گونه شناسی صفت ها از قرن چهارم تا ششم با تکیه بر تفسیرهای فارسی
محورهای موضوعی :
متون زبان و ادبیات فارسی
حسن دهقانی پور
1
,
ایرج مهرکی
2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج،ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج،ایران.
تاریخ دریافت : 1398/03/24
تاریخ پذیرش : 1398/03/24
تاریخ انتشار : 1398/01/01
کلید واژه:
چکیده مقاله :
صفت،از مهم ترین وابسته های هر گروه اسمی به شمار می رود.با بررسی صفت ها در گونه های مختلف،با تکیه بر تفسیرهای فارسی،بخش عظیمی از ویژگی های ساختمان گروه اسمی در گذشته آشکار می شود. ویژگی هایی که به ویژه مترجمان،با ترجمة آیات قرآن مجید،هنرمندانه خلق کرده اند و تاکنون،در منابع دستور تاریخی ، سبک شناسی و فرهنگ ها،به بخش های مهمّ آن چندان پرداخته نشده است.در این مقاله می کوشیم تا به بررسی صفت ها از لحاظ گونه شناسی ،از قرن چهارم تا ششم با تکیه بر تفسیرهای فارسی بپردازیم و این سؤال را پاسخ دهیم که آیا صفت ها را از لحاظ گونه های زبانی می توان بررسی و طبقه بندی کرد؟ و چه عواملی،متمایزکنندة این صفت ها از یکدیگر هستند؟به همین منظور،تفسیرهایی چون ترجمة تفسیر طبری، تفسیر قرآن پاک، تفسیر تاج التّراجم فی تفسیر قرآن الاعاجم ، تفسیری بر عشری از قرآن مجید،تفسیر قرآن مجید(نسخة کمبریج) ، بخشی از تفسیری کهن، بخشی از تفسیری کهن به پارسی،تفسیر گزاره ای از بخشی از تفسیر قرآن کریم (تفسیر شُنقُشی) ، تفسیر نَسَفی، تفسیر رُوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان و تفسیر کشف الاسرار و عُدّﮤ الابرار را مورد بررسی قرارمی دهیم و آن گاه به نتیجه می رسیم که صفت ها،از لحاظ گونه شناسی در این آثار، قابل شناسایی و تقسیم بندی هستند.
چکیده انگلیسی:
“Adjective” is among the most important dependents of any nominal group. A large of nominal group structure’ features in the past can be learnt by examining different types of adjectives and approaching to Persian interpretations. These features are particularly created by crafted translators of Quranic verses, and so far, none of the historical structures, stylistics, and cultural references have addressed its important parts. The current research is an attempt to study adjective “typology” from 4th to 6th centuries with an approach to Persian interpretations. The question to be answered is whether it is possible to analyze and categorize adjectives from linguistic point of view? Which factors distinguish these attributes from each other? For this purpose, interpretations like Translation of Tafsir al-Tabari, An Interpretation Of The Holy Qur'an, An Interpretation Of Taj-Ul Tarajem Fi Tafsir-E Quran-Ul A’ajem, An Interpretation Of The Last Tenth Of The Holy Quran, An Interpretation Of The Holy Qur'an (Cambridge Version), Part Of The Ancient Interpretation, Part Of The Ancient Interpretation In Persian, A Classical Persian Commentary On The Qur‘An (Tafsīr-I Shunqushī), Nasafi Interpretation, Rawz Al-Jinan Wa Ruh Al-Jinan, and Kashf Al-Asrar Wa Udat Al-Abrar are reviewed to approve that, in these works of art, adjectives can be identified and categorized, typologically.
منابع و مأخذ:
ابن مسکویه،ابوعلی،(1376)،تجارب الامم ، ترجمة ابوالقاسم امامی ،تهران :سروش.
ابن ندیم،محمد بن اسحاق،(1381) ،الفهرست ، ترجمة رضا تجدّد، تهران :انتشارات اساطیر.
ابوالقاسمی، محسن ،(1375)، دستور تاریخی زبان فارسی،چاپ اول،تهران: سمت.
اخوینی،ابوبکر،(1344)،هدایـﮤ المتعلّمین، به اهتمام جلال متینی،مشهد:چاپخانةدانشگاه مشهد.
اسفراینی، شاهفور ،(1375)، تاج التّراجم فی تفسیر قرآن الاعاجم، تصحیح نجیب مایل هروی و علی اکبرالهی خراسانی،چاپ اول،تهران:علمی و فرهنگی.
