بررسی پایداری مالی و شوک‌های مالی گذرا در اقتصاد ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

علی فلاحتی ¹ , شهرام فتاحی ² , علی حیدری دیزگرانی ³ , نعیم شکری ⁴

1 - دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران،
2 - دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه رازی، دانشکده علوم اجتماعی، کرمانشاه، ایران،
3 - کارشناس ارشد علوم اقتصادی دانشگاه رازی و کارشناس امور بیمه ای سازمان تأمین اجتماعی، کرمانشاه، ایران.
4 - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

تاریخ دریافت : 1396/07/12 تاریخ پذیرش : 1396/09/18 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: واژه‌های کلیدی: اقتصاد ایران, پایداری مالی, شوک‌های مالی, توابع واکنش آنی. طبقه بندی JEL : E62, H61, H63,

چکیده مقاله :

به دلیل نقش پر رنگ دولت در اقتصاد ایران، رفتارهای مالی دولت، نوسانات بودجه و سیاست‎های مالی دولت که از نوسانات قیمت نفت و درآمدهای نفتی ناشی می‎شود، نقش مؤثری در عملکرد اقتصاد ایران دارد. در این راستا مطالعه حاضر به بررسی پایداری مالی و شوک های مالی در اقتصاد ایران طی دوره ی زمانی 1393-1357 می پردازد. در این مطالعه با استفاده از آزمون هم جمعی انگل- گرینجر و آزمون هم جمعی یوهانسن به بررسی وجود و یا عدم وجود پایداری مالی در ایران پرداخته می شود. بررسی رابطه ی بین درآمدها و مخارج دولت با استفاده از آزمون هم جمعی انگل- گرینجر نشان می دهد که با افزایش درآمدها، مخارج بیشتر افزایش پیدا می کند. همچنین نتایج حاصل از آزمون های هم جمعی، حاکی از آن است که سیاست مالی در ایران ناپایدار است. در ادامه، نتایج حاصل از برآورد توابع واکنش مالی حاکی از آن است که تعدیلات بدهی بیشتر در سمت مخارج دولت اتفاق می افتد؛ یعنی با افزایش بدهی، مخارج بیشتر از درآمدها افزایش می یابد که این خود تأییدی بر وجود ناپایداری مالی در ایران است. در بخش دوم این مطالعه، با استفاده از مدل خود توضیح برداری (VAR) و توابع عکس العمل آنی (IRF) به بررسی اثر بلندمدت شوک های مالی گذرا بر روی سه متغیر تغییرات درآمدهای غیر نفتی، تغییرات مخارج دولتی و تغییرات درآمدهای نفتی پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که شوک های مالی گذرا در بلندمدت بر روی متغیرهای یاد شده اثری ندارند و این یک امتیاز ویژه برای دولت جهت اجرای تصمیمات غیر منتظره در بخش مالی به شمار می‎رود. Due to the role of the government in the Iranian economy, the government's financial behaviors, budget fluctuations, and government fiscal policies, which are due to fluctuations in oil prices and oil revenues, play an important role in the performance of the Iranian economy. For this purpose, this study examines the fiscal sustainability and sustainability shocks in the Iranian economy during the period 1978-2014. In this study, the presence or absence of fiscal sustainability in Iran will be discussed using Engel-Granger and Johansson co-integration. The examination of a relationship between government expenditures and revenues using Engel-Granger co-integration test shows that an increase in revenue increases expenditure more. So the results of the Engel-Granger co-integration test for the sustainability of fiscal policy suggests that the fiscal policy is unsustainable in Iran. Furthermore, the results of estimating fiscal response functions suggest that debt adjustments are happening more from the government spending side, which confirms the existence of fiscal unsustainability in Iran. In the second part of this study, using the Vector Auto-Regressive Model (VAR) and Impulse Response Function (IRF), the effects of transitory fiscal shocks in the long run on three variables, non-oil revenues, government spending, and oil revenues have been examined. The results show that transitory fiscal shocks have no effect on the above-mentioned variables in the long run, and this is a special privilege for the government to implement unexpected financial decisions.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

1)     افشاری، زهرا، شیرین بخش، شمس اله و بهشتی، مریم (1391)؛ "بررسی پایداری مالی در ایران"، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی (رویکرد اسلامی- ایرانی) سال دوازدهم، شماره 45، تابستان 1391، صفحات 54- 27.

