ساز و کار سرایت ریسک سیستمی در نظام مالی ایران: بازار پول و سرمایه

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

وحید میرزایی بادیزی ¹ , علی سوری ² , مهدی ناجی ³ , نفیسه بهرادمهر ⁴

1 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران،تهران .ایران
2 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران،تهران .ایران
3 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران،تهران .ایران
4 - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران،تهران .ایران

تاریخ دریافت : 1401/10/09 تاریخ پذیرش : 1401/12/15 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: C6, G21, G32, G23, واژه‌های کلیدی: بازار مالی, ریسک سیستمی, فروش آتشین, مدل‌سازی عامل‌محور. طبقه بندی JEL : N25,

چکیده مقاله :

چکیده در این مقاله، با استفاده از مدل عامل محور، رفتار بانک‌های تجاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شبیه‌سازی و سعی شده نحوه سرایت ریسک سیستمی از بازار پول به بازار سرمایه‌، از طریق تحولات ترازنامه نشان داده شود. مقادیر اولیه پارامتر‌ها و متغیرها، بر اساس سال پایه‌ ۱۳۹۹ مقداردهی شده‌اند و شبیه‌سازی برای ۵۰ ماه انجام شده است. همچنین در این مدل، دو بازار پول و سرمایه به صورت درون‌زا الگوسازی شده و قیمت در این بازارها از طریق شاخص بورس و نرخ بهره مشخص می‌شود. ۸۱ درصد از بانک‌های تجاری ایران دارای سبد دارایی مختلط از وام‌ بین بانکی و اوراق بهادار بوده و در هر دو بازار فعالیت می‌کنند و می‌توانند در صورت وقوع تکانه، آن را در کل سیستم مالی منتشر کنند. این فرآیند از طریق مکانیسم فروش‌های آتشین و ابطال واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد و می‌تواند منجر به کاهش قیمت‌های سهام در بازار سرمایه به زیر ارزش ذاتی شود. اگر چه مقادیر بیشتر حداقل کفایت سرمایه می‌تواند مانع کاهش اثر این مکانیسم شود اما افزایش آن منجر به افزایش عرضه وجوه و کاهش نرخ بهره و در نتیجه مختلط شدن سبد دارایی‌ها بانک‌ها و در نتیجه افزایش ریسک سیستمی شود. مقدار بهینه نرخ کفایت سرمایه قانونی معادل ۱۹ درصد برآورد شده است.

چکیده انگلیسی:

Abstract In this paper, using an agent-based model, the behavior of commercial banks and investment funds is simulated. We have tried to show systemic risk transmission mechanism from the money market to the capital market through balance sheet changes. In this model, the money and capital markets are endogenously modeled and the price is determined by interest rate and stock market index in these markets respectively. 81 percent of Iranian commercial banks have a mixed portfolio of interbank loans and securities and can spread the crisis throughout the financial system in case of a shock. This process happens through the fire sale mechanism and investment fund unit redemption and can make stocks undervalued in the capital market. Although higher imposed capital adequacy and liquid assets rate can reduce the shock effect on price in the capital market, these high rates make banks portfolios mixed and increases systemic risk. Optimal capital adequacy rate is estimated 19 percent.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• استادهاشمی، علی، صادقی شریف، سیدجلال و سوری، علی (۱۴۰۰). "تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر ریسک سیستمی نظام بانکی با الگوی خودرگروسیونی برداری". نشریه نوآوری و ارزش‌آفرینی، (۱۹): ۵۵ -۶۸.


• رحمانی، محمد، مهرآرا، محسن و ابریشمی، حمید (۱۳۹۸). "اندازه‌گیری و تحلیل ریسک سیستمی در بخش بانکداری ایران و بررسی عوامل موثر بر آن"، فصلنامه مدلسازی اقتصادسنجی، ۳ (۱۴) : ۱۱-۳۶.


• خسروی‌پور، نگار، شاکری، عبدالرضا و جعفری، محبوبه (۱۳۹۹). " برآورد ریسک سیستمی نظام بانکی با استفاده از سنجه های MES و CoVaR"، مجله راهبرد مدیریت مالی، ۸ (۴) : ۲۳۵ -۲۵۶.


• عیسوی، آزاده، انصاری سامانی، حبیب، تاری، فتح‌اله و عموزاد خلیلی، حسن (۱۴۰۰). " تعیین نسبت کفایت سرمایه مناسب در بانک های اسلامی ایران"، فصلنامه اقتصاد مالی دانشکده اقتصاد و حسابداری واحد تهران مرکزی، ۱۵(۵۵) : ۵۵-۷۸.


