تحلیل فرمالیستی سه غزل از غزلیات شمس

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

ژاله اختریار آذر ¹ , فاطمه امامی ² , مریم ارجمند ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادب فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادب فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/09/07 تاریخ پذیرش : 1399/11/15 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: مولانا, غزلیات شمس, فرمالیسم روسی, نظریه گرامون و یاکوبسن, نقد ادبی,

چکیده مقاله :

فرمالیسم روسی یکی از تاثیر گذار ترین مکاتب نقد ادبی است که ادبیات را از دیدگاه زبان شناسی بررسی می کند. رویکرد فرمالیستی اغلب به جانب صوری متون ادبی نظر دارد و معتقد است که این صور ادبی است که حمل معنا می کند و معنا هیچ نیست، الا ارتباط های بین اجزای صوری کلام. پژوهشگر در این مقاله سه غزل را از دیدگاه فرمالیسم روسی و بر اساس نظریه یاکوبسن و گرامون به روش توصیفی – تحلیلی بررسی کرده است. شایان ذکر است مولانا از طریق واژه های مکرر، توازن، تصویر سازی، استعاره، شیوه بیان، درنگ، تکیه و تاکیدو لحن هایی را در غزل ایجاد کرده است که با بعد عاطفی اثر در تعامل است. نقش هنرسازه‌ها که از اصول فرمالیست‌هاست جنبه زیبایی شناسی در غزلیات مولانا دارد و موجب ابداع و نوع آوری در ساخت و صورت ابیات شده است تا از طریق توازن، آشنایی زدایی، هنجارگریزی، تصاویر استعاری و مجازی بر غنا و هنری تر شدن غزلیات بیفزاید.

چکیده انگلیسی:

Russian formalism is one of the most influential approaches of literary criticism that examines literature from a linguistic perspective. The formalist approach often looks at the forms of literary texts and believes that it is the literary forms that carries meaning and meaning is nothing but the connections between the formal components of the word.In this article, the researcher has studied three lyrics of Rumi from the perspective of Russian formalism based on the theory of Jacobsen and Grammon in a descriptive-analytical method. It is worth mentioning that Rumi has created tones in the lyrics through repeated words, symmetry, imagery, metaphor, expression, pauses, emphasis and etc., which interact with the emotional dimension of the work. The role of structural art, which is one of the principles of formalism, has an aesthetic aspect in Rumi's lyrics and has led to innovation in the construction and form of verses in order to become richer and more artistic through harmony, de-familiarization, anomaly, metaphorical and figurative images.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها احمدی، بابک (1380) ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز. امامی، نصرالله (1393) نقد ادبی، تهران: نشر جامی. باطنی، محمدرضا (1394) پیرامون زبان و زبان‌شناسی، تهران: آگه. پورنامداریان، تقی (1381) سفر در مه، تهران: نشر نگاه حق‌شناس، محمدعلی (1388) آواشناسی فونتیک، تهران: نشر آگاه. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1388) موسیقی شعر، تهران: نشر آگاه. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391) رستاخیز کلمات، تهران: نشر سخن. صفوی، کوروش (1390) از زبان شناسی به ادبیات، جلد 2، تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی صفوی، کوروش (1390) از زبان‌شناسی به ادبیات، جلد1، تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی فروزانفر، بدیع الزمان (1363) کلیات شمس، تهران: نشر امیرکبیر. قویمی، مهوش (1383) آوا و القا، تهران: نشر هرمس. وحیدیان کامکار، تقی (1369) وزن و قافیه شعر فارسی، تهران: مرکز نشر دانشگاه. مقالات ناشر، پونه، و وفایی، عباسعلی. (1398). تحلیل زبان غنایی غزلی از حافظ. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 11(39)، 13-30.

_||_