2)     بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ترازنامه بانک مرکزی، سال­های مختلف.

3)     خیابانی، ناصر و کریمی پتانلار، سعید و موتمنی، مانی (1391)؛ " بررسی پایداری مالی دولت ایران با روش هم­جمعی چندجانبه"، سال هفدهم، شماره1، ص 89-73،.

4)     زارعی، ژاله (1388)؛ ارزیابی پایداری مالی در اقتصاد ایران. تازه­های اقتصاد؛ سال هشتم، شماره 130.

5)     عاقلی، لطفعلی و رضاقلی­زاده، مهدیه و آقایی خوندابی، مجید (1388)؛" تأثیر شوک­های مالی بر مصرف بخش خصوصی در ایران" فصلنامه نامه مفید، شماره 72،  ص 160-135.

6)      عبدی، محمدرضا و رحمانی، تیمور و فلاحی، سامان(1391)، «مالیات بر ارزش افزوده و ثبات مالی دولت»، پژوهشنامه­ مالیات، شماره چهاردهم.

7)     کمیجانی، اکبر و گودرزی فراهانی، یزدان (1394)؛ " پایداری مالی دولت در اقتصاد ایران با رویکرد مدل هم انباشتگی" دو فصلنامه مطالعات و سیاست‎های اقتصادی، 104، ج11، ش2، (1394)، 3-26.

8)     موتمنی، مانی و کریمی پتانلار، سعید (1392)؛ " بدهی­ و هزینه­های پایدار دولت در ایران"، فصلنامه سیاسی-اقتصادی، شماره 291.

9)     موسوی محسنی، رضا و حامد طاهری (1388)؛ «ارزیابی پایداری مالی دولت در ایران، فصلنامه‌ی پژوهش‌های اقتصادی ایران»، سال سیزدهم، شماره‌ی 41، صفحات 123-137.

10) نصیری­زاده، حمیدرضا (1380)؛ "کسری بودجه­ و تورم در اقتصاد ایران طی سال­های 1375-1342". تهران: معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.

11) نوفرستی، محمد (1378)، «ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی»، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا.

12)   Alesina, A., Roubini, N, and Cohen, G.D, (1997), “Political Cycles and the Macro Economy”. Cambridge: The MIT Press.

13)   Ahmad Zubaidi Baharumshah, Evan Lau, (2007)."Regime changes and the sustainability of fiscalimbalance in East Asian countries",Economic Modelling, Volume 24, Issue 6, Pages 878–894.

14)   Alfred Greiner, Göran Kauermann, (2007). "Sustainability of US public debt: Estimating smoothing spline regressions", Economic Modelling 24, p 130-164.

15)   Ana Bela Santos Bravo, Anto´nio Luı´s Silvestre, (2002). "Intertemporal sustainability of fiscal policies: some tests for European countries", European Journal of Political Economy, Vol. 18 (2002) 517 – 528.

16)   Barro, R. M. (1986). “U.S. deficits since World War I”.Scandinavian Journal of Economics,88(1), 195–222.

17)   Blanchard, o., Perotti, R. (2002) “ An empirical characterization of the dynamic effects of changes in government spending and taxes on output” , The Quarterly Journal of Economics, 117(4), pp.1329-1368.

18)   Bohn, H. (1998). “The behavior of U.S. public debt and deficits”. Quarterly Journal of Economics,113, 949–963.

19)   Bouakez, Hafrdh and Rebei, Nooman (2007), “Why does Private Consumption rise after a Government Spending Shock?”, Canadian Journal of Economics- Revue Canadienne D Economique 40(3): 954-979.

20)   Doi, Takero Hoshi, Takeo. Okimoto, T (2011), “Japanese government debt and sustainability of fiscal policy”, J. Japanese Int. Economies 25, 414–433.

21)   Edwards, Sebastian. (2002). “Debt Relief and Fiscal Sustainability”. National Bureau of Economic Research, Working Paper 8939, p 3-16.

22)   Guglielmo Maria Caporale et al, (2011). “Fiscal shocks and real exchange rate dynamics: Some evidence for Latin America”, Journal of International Money and Finance 30 (2011) 709–723.