• فرزین‌وش، اسداله، الهی گیلانی پور، جواد، مهدوی کلیشمی، غدیر (۱۳۹۶). "ارزیابی ریسک سیستمی در شبکه بانکی ایران توسط معیار تغییران ارزش در معرض خطر شرطی"، فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، ۸ (۳۳) : ۲۸۱-۲۶۵.


• گودرزی، احمد، عیوضلو، رضا، تهرانی، رضا (۱۴۰۰). "سنجش ریسک سیستمی در بازار بین بانکی ریالی با استفاده از سرمایه بافر و الگوریتم تحلیل پیوند"، فصلنامه پژوهش‌های پولی و بانکی، ۴۸، ۳۶۱ -۳۹۴.


• مالک، علی،‌ رضازاده علی، حکمتی فرید، صمد (۱۳۹۷). "برآورد ریسک سیستمی در بخش‌های مالی اقتصاد ایران (رهیافت ارزش در معرض ریسک شرطی تفاضلی)"، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، ۳ (۴۳) :‌ ۱۲۲-۹۹.


• محرابیان، آزاده، بهرامی زنوز، پریما، سیفی‌پور، رویا و امین رشتی، نارسیس (۱۴۰۰). "بررسی عوامل موثر بر نسبت کفایت سرمایه در نظام بانکداری اسلامی (مطالعه موردی ایران و مالزی)"، فصلنامه اقتصاد مالی دانشکده اقتصاد و حسابداری واحد تهران مرکزی، ۱۵(۵۴) : ۱۳۷-۱۶۰.


• نیکومرام، هاشم، وکیلی‌فرد، حمیدرضا، بابالویان، شهرام و رهنمای رودپشتی، فریدون (۱۳۹۹). "مقایسه ارزش در معرض ریسک سهام تهران با بازارهای سهام بین المللی با استفاده از نظریه ارزش فرین شرطی"، فصلنامه اقتصاد مالی دانشکده اقتصاد و حسابداری واحد تهران مرکزی، ۱۴(۵۲) : 55-80.

• 
  
  
  
  • Aldasoro, I., Gatti, D. D., and Faia, E. (2015)."Bank Networks: Contagion, Systemic Risk and Prudential Policy”. CESifo Working Paper Series 5182, CESifo Group Munich.
  
  
  • Allen, F. and Gale, D. (2000). “Financial Contagion”. Journal of Political Economy, 108(1).
  
  
  • Bluhm, M. and Krahnen, J. P. (2011). “Default risk in an interconnected banking system with endogeneous asset markets”. CFS Working Paper Series 2011/19, Center for Financial Studies (CFS).
  
  
  • Bookstaber, R. M. and Paddrik, M. E. (2014). “An agent-based model for crisis liquidity dynamics”. Office of Financial Research Working Paper.
  
  
  • Brunnermeier, M., Rother, S., Schnabel, I., 2019. “Asset prices bubbles and systemic risk”.
  
  
  • Calimani, S., Halaj, G., Zochowski, D. (2019). “Simulating fire sales in a system of banks and asset managers”. Journal of banking & finance.
  
  
  • Chan-Lau, J., (2017). “ABBA: An Agent-Based Model of the Banking System”. IMF Working Paper.
  
  
  • Cifuentes, R., Shin, H. S., and Ferrucci, G. (2005). “Liquidity Risk and Contagion”. Journal of the European Economic Association, 3(2-3).
  
  
  • Halaj, G. (2018). “Agent-Based Model of System-Wide Implications of Funding Risk”. Working Paper Series 2121, European Central Bank.
  
  
  • Halaj, G. and Kok, C. (2013). “Assessing interbank contagion using simulated networks”. Working Paper Series 1506, European Central Bank.
  
  
  • Kaszowska, J., Mateusz P., (2020). “Macroprudential Policy in a Heterogeneous Environment—An Application of Agent-Based Approach in Systemic Risk Modelling”. Journal of Entropy, 22 (2).
  
  
  • Pei, M., Tingqiang, C. Kun, P., and Meng, L. (2021). “A Network Evolution Model of Credit Risk Contagion between Banks and Enterprises Based on Agent-Based Model”. Journal of Mathematics.
  
  
  • Teplý, Petr & Klinger, Tomas. (2019). “Agent-based modeling of systemic risk in the European banking sector”. Journal of Economic Interaction and Coordination. 14.