ارزیابی خواص فیزیکی و شیمیایی اسانس حاصل از شیرابه دو جمعیت باریجه (Boiss. Ferula gummosa) از استان‌های اصفهان و فارس
محورهای موضوعی : فیتوشیمیعارفه واعظ شهرستانی 1 , راضیه عظیمی 2 * , وحید عبدوسی 3 , مهدی میرزا 4 , مرضیه قنبری جهرمی 5
1 - گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران
3 - گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
5 - استادیار، گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
|
باریجه (Boiss Ferula gummosa) متعلق به خانواده چتریان، یکی از گیاهان مهم مرتعی، دارویی و صنعتی مي‌باشد که شیرابه استحصال شده از آن جنبه تجارتی دارد. اسانس و الئورزین باریجه، کاربرد فراوان در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی و بهداشتی دارد. بنابراین، تعیین خواص فیزیکوشیمیایی اسانس باریجه به منظور آگاهی صنايع مصرف‌كننده در تشخيص كيفيت اسانس‌هاي توليدي و عرضه شده توسط شركت‌هاي مختلف، بسیار حائز اهمیت است. در این راستا هدف از مطالعه حاضر، بررسی و مقایسه خواص فیزیکوشیمیایی اسانس حاصل از شیرابه دو جمعیت باریجه از رویشگاه اصفهان و فارس میباشد. بدین‌منظور، شیرابه باریجه از دو منطقه مرق-کاشان و اقلید-فارس جمع‌آوری شد. سپس اسانس‌گیری از شیرابه تازه با روش تقطیر با آب و بخار آب انجام شد. اسانس با استفاده از دستگاه‌هایGC و GC/MS مورد آنالیز کمی و کیفی قرار گرفت. ویژگیهای ظاهری، فیزیکی و شیمیایی نمونه‌های اسانس باریجه شامل چگالی نسبی، ضریب شکست، چرخش نوری و فیتوشیمیایی اسانس مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. بر طبق نتایج حاصل، اسانس باریجه به صورت مایع شفاف و بیرنگ بوده که بوی تربانتین با رایحه سبز چوب دارد. اسانس باریجه دو جمعیت کاشان و اقلید بهترتیب دارای چگالی نسبی 874/0 و 869/0، ضریب شکست 4810/1 و 4795/1 و چرخش نوری ◦35/11 و ◦52/23 میباشد. مقایسه میانگین ویژگیهای فیزیکی اسانس دو جمعیت باریجه، نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنی‌دار در ویژگیهای چگالی نسبی و ضریب شکست و بعکس مشاهده یک اختلاف معنی‌دار در میزان چرخش نوری میباشد که این به دلیل تفاوت در محتوی ترکیبات فعال نوری در پروفایل دو نمونه اسانس میباشد. بر اساس آنالیز اسانس، مونوترپن‌های هیدروکربنی شامل بتا-پینن (0/71 و 8/68 درصد)، دلتا-3-کارن (4/9 و 2/5 درصد)، لیمونن (4/2 و 6/15 درصد)، میرسن (9/3 و 4/2 درصد) و آلفا-پینن (6/3 و 4/3 درصد) به عنوان ترکیب‌های عمده بهترتیب در دو جمعیت کاشان و اقلید شناسایی شدند. اختلاف در مقدار اجزای اسانس دو جمعیت باریجه به فاکتورهایی نظیر ارتفاع، آب و هوا و میزان بارش دو رویشگاه ارتباط دارد. اگرچه خواص فیزیکوشیمیایی اسانس دو جمعیت باریجه مورد مطالعه، تطابق زیادی با استاندارد بین‌المللی (ISO) دارد، ولی مزیت باریجه فارس در محتوی لیمونن بالای آن است که این بیانگر توانایی رقابت شیرابه باریجه ایران در بازارهای خارجی میباشد. |
Ferula gummosa (Barijeh) belongs to the Apiaceae family and is one of the most important pasture, medicinal, and industrial plants whose oleo-gum-resin (galbanum) has a commercial value. The essential oil and oleoresin of F. gummosa are widely used in the food, pharmaceutical, and cosmetic industries. Therefore, it is very important to determine the physicochemical properties of F. gummosa essential oil in order to inform the consumer industries in determining the quality of essential oils produced and supplied by different companies. In this regard, the aim of the present study is to investigate and compare the physicochemical properties of the essential oil obtained from the oleo-gum-resin of two F. gummosa populations from Isfahan and Fars habitats. For this purpose, the oleo-gum-resin of F. gummosa was collected from two areas in Maragh, Kashan and Eqlid, Fars. The essential oil was then extracted from the fresh oleo-gum-resin by water and steam distillation. The essential oil was analyzed quantitatively and qualitatively using GC and GC/MS devices. The appearance and physical and chemical characteristics of the essential oil of two populations of F. gummosa including their relative density, refractive index, optical rotation, and phytochemicals were investigated and compared. According to the results, F. gummosa essential oil is a transparent and colourless liquid with a turpentine odour and a green woody scent. The essential oils of two populations of Kashan and Eqlid have relative densities of 0.874 and 0.869, refractive indices of 1.4810 and 1.4795, and optical rotations of 11.35° and 23.52°, respectively. The comparison of the average physical traits of the essential oils of two F. gummosa populations shows that there is no significant difference in the characteristics of relative density and refractive index while there is a significant difference in the amount of optical rotation, which is due to the difference in the content of optically active compounds in the profiles of the two essential oil samples. Based on the essential oil analysis, hydrocarbon monoterpenes including β-pinene (71% and 68.8%), δ-3-carne (9.4% and 5.2%), limonene (2.4% and 15.6%), myrcene (3.9% and 2.4%), and α-pinene (3.6% and 3.4%) were identified as the main compounds in two F. gummosa populations from Kashan and Eqlid, respectively. The difference between two F. gummosa populations in the amount of essential oil components is related to factors such as altitude, climate and precipitation of the two habitats. Although the physicochemical properties of the essential oil of two F. gummosa populations studied are in good agreement with the international standard (ISO), the advantage of Fars F. gummosa is the high content of limonene in the essential oil, and this indicates the ability of Iranian galbanum to compete in foreign markets.