فضای خلوت گزینی و کشفیّات عرفانی

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

ندا بصاری ¹ , عزیز حجاجی کهجوق ² , آرش مشفقی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/01/21 تاریخ پذیرش : 1400/02/08 تاریخ انتشار : 1402/10/01

کلید واژه: عرفان, فضا, خلوت گزینی, کشف و شهود,

چکیده مقاله :

عارفان در خلوت و انزوای خود از رهگذر شهود و اشراق که ابزار معرفتی آنان است، به فضاهایی گام می‌نهند که عقل از ادراک آن عاجز و زبان از توصیف آن ناتوان است. فضاهایی که خاستگاه تجلّیات غیبی و مرموز آنان است. این فضاها به دستیاری وهم و خیال یا آمیزه‌هایی از هر دو ایجاد می‌گردد. دشواری فهم این فضاها از آنجا برمی‌خیزد که عموماً خیال و وهم دو نام برای یک حال ذهنی تصوّر می‌شود درحالی که خیال به دلیل ابتنایش بر محسوسات، با وهم فرق دارد. اگر چه این هر دو در ساختن عالم رؤیا دخیل‌اند. به سخن دیگر رؤیا محصول تقابل و تعامل دو نیروی واهمه و تخیّل است که خود با جهان واقع رؤیاروی می‌گردد. هدف از این پژوهش بازنمود احوال عارف، در لحظه‌های شهودی ورود او به این فضاها و نحوة تأثیرپذیری‌اش از این احوال روحانی است. دستاورد عمدة این پژوهش درک این نکته است که انزوا و در خود فرورفتن عارف گاه زمینه‌ساز رؤیاهای عارفانه و کشاندن عارف به وادی تجربه‌های ژرف، متفاوت و در عین حال توصیف‌ناپذیر است. پژوهش حاضر داده‌های خود را از طریق روش کتابخانه‌ای به دست آورده و آن‌ها را با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیل کرده است.

چکیده انگلیسی:

Mystics, in their solitude and isolation, through intuition and enlightenment, which are their epistemological tools, step into spaces that reason is incapable of understanding and language is incapable of describing. These spaces are the origin of their occult and mysterious manifestations created with the help of illusions or mixtures of both. The difficulty of understanding these spaces arises from the fact that imagination and delusion are generally considered two names for a state of mind, while imagination is different from illusion because it is based on sensations. However, both are involved in building the dream world. In other words, the dream is the product of the confrontation and interaction of the two forces of fear and imagination, which itself encounters the real world. The purpose of this study is to represent the mystic state in the intuitive moments of his entry into these spaces and how he is affected by this spiritual state. The main achievement of this research is to understand that the isolation and immersion of the mystic is sometimes the basis of mystical dreams and leads the mystic to the valley of deep, different and at the same time indescribable experiences. The present study obtained its data through library method and analyzed it using descriptive method.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها ابراهیمی دینائی، غلامحسین (1364) شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران: حکمت. انوری، حسن (1385) فرهنگ فشردة سخن، تهران: سخن. زرّین کوب، عبدالحسین (1385) تصوّف ایرانی در منظر تاریخی آن، مترجم: مجدالدّین کیوانی، تهران: سخن. زمرّدی، حمیرا (1382) نقد تطبیقی ادیان و اساطیر، تهران: زوّار. ستّاری، جلال (1372) مدخلی بر رمزشناسی عرفانی، تهران: مرکز. سروش، عبدالکریم (1384) قصّة ارباب معرفت، تهران: صراط. سعدی، مصلح الدّین (1385) کلّیات سعدی، تهران: هرمس. سهروردی، شهاب‌الدین (1392) عوارف المعارف، مترجم ابومنصور بن عبدالمؤمن اصفهانی، به اهتمام: قاسم انصاری، تهران: علمی و فرهنگی. سهروردی، شهاب‌الدین (1372) مجموع مصنفات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، جلد 2، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی. عثمان، عبدالکریم (1361) روان‌شناسی از دیدگاه غزّالی و دانشمندان اسلامی، مترجم سید محمّدباقر حجّتی، دفتر دوم، تهران: فرهنگ اسلامی. عطّار، فریدالدّین (1365) منطق‌الطّیر، به اهتمام سیّد صادق گوهرین، تهران: علمی و فرهنگی. عطّار، فریدالدّین (1366) تذکرةالاولیاء، مصحّح محمد استعلامی، تهران: زوّار. قشیری، ابوالقاسم (1388) رساله قشیریه، مترجم ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، ویراسته: ایرج بهرامی، تهران: زوّار. کاشانی، عزّالدّین محمود (1367) مصباح‌الهدایه و مفتاح‌الکفایه، به تصحیح علّامه جلال الدّین همایی، تهران: هما. لاهیجی، محمد (1368) مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، با مقدمه کیوان سمیعی، تهران: محمودی. محبّتی، مهدی (1388) از معنا تا صورت، تهران: سخن. معین، محمد (1371) فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر. مولوی، جلال‌الدین (1390) مثنوی، به کوشش محمّدرضا برزگر خالقی، تهران: زوّار. هال، کالوین، اس و نوردبای، ورنون. جی (1375) مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ، مترجم محمّدحسن مقبل، تهران: جهاد دانشگاهی. همایی، جلال‌الدین (1370) معانی و بیان، تهران: هما. یثربی، سیّد یحیی (1368) سیر تکاملی و اصول و مسائل عرفان و تصوّف، تبریز: دانشگاه تبریز. یونگ، کارل گوستاو (1376) انسان و سمبول‌هایش، مترجم حسن اکبریان طبری، تهران: یاسمن.

_||_

Books Anvari, Hassan (2006) Intensive Lexicon of Speech, Tehran: Speech. [In Persian] Attar, Farid al-Din (1986) The Conference of the Birds, Contributed by Seyyed Sadegh Goharin, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian] Attar, Farid al-Din (1987) Tazkirat Al-Awliya, Corrected by Mohammad Estelami, Tehran: Zavar. [In Persian] Ebrahimi Dinani, Gholam Hossein (1985) Intuition and Radius of Thought in Suhrawardi's Philosophy