رابطه علیت بین توسعه مالی و اقتصاد زیرزمینی در ایران: رویکرد MIMIC و علیت هسیائو The Causal Relationship Between Financial Development and Underground Economy in Iran: MIMIC and Hsiao Causality Approach

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

یونس کارآزموده فرد ¹ (گروه اقتصاد، واحد قزوین دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین،ایران)
بیت الله اکبری مقدم ² (گروه اقتصاد،واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی ،قزوین ، ایران)
اکبر میرزاپور باباجان ³ (گروه اقتصاد، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران)
آرش هادی زاده ⁴ (گروه اقتصاد، واحد قزوین ،دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین،ایران)

تاریخ دریافت : 1400/07/18 تاریخ پذیرش : 1400/09/25 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: توسعه مالی, E51, E26, G21, واژه‌های کلیدی: اقتصاد زیرزمینی, علیت هیسائو, رویکرد MIMIC. طبقه بندی JEL : C29,

چکیده مقاله :

اقتصاد زیرمینی یکی از معضلات اقتصادهای در حال توسعه نفتی همچون ایران است. استدلال بر این است که اقتصاد زیرزمینی میتواند مانع از توسعه مالی شود و دیدگاه متقابل است که توسعه مالی میتواند حجم اقتصاد زیرزمینی را کاهش دهد. بر همین اساس، مطالعهی حاضر به بررسی علیت بین توسعه مالی (بانک محور و سهام محور) و حجم اقتصاد زیر زمینی در اقتصاد ایران به روش علیت هیسائو طی دورهی زمانی 1350-1396 پرداخته است. در این مطالعه برای محاسبهی شاخص اقتصاد زیرزمینی در ایران از رویکرد MIMIC استفاده شد.بر اساس نتایج، شاخص اقتصاد زیرزمینی در اقتصاد ایران قبل از شوک نفتی 1352 و همچنین دورهی انقلاب و جنگ (1356-1368) از سطح پایین و روند کاهنده برخوردار بوده است. اما در بقیهی سالهای مورد مطالعه روند آن به صورت تقریبی افزایشی بوده است. بر اساس نتایج آزمون علیت هیسائو نیز اقتصاد زیرزمینی علیت توسعه مالی بانک محور و سهام محور نیست؛ بر عکس توسعه مالی اعم از بانک محور و سهام محور آن علیت اقتصاد زیرزمینی است. این بدین مفهوم است که با توسعه مالی میتوان بخشی از اقتصاد زیرزمینی را در اقتصاد ایران کنترل کرد.The Causal Relationship Between Financial Development and Underground Economy in Iran: MIMIC and Hsiao Causality ApproachYounes KarazmoudehBeitollah Akbari MoghadmAkbar Mirzapour BabajanArash HadizadehAbstractThe underground economy is one of the problems of developing oil economies such as Iran. It is argued that the underground economy can hinder financial development, and from the reciprocal view, financial development can reduce the size of the underground economy. Accordingly, the present study examines the causality between financial development (bank-oriented and stock-oriented) and the volume of underground economy in the Iran's economy by the Hsiao causality method during the period of 1350-1396. In this study, the MIMIC approach was used to calculate the underground economy index in Iran.Based on the results, in the Iran economy before the oil shock of 1352 and also the period of revolution and war (1356-1368) has had a low level and decreasing trend in terms of underground economy. But for the rest of the years, the trend has been roughly incremental. According to the Hsiao causality test, the underground economy is not the cause of the bank based financial development-and stock based financial development; on the contrary, bank based financial development-and stock based financial development are the cause of the underground economy. This means that with financial development, part of the underground economy can be controlled in the Iran economy.

چکیده انگلیسی:

The underground economy is one of the problems of developing oil economies such as Iran. It is argued that the underground economy can hinder financial development, and from the reciprocal view, financial development can reduce the size of the underground economy. Accordingly, the present study examines the causality between financial development (bank-oriented and stock-oriented) and the volume of underground economy in the Iran's economy by the Hsiao causality method during the period of 1350-1396. In this study, the MIMIC approach was used to calculate the underground economy index in Iran.Based on the results, in the Iran economy before the oil shock of 1352 and also the period of revolution and war (1356-1368) has had a low level and decreasing trend in terms of underground economy. But for the rest of the years, the trend has been roughly incremental. According to the Hsiao causality test, the underground economy is not the cause of the bank based financial development-and stock based financial development; on the contrary, bank based financial development-and stock based financial development are the cause of the underground economy. This means that with financial development, part of the underground economy can be controlled in the Iran economy.

منابع و مأخذ:

ابونوری،اسمعیل و نیکپور، عبدالحامد (1393). اثر شاخصهای بار مالیاتی بر حجم اقتصاد پنهان در ایران، فصلنامه پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، سال5، شماره 17، صص90-70.
امیدی پور،رضا،پژویان، جمشید، محمدی، تیمور و معمارنژاد، عباس (1394). برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی و فرار مالیاتی: تحلیل تجربی در ایران، پژوهشنامه مالیات،شماره28.
انصاری، محمد، بامنی مقدم، محمد، خوشگویان فرد، علیرضا و سام آرام، عزتاله (1385). کاربرد رگرسیون چندک در تحلیل سلامت روانی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال5،شماره20،صص59-49.
بامنی مقدم، محمد و خوش گویان فرد،علیرضا (1383). کاربرد رگرسیون چندک در شناسایی شکل توزیع رفاه مورد انتظار جوانان،فصلنامه رفاه اجتماعی، سال4،شماره15،صص56-43.
برخورداری، سجاد، ابریشمی، حمید و ذوالفقاری، مجتبی (1398). تاثیر توسعه مالی بر توسعه انسانی در کشورهای درحال توسعه با تمرکز بر ویژگیهای نهادی، اجتماعی و اقتصادی، فصلنامه اقتصاد مالی، سال13، شماره48، صص 237-217.
پیرایی، خسرو و رجایی، حسینعلی (1394). اندازهگیری اقتصاد زیرزمینی در ایران و بررسی علل و آثار آن، فصلنامه سیاستهای راهبردی کلان،سال3، شماره9،صص42-21.
حسینی، اسراالسادات و نصرالهی، زهرا (1396). بررسی رابطه بین توسعه بخش مالی و اقتصاد زیرزمینی در ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال17، شماره1،صص24-1.
حشمتی مولایی، حسین (1383). عوامل موثر بر توسعه مالی در نظام بانکداری ایران، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 13،صص88-55.
سلیمیفر، مصطفی و محمد، کیوانفر (1389). اقتصاد غیررسمی در ایران و اثر تورم بر آن،مجله دانش و توسعه،سال18،شماره 33، صص26-1.
شریفی، سیدمحمدرضا، حقیقت، علی، ابراهیمی، مهرزاد و امینی فرد، عباس (1398). ارزیابی تاثیر توسعه مالی بر اقتصادزیرزمینی در ایران ( مبتنی بر چارچوب مدل TVP-FAVAR)، فصلنامه اقتصاد مالی، سال 13، شماره 46، صص 71-41.
صامتی، مجید، سامتی، مرتضی و دلائی میلان، علی (1388). برآورد اقتصاد زیرزمینی در ایران به روش MIMIC، مطالعات اقتصاد بینالملل، دوره جدید، شماره2، 114-89.
غیبی حاجی ور، سیاوش (1397). حقالضرب بهینه و اقتصاد زیرزمینی: مطالعه موردی ایران، رساله دکتری دانشگاه مازندران، دانشکده اقتصاد و علوم اداری.
کریمی، محمدشریف، دلانگیزان، سهراب و حیدریان، راضیه (1396). بررسی اثر حجم اقتصاد زیرزمینی بر درآمدهای مالیاتی و رشد اقتصادی در ایران، فصلنامه سیاستهای مالی و اقتصادی، سال5، شماره19،صص80-55.
گلقندشتی، مریم و آقابابایی، محمدابراهیم (1397). تاثیر منابع تامین مالی بر رشد شرکتهای کوچک و متوسط پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه اقتصاد مالی، سال12، شماره 44، صص160-143.
Berdiev, A. N., & Saunoris, J. W. (2016). Financial development and the shadow economy: A panel VAR analysis. Economic Modelling, 57, 197-207.
Blackburn, K., Bose, N., & Capasso, S. (2012). Tax evasion, the underground economy and financial development. Journal of Economic Behavior & Organization, 83(2), 243-253.
Calderón, C., & Liu, L. (2003). The direction of causality between financial development and economic growth. Journal of development economics, 72(1), 321-334.
Capasso, S., & Jappelli, T. (2013). Financial development and the underground economy. Journal of Development Economics, 101, 167-178.
Davino, C., Furno, M., & Vistocco, D. (2013). Quantile regression: theory and applications (Vol. 988). John Wiley & Sons.
Ellul, A., Jappelli, T., Pagano, M., & Panunzi, F. (2015). Transparency, tax pressure, and access to finance. Review of Finance, 20(1), 37-76.
Erdinc, Z. (2012). Currency demand modeling in estimating the underground economy in Turkey: An error correction framework. International Journal of Finance and Economics,96, 25-29.
Frey, B. S., & Weck-Hanneman, H. (1984). The hidden economy as an ‘unobserved’variable. European Economic Review, 26(1-2), 33-53.
Goel, R. K., Saunoris, J. W., & Schneider, F. (2019). Growth in the shadows: effect of the shadow economy on US economic growth over more than a century. Contemporary Economic Policy, 37(1), 50-67.
Goldberger, A. S. (1972). Maximum-likelihood estimation of regressions containing unobservable independent variables.International Economic Review, 1-15.
Hajilee, M., Stringer, D. Y., & Metghalchi, M. (2017). Financial market inclusion, shadow economy and economic growth: New evidence from emerging economies. The Quarterly Review of Economics and Finance, 66, 149-158.
Koenker, R., & Bassett Jr, G. (1978). Regression quantiles.Econometrica: journal of the Econometric Society, 33-50.
Njangang, H. (2018). Does financial development reduce the size of the informal economy in Sub-Saharan African countries?. 
Schneider, F. (2007). Shadow Economies and Corruption All Over the World: New Estimates for 145 Countries. The Open Access Open Assessment. E Journal, (2007), 09.
Thomas, J. (1999). Quantifying the black economy:‘measurement without theory’yet again?. The Economic Journal, 109(456), 381-389.
Wang, D. H. M., Yu, T. H. K., & Hu, H. C. (2012). On the asymmetric relationship between the size of the underground economy and the change in effective tax rate in Taiwan.Economics Letters, 117(1), 340-343.
D’Hernoncourt, J., & Méon, P. G. (2012). The not so dark side of trust: Does trust increase the size of the shadow economy?. Journal of economic behavior & organization,81(1), 97-121