23)   Kia, Amir. (2008). “Fiscal Sustainability in Emerging Countries”, Journal of Policy Modeling. Vol. 30, Issue 6. P 3-12.

24)   Iolanda LoCascio (2015). “A wavelet analysis of US fiscal sustainability”, Economic Modeling Volume 51, December 2015, Pages 33-37.

25)   Luiz Renato Lima et al, (2008). “Debt ceiling and fiscal sustainability in Brazil: A quantile autoregression approach”, Journal of Development Economics 86 (2008) 313–335.

26)   Mari Del Cristo, Maria Lorena. & Marta Gomz-Puig, (2013), “Fiscal Sustainability and Fiscal Shocks in a Dollarized and Oil-Exporting Country: Ecuador”, Research Institute of Applied Economics, Working Paper, p 40.

27)   Polito, Vito and Wickens, Mike (2005). “Measuring Fiscal Sustainability”. Centre for Dynamic Macroeconomic Analysis Conference Papers. P 3-12.

28)   Ravn. Morten O. and Harald Uhlig, “On Adjusting the HP-filter for the Frequency of Observations. Review of Economics and Statistics, No. 84, p 371-380.

29)   www.worldbank.org

30)   Zubaidi Baharumshah, A. Soon, Siew-Voon. Lau, E (2017), “Fiscal sustainability in an emerging market economy: When does public debt turn bad?” , Journal of Policy Modeling, Volume 39, Issue 1, January–February 2017, Pages 99-113.

 

 

 

 

پیوست­:

تجزیه واریانس تغییرات درآمدهای غیرنفتی(سایر درآمدها)

دوره	S.E.	other revenue	Transoil	transtax	Transgov
1	44567/71	87/86490	/0316624	11/81091	/0007565
2	47460/58	73/00418	6/488557	20/18717	/0320099
3	47857/44	62/00069	11/77453	21/11891	5/105867
4	48465/55	60/66254	12/55358	21/25468	5/529209
5	48601/59	60/18986	12/63174	21/38664	5/791770
6	48682/79	60/10558	12/68731	21/33469	5/872423
7	48716/85	60/06411	12/77121	21/30208	5/862597
8	48731/50	60/05268	12/77975	21/30672	5/860854
9	48737/32	60/03728	12/77750	21/31903	5/866188
10	48739/89	60/02747	12/77534	21/32536	5/871825

مأخذ: یافته‌های پژوهشگر

تجزیه واریانس تغییرات درآمدهای غیرنفتی(درآمدهای مالیاتی)

دوره	S.E.	tax revenue	transoil	Transtax	transgov
1	46273/29	90/25400	/0075560	9/102778	/0567660
2	47659/67	86/31996	1/342113	11/80089	/0537037
3	48059/00	78/17631	4/790477	11/25762	5/775593
4	48245/69	77/00753	4/767577	11/10770	7/117189
5	48280/39	76/50691	4/986895	11/04215	7/464051
6	48288/43	76/34084	5/087097	11/01531	7/556750
7	48291/01	76/28788	5/139483	11/00627	7/566362
8	48291/98	76/27356	5/157493	11/00388	7/565064
9	48292/39	76/27037	5/161547	11/00345	7/564638
10	48292/54	76/26959	5/162130	11/00339	7/564891

مأخذ: یافته‌های پژوهشگر

تجزیه واریانس تغییرات درآمدهای نفتی

دوره	S.E.	oil revenue	Transoil	Transtax	transgov
1	45891/80	86/48710	12/69046	/0681717	/0140724
2	47866/93	74/10160	21/50284	/0633645	3/761915
3	48153/63	73/00793	22/09185	/0857108	4/043104
4	48278/01	72/91983	22/09194	/0866973	4/121254
5	48299/41	72/86959	22/14562	/0866455	4/118332
6	48302/45	72/86696	22/14618	/0866769	4/120091
7	48303/19	72/86615	22/14597	/0866803	4/121068
8	48303/34	72/86580	22/14628	/0866799	4/121115
9	48303/37	72/86574	22/14633	/0866798	4/121128
10	48303/37	72/86573	22/14633	/0866798	4/121134

 

یادداشت‌ها