6.انصاری، عبدالله بن محمد ،( 1362 ) ،طبقات الصّوفیه، مقابله و تصحیح مولایی، تهران: توس.
انوری و احمدی،(1368)،دستور زبان فارسی،چاپ ششم،تهران: فاطمی.
باطنی، محمد رضا ،(1386)،توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی،چاپ نوزدهم، تهران:امیر کبیر.
بهار،محمّدتقی،(1376)،سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، تهران :انتشارات مجید،.
بهار و دیگران،(1371)،دستور زبان پنج استاد،چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه و نشر علم.
خیّام پور، عبدالرّسول،(1375)،دستور زبان فارسی،چاپ دهم، تهران:کتابفروشی تهران.
رازی، ابوالفتوح ،(1365)،روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، به تصحیح محمد جعفر یاحقّی و محمد مهدی ناصح، چاپ اول،مشهد: آستان قدس رضوی.
رواقی، علی ،(1395)،گونهشناسی متنهای فارسی2( گونة فارسی هروی)، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
سنایی، ابوالمجد آدم،(1388)،دیوان، به اهتمام محمّد تقی مدرس رضوی،چاپ هفتم،تهران:انتشارات سنایی.
سورآبادی،،عتیق بن محمد،(1380)،تفسیر سورآبادی،به تصحیح علی اکبر سعیدی سیرجانی،چاپ اول،تهران:فرهنگ نشر نو.
سیوطی، جلال الدین،(1380) ، الاتقان فی علوم القرآن، ترجم مهدی حائری قزوینی، تهران:امیرکبیر.
فرشیدورد، خسرو ،(1392)، فرهنگ پیشوندها و پسوندهای فارسی، تهران:زوار، چاپ دوم.
معین،محمّد،(1394)، اسم مصدر حاصل مصدر، به کوشش مهدخت معین،چاپ اول،تهران:صدای معاصر.
مقدسی ، محمدبن احمد ،(1361)،احسن التقاسیم ، ؛ ترجمه علینقی منزوی،تهران:شرکت مؤلّفان و مترجمان ایران.
مولوی ،جلال الدین محمّد ،(۱۳۷۶)، کلیّات شمس تبریزی ، با شرح حال مولانا به قلم بدیع الزمان فروزانفر،تهران: انتشارات امیرکبیر.
میبدی، رشیدالدین،تفسیر کشف الاسرار و عدّة الابرار،(1382)،به اهتمام علی اصغر حکمت،چاپ هفتم،تهران:امیرکبیر.
ناتل خانلری،پرویز،(1373)،دستور تاریخی زبان فارسی،چاپ سوم، تهران:انتشارات توس.
نامعلوم،(1382)،بخشی از تفسیری کهن، به تصحیح محمد روشن،چاپ اول،تهران:پژوهشگاه علوم انسانی و سمت.
نامعلوم،(1375)،بخشی از تفسیری کهن به پارسی، به تصحیح سیّدمرتضی آیـﮤالله زاده،چاپ اول،تهران:مرکز فرهنگی نشر قبله.
نامعلوم ،(1393)، ترجمة تفسیر طبری ،به تصحیح حبیب یغمائی،چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
نامعلوم،(1385)،تفسیر قرآن پاک، به کوشش علی رواقی،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و سمت،چاپ دوم.
نامعلوم،(1349)،تفسیر قرآن مجید(نسخة مضبوط در کتابخانة دانشگاه کمبریج) ، به تصحیح جلال متینی،تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
نامعلوم،(1352)، تفسیری بر عشری از قرآن مجید، به تصحیح جلال متینی،چاپ اول،تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
نامعلوم،(بی تا) گزارهای از بخشی از قرآن کریم-تفسیر شنقشی، به اهتمام و تصحیح محمّد جعفر یاحقّی،تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
نسفی، محمد ،(1390)،تفسیر نسفی، به تصحیح عزیزالله جوینی،چاپ دوم،تهران:سروش،تهران.
نیشابوری،ابوبکر عتیق،(۱۳۸۰)، تفسیر سورآبادی،تصحیح سعیدی سیرجانی،چاپ اول،تهران: فرهنگ نشر نو.
وحیدیان کامیار، تقی،( ۱۳۸۶)، دستور زبان فارسی ۱،چاپ نهم، تهران: سمت.
_||_
