بررسی تطبیقی - تحلیلی اسطورة زال و رودابه با اسطورههای ایرانی و مصری

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

مریم محمودی ¹ , احمد خادمی ²

1 - عضو هیات علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد واحد دهاقان
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

تاریخ دریافت : 1397/02/03 تاریخ پذیرش : 1397/02/03 تاریخ انتشار : 1396/10/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در لایة پنهانی اسطورة زال و رودابه، مانند اساطیر هم سان مصری و ایرانی آن، بیانی نمادین نهفته است. زال و سیمرغ، معادل خورشیدند و نماد خدا- قهرمان غول آسا. رودابه مظهر ایزدان مرتبط با آب و ماه و نماد ناخودآگاهی و بی تمایزی اولیه است. هر سه شخصیت، مانند نمونه های ازلی شان جاودانه می شوند. اسطورة زال و رودابه سرشار از دوگانگی هایی است که میل به اتحاد و تعالی دارند و برای نمونه، می توان از استحالة شخصیتی زال برای گریز از دوگانگی و بدل شدن به نیرویی اهورایی با زیستن در جوار سیمرغ- خدا؛ و میل رودابه که یین، منفعل و مونث است برای پیوستن به زال که یانگ و فعّال و مذکّراست، نام برد. در این مقاله اسطورة زال و رودابه با اسطوره های کهن تر ایرانی و مصری که به جهات گوناگون، ارتباط ساختاری و مفهومی دارند تطبیق داده شده است تا با اشراف بر وجه تمثیلی این اسطوره های همسان، تحلیلی کهن الگویی و نمادین از آن ارائه شود.

چکیده انگلیسی:

There is a symbolic interpretation of the myth of “Zal and Roudabeh” in its covert layers as it is in other Iranian and Egyptian myths. Zal and Simorgh are equal to the Sun, and are the symbols of godlike heroes. Rudaba is also the symbol of the gods associated with water and the moon, and an icon of unconsciousness. These three characters are all eternal as their prototypes. The myth of Zal and Rudaba is abundant with dualities that are inclined to unite and exalt, i.e. Zal is to undergo metamorphosis in order to escape from that duality and transform into a godlike authority living close to Simorgh; and Rudaba – a female heroin – desires to be in union with Zal – a male hero. This paper has studied the myth of Zal and Rudaba and has compared it to ancient myths of Iran and Egypth regarding their structures and concepts. Finding the similarity between these myths the paper has given an archetypal and symbolic analysis of them

منابع و مأخذ:

1. اوستا، (1385) گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، تهران: مروارید.


2. اوستای کهن (1382) رضا مرادی­غیاث­آبادی، شیراز: انتشارات نوید.


3. آموزگار، ژاله (1384) تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.


4. بارانی، محمد، خانی سومار، احسان (1392) «بررسی تطبیقی اسطوره آب در اساطیر ایران و هند»، فصلنامة مطالعات شبه قاره، دورة 5، شمارة 17، صص 7-26.


5. بهار، مهرداد (1351) اساطیر ایرانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.


6. تسلیمی، علی و همکاران (1386) «مقایسة برخی از پرسوناژها در اساطیر روسیه و ایران»، نشریة ادب پژوهی، دورة 2، شمارة 3، صص105-126.


7. جعفرپور، میلاد و همکاران (1392)«اساطیر ایران در آیینه خوانش و دریافت حسین مجیب المصری»، دو فصلنامة پژوهشهای ادبیات تطبیقی، دورة 1، شمارة 1، صص 3-46.


8. رضا بیگی، مریم (1387)« مقایسه تطبیقی اساطیر ملل مختلف (ایران، چین، ژاپن، یونان، روم، هند، بین­النهرین»، نشریة ادبیات فارسی، دورة 5، شمارة 20، صص 155-175.


9. روتون. ک. ک (1378) اسطوره، ترجمة ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: نشر مرکز.


10. سرلو، خوان ادواردو (1389) فرهنگنمادها، ترجمة مهرانگیز اوحدی، تهران: انتشارات دستان.


11. شوالیه، ژان و گربران، آلن(1378) فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، جلد اول، تهران: نشرجیحون.


12. _____________ (1379) فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، جلد دوم، تهران: نشرجیحون.


13. _____________ (1382)فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، جلد سوم، تهران: نشرجیحون.


14. _____________(1385) فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، جلد چهارم، تهران: نشرجیحون.


15. _____________ (1387) فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، جلدپنجم، تهران: نشرجیحون.


16. عرب گلپایگانی، عصمت (1388) اساطیر ایران باستان، تهران: هیرمند.


17.  فردوسی، ابوالقاسم (1368) شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، با مقدمة احسان یارشاطر، ج1، تهران: روزبهان.


18.  فیروزی، جواد، حقیقت، سمیه (1393) «اسطورة آفرینش انسان در مصر و بین النهرین»، پژوهشنامة ادیان، دورة 8، شمارة 1، صص 53-75.


19.  صفا، ذبیح الله (1352) حماسه­سرایی در ایران، تهران: امیر کبیر.


20. کریتس، وستا سرخوش (1378) اسطوره­های ایرانی، ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.


21. معصومی، غلامرضا (1386) مقدمه­ای بر اساطیر و آیین­های جهانی باستان، تهران: سورة مهر.


22. ویو،ژ(1384)اساطیر مصر،  ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: انتشارات کاروان.


23. هارت، جورج (1383) اسطوره­های مصری، ترجمة عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.


24. هینلز،جان راسل(1385) شناخت اساطیر ایران، ترجمه و تالیف: محمدحسین باجلان فرخی،تهران: انتشارات اساطیر.