ارزیابی خواص فیزیکی و شیمیایی اسانس حاصل از شیرابه دو جمعیت باریجه (Ferula gummosa) از استان‌های فارس و اصفهان

محورهای موضوعی : فیتوشیمی

عارفه واعظ شهرستانی ¹ , راضیه عظیمی اترگله ² , وحید عبدوسی ³ , مهدی میرزا ⁴ , مرضیه قنبری جهرمی ⁵

1 - گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران
3 - گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
5 - استادیار، گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/11/17 تاریخ پذیرش : 1403/03/23 تاریخ انتشار : 1403/03/28

کلید واژه: باریجه, شیرابه, اسانس, مونوترپن, چرخش نوری, چگالی نسبی, ضریب شکست,

چکیده مقاله :

باریجه (Ferula gummosa) متعلق به خانواده چتریان، یکی از گیاهان مهم مرتعی، دارویی و صنعتی مي‌باشد که شیرابه استحصال شده از آن جنبه تجارتی دارد. اسانس و الئورزین باریجه کاربرد فراوان در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی و بهداشتی دارد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی و مقایسه خواص فیزیکوشیمیایی اسانس حاصل از شیرابه دو جمعیت باریجه از رویشگاه‌ اصفهان و فارس می¬باشد. بدین منظور، شیرابه باریجه از دو منطقه کاشان و فارس جمع‌آوری شد. سپس اسانس‌گیری از شیرابه تازه با روش تقطیر با آب و بخار آب انجام شد. اسانس با استفاده از دستگاه‌هایGC و GC/MS مورد آنالیز کمی و کیفی قرار گرفت. ویژگی‌های ظاهری، فیزیکی و شیمیایی نمونه‌های اسانس باریجه شامل چگالی نسبی، ضریب شکست، چرخش نوری و فیتوشیمیایی اسانس مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل، اسانس باریجه به صورت مایع شفاف و بیرنگ بوده که بوی تربانتین و نت سبز خاص دارد. اسانس باریجه دو جمعیت کاشان و فارس به ترتیب دارای چگالی نسبی 0/874 و 0/869، ضریب شکست 1/4810 و 1/4795 و چرخش نوری ◦11/35 و ◦23/52می‌باشد. نتایج مقایسه میانگین ویژگی‌‌های فیزیکوشیمیایی اسانس حاصل از شیرابه باریجه دو جمعیت فارس و کاشان حاکی از عدم وجود اختلاف معنی‌دار در ویژگی‌های چگالی نسبی و ضریب شکست و در مقابل مشاهده اختلاف معنی‌دار در میزان چرخش نوری دو نمونه اسانس می‌باشد. بر اساس آنالیز اسانس، مونوترپن‌های هیدروکربنی شامل بتا-پینن (71/0و 68/8 درصد)، دلتا-3-کارن (9/4 و 5/2 درصد)، میرسن (3/9 و 2/4 درصد)، آلفا-پینن (3/6 و 3/4 درصد) و لیمونن (2/4 و 15/6درصد) به عنوان ترکیب‌های عمده اسانس به ترتیب در دو جمعیت باریجه کاشان و فارس شناسایی شدند.

چکیده انگلیسی:

Ferula gummosa (Barijeh) belongs to the Apiaceae family and is one of the most important pasture, medicinal and industrial plants, whose oleo-gum-resin (galbanum) has a commercial aspect. The essential oil and oleoresin of F. gummosa are widely used in the food, pharmaceutical and cosmetic industries. The aim of the present study is to investigate and compare the physicochemical properties of the essential oil obtained from the oleo-gum-resin of two F. gummosa populations from Isfahan and Fars habitats. For this purpose, the oleo-gum-resin of F. gummosa was collected from two areas in Kashan and Fars. The essential oil was then extracted from the fresh oleo-gum-resin by water and steam distillation. The essential oil was analyzed quantitatively and qualitatively using GC and GC/MS devices. The appearance, physical and chemical characteristics of the essential oil of two populations of F. gummosa, including relative density, refractive index, optical rotation, and phytochemicals of the essential oil were investigated and compared. Based on the results, the essential oil of F. gummosa is a transparent and colorless liquid with a turpentine odour and a distinct green note. The essential oil of two populations of Kashan and Fars has relative density of 0.874 and 0.869, refractive index of 1.4810 and 1.4795, and optical rotation of 11.35° and 23.52°, respectively. The results of comparing the average physicochemical characteristics of the essential oil obtained from the oleo-gum-resin of the two F. gummosa populations from Fars and Kashan indicate that there is no significant difference in the traits of relative density and refractive index, and on the other hand, there is a significant difference in the amount of optical rotation of the two essential oil samples. Based on the essential oil analysis, hydrocarbon monoterpenes including β-pinene (71% and 68.8%), δ-3-carne (9.4% and 5.2%), myrcene (3.9% and 2.4%), α-pinene (3.6% and 3.4%) and limonene (2.4% and 15.6%) were identified as the main compounds of essential oil in two F. gummosa populations from Kashan and Fars, respectively.

منابع و مأخذ:


Abedi, D., Jalali, M., Asghari, G., and Sadeghi, N. (2008). Composition and antimicrobial activity of oleogumresin of Ferula gumosa Bioss. essential oil using Alamar Blue™. Research in Pharmaceutical Sciences. 3(1): 41-45.
Burrell, J.W.K., Lucas, R.A., Michalkiewicz, D.M. and Riezebos, G. (1971). Chraracterisation of thiol esters in galbanum oil. Tetrahedron Letters. 12(30): 2837-2838.
Duke, J.A. and Beckstrom-Sternberg, S.M. (2001). Handbook of Medicinal Mints, vol. 7. CRC Press, Boca Raton (FL).
Eftekhar, F., Yousefzadi, M. and Borhani, K. (2004). Antibacterial activity of the essential oil from Ferula gummosa seed. Fitoterapia. 75(7-8): 758-759.
Fatemikia, S., Abbasipour, H. and Saeedizadeh, A. (2017). Phytochemical and acaricidal study of the Galbanum, Ferula gumosa Boiss. (Apiaceae) essential oil against Tetranychus urticae Koch (Tetranychidae). Journal of Essential Oil Bearing Plants. 20(1): 185-195.
Gad, H.A., El-Ahmady, S.H., Abou-Shoer, M.I. and Al-Azizi, M.M. (2013). Application of chemometrics in authentication of herbal medicines: A Review. Phytochemical Analysis. 24 (1): 1-24.
Ghannadi, A. and Amree, S. (2002). Volatile oil constituents of Ferula gummosa Boiss. from Kashan, Iran. Journal of Essential Oil Research. 14(6): 420-421.
Ghasemi, Y., Faridi, P., Mehregan, I. and Mohagheghzadeh, A. (2005). Ferula gummosa fruits: an aromatic antimicrobial agent. Chemistry of Natural Compounds. 41: 311–314.
ISIRI 2274-5, (2020). Essential oil – Optical rotation determination – Test method.
ISIRI 2274-6, (2020). Essential oil – Determination of refractive index – Test method.
ISIRI 2274-9, (2016). Essential oil – Determination of relative density at 20 ◦C - Test method.
ISO 14716, 1998(E). Oil of galbanum (Ferula galbaniflua Boiss. et Buhse).
Jalali, H.T., Ebrahimian, Z.J., Evtuguin, D.V. and Neto, C.P. (2011). Chemical composition of oleo-gum-resin from Ferula gummosa. Industrial crops and products. 33(2): 549-553.
Jalali, H.T., Petronilho, S., Villaverde, J.J., Coimbra, M.A., Domingues, M.R.M., Ebrahimian, Z. J., Silvestre, A.J. and Rocha, S.M. (2012). Deeper insight into the monoterpenic composition of Ferula gummosa oleo-gum-resin from Iran. Industrial Crops and Products. 36(1): 500-507.
Jalali, H.T., Petronilho, S., Villaverde, J.J., Coimbra, M.A., Domingues, M.R.M., Ebrahimian, Z. J., Silvestre, A.J. and Rocha, S.M. (2013). Assessment of the sesquiterpenic profile of Ferula gummosa oleo-gum-resin (galbanum) from Iran. Contributes to its valuation as a potential source of sesquiterpenic compounds. Industrial crops and products. 44: 185-191.
Kanani, M.R., Rahiminejad, M.R., Sonboli, A., Mozaffarian, V., Kazempour Osaloo, S. and Nejad Ebrahimi, S. (2011). Chemotaxonomic significance of the essential oils of 18 Ferula species (Apiaceae) from Iran. Chemistry and biodiversity. 8(3): 503-517.
Kapoor, L. (2000). Handbook of Ayurvedic medicinal plants: Herbal reference library, CRC press.
Liang, Y.-Z., Xie, P. and Chan, K. (2004). Quality control of herbal medicines. Journal of Chromatography B. 812: 53-70.
Mahboubi, M. (2016). Ferula gummosa, a traditional medicine with novel applications. Journal of Dietary Supplements. 13(6): 700–718.
Michael Zviely, C.I.C. (2012). 1,3,5-Undecatriene and 2-methoxy-3-isobutylpyrazine-Galbanum green notes. Perfumer and Flavorist. 37: 46-49.
Mortazaienezhad, F. and Sadeghian, M. (2006). Investigation of compounds from galbanum (Ferula gummosa) Boiss. Asian Journal of Plant Sciences. 5(5): 905-906.
Mozaffarian, V. (1996). A dictionary of Iranian plant names: Latin-English-Persian: Farhang Mo'aser.
Nadjafi, F., Bannayan, M., Tabrizi, L. and Rastgoo, M. (2006). Seed germination and dormancy breaking techniques for Ferula gummosa and Teucrium polium. Journal of Arid Environments, 64(3): 542–547.
Owlia, P., Saderi, H., Rasooli, I. and Sefidkon, F. (2010). Antimicrobial characteristics of some herbal oils on Pseudomonas aeruginosa with special reference to their chemical compositions. Iranian Journal of Pharmaceutical Research. 8(2): 107-14.
Petronilho, S., Maraschin, M., Delgadillo, I., Coimbra, M.A. and Rocha ,S.M. (2011). Sesquiterpenic composition of the inflorescences of Brazilian Chamomile (Matricaria recutita L.). Impact of the agricultural practices. Industrial Crops and Products. 34(3): 1482-1490.
Sayyah, M., Kamalinejad, M., Bahrami Hidage, R. and Rustaiyan, A. (2001). Antiepileptic potential and composition of the fruit essential oil of Ferula gummosa Boiss. Iranian Biomedical Journal. 5(2&3): 69-72.
Subarnas, A., Tadano, T., Oshima, Y., Kisara, K., and Ohizumi, Y. (1993). Pharmacological properties of beta-amyrin palmitate, a novel centrally acting compound, isolated from Lobelia inflata leaves. Journal of Pharmacy and Pharmacology. 45 (6): 545–550.
Talebi Kouyakhi, E., Naghavi, M.R. and Alayhs, M. (2008). Study of the essential oil variation of Ferula gummosa samples from Iran. Chemistry of Natural Compounds. (44): 124-126.
Xie, P., Chen, S., Liang, Y.-Z., Wang, X., Tian, R. and Upton, R. (2006). Chromatographic fingerprint analysis-a rational approach for quality assessment of traditional Chinese herbal medicine. Journal of Chromatography A. 1112(1-2): 171-180.