هنر شرقی، هنر مقدس

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

لیلا امینی لاری ¹ , زهرا ریاحی زمین ²

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور. تهران،ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز،شیراز،ایران

تاریخ دریافت : 1398/03/24 تاریخ پذیرش : 1398/03/24 تاریخ انتشار : 1398/01/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

نگرش ادیان و مکاتب گوناگون به زیبایی و جمال، نقشی بسزا و تعیین کننده در شکل و محتوای آثار هنری آنها دارد. در تمدن های شرقی، هنر از دیرباز در اکثر مواقع با دیدی شاعرانه، آیینی - عرفانی و یا اساطیری همراه بوده و هدفش نزدیک کردن هرچه بیشتر انسان به زیبایی مطلق بوده است. با بررسی جنبه های فرهنگی و آیینی رویکرد هنری در مشرق زمین، همچنین مطالعۀ اندیشه ها ، دیدگاه ها و جهان بینی های متفاوت و طبقه بندی آرا و نظریه های گوناگون، می توانتعریفی قابل قبول از هنر ارائه داد و با نگاهی عرفانی ـ ادبی به هنر مقدس و دینی که حاصل تمدن شرق است ، نگریست. در مقالة حاضر که به روش کتابخانه ای و به شیوة تحلیلی – توصیفی انجام شده سعی بر آن بوده که ضمن معرفی جلوه های اصیل هنر، نشان داده شود که هنر واقعی حقیقت زیبایی، خالق زیبایی و محور کمال، وارستگی و اصالت است.

چکیده انگلیسی:

 Attitudes of various religions and schools of beauty, plays a decisive role in form of their artworks and contents. In eastern civilizations, in most times for the long time, the art has been accompanied with an artistic view, faith-spiritual or mythological and its purpose was to draw more people into absolute beauty. Examining aspects of cultural and ritual art approach in the East and with the study of ideas, different perspectives and worldviews, we can define an acceptable offer of art and we can take a look at the holy and religious art that is result of the east civilization, with a mythological-literal view. In this paper that is done using a library and analytical-descriptive method, we tried to show that the true art, truth of the beauty and the creator of the beauty and perfection of the creator and the philosophy, in addition to introducing the magnificent original art.

منابع و مأخذ:

1. قرآن مجید، ترجمۀ محمد مهدی فولادوند، تهران : دارالقرآن کریم.


2. اتو ، رودلف (1380 ) مفهوم امر قدسی ، ترجمۀ همایون همتی ، تهران : نقش جهان .


3. اسماعیل پور ، ابوالقاسم (1383) اسطوره های آفرینش در آیین مانی ، تهران : کاروان.


4. ــــــــــــــــــــــ (1382) زیر آسمانه های نور ، تهران : پژوهشکده ی مردم شناسی و افکار.


5. افشار شیرازی ، احمد (1335) متون عربی و فارسی دربارۀ مانی و مانویت ، تهران .


6. افلاطون (1382) پنج رساله ، ترجمۀ محمود صناعی ، تهران : هرمس.


7. ــــــــ (1368) جمهور ، ترجمه فؤاد روحانی، تهران: علمی و فرهنگی.


8. افلاکی، شمس الدین احمد (1375)، مناقب العارفین، به کوشش تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.  


9. انوری، علی بن محمد (1372) دیوان، به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی، تهران: علمی و فرهنگی.


10. باخرزی، ابوالمفاخر(1345) اورادالاحباب و فصوص الاداب، به کوشش ایرج افشار، تهران: دانشگاه تهران.


11. بورکهارت ، تیتوس (1376) هنر مقدس ، ترجمۀ جلال ستاری ، تهران : سروش .


12. تولستوی ، لئون (1384) هنر چیست ، ترجمۀ کاوه دهگان ، تهران: امیرکبیر .


13. جعفری ، محمد تقی (1375) زیبایی هنر از دید اسلام ، تهران : کرامت .


14. حافظ (1374) دیوان غزلیات ، به کوشش خلیل خطیب رهبر ، تهران: صفی علی شاه .


15. حزین لاهیجی (1374) دیوان ، به تصحیح ذبیح الله صاحبکار، تهران، میراث مکتوب: سایه.


16. دادبه ، آریاسب (1384) « هنر خوشنویسی و نسبت آن با موسیقی اصیل ایرانی»، سید مصطفی آزمایش ، عرفان ایران ، شمارۀ 22 ، تهران: حقیقت .


17. دکره ، فرانسوا (1380) مانی و سنت مانوی ، ترجمۀ عباس باقری ، تهران : نشر و پژوهش فرزان.


18. رجبی ، محمد (1384)«بحران تاریخ در آیینۀ هنر»، چیستی هنر ، تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.


19. روزبهان بقلی شیرازی( 1360)شرح شطحیات، تصحیح و مقدمه هنری کربن، تهران: انجمن ایران شناسی فرانسه.


20. ریخته گران ، محمدرضا (1385) هنر و زیبایی شناسی در شرق آسیا ، تهران: فرهنگستان هنر .


21. سعدی شیرازی (1372) کلیات ، به اهتمام محمد علی فروغی ، تهران: امیر کبیر .


22. ــــــــــــــ (1381) گلستان،تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران:شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.


23. سنایی، مجدود بن آدم(1362) دیوان، به سعی و اهتمام مدرس رضوی، تهران: کتابخانۀ سنایی.


24. ــــــــــــــــــــــ( 1377) حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.


25. سید حسینی ، رضا (1376) مکتب های ادبی ، تهران : نگاه .


26. شایگان ، داریوش (1375) ادیان و مکتب های فلسفی هند، تهران: امیرکبیر. 


27. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392) زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.


28. ضیمران ، محمدرضا (1384) فلسفۀ هنر ارسطو ، تهران: فرهنگستان هنر.


29. عطار، فریدالدین( 1364) مصیبت نامه، به اهتمام و تصحیح نورانی وصال، تهران: زوار.


30. ــــــــــــــــ( 1381) اسرارنامه، تصحیح سید صادق گوهرین، تهران: زوار.


31. عنصرالمعالی (1371) قابوسنامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.


32. فردوسی (1363) شاهنامۀ فردوسی ، ژول مول، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.


33. فروزانفر ، بدیع الزمان (1376) احادیث و قصص مثنوی ، تهران : امیرکبیر .


34. قشیری، عبدالکریم بن هوازن(1385) رسالۀ قشیریه، ترجمۀ عثمانی، با تصحیحات فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.  


35. کریستین سن ، آرتور (1379) ایران در زمان ساسانیان ، ترجمۀ رشید یاسمی ، تهران : دنیای کتاب .


36. کلارک ، اِمّا (1382) « هنر سجاده ، محتوا و رمز»،سید مصطفی آزمایش،عرفان ایران ،شمارۀ 19 ،تهران: حقیقت.


37. لاهیجی، شمس الدین محمد، (1374)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمد رضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: زوار.


38. مولوی، جلال الدین محمد (1363) مثنوی معنوی ، به تصحیح رینولد . ا . نیکلسون ، به اهتمام نصرالله پور جوادی ،  تهران: امیرکبیر .


39. ـــــــــــــــــــــــــ (1378) کلیات شمس تبریزی، با تصحیحات و حواشی فروزانفر، تهران: امیرکبیر.


40. میبدی،  ابوالفضل رشید الدین( 1376) کشف الاسرار و عده الابرار، به تصحیح علی اصغر حکمت، تهران: امیر کبیر.


41. ناصر خسرو (1370) سفرنامه، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: زوار.


42. نصر ، سید حسین (1378) نیاز به علم مقدس ، ترجمۀ حسن میانداری ، قم : طه .


43. ــــــــــــــــــ (1382) جاودان خرد ، ترجمۀ سید حسن حسینی ،تهران: سروش .


44. نظامی (1377) هفت پیکر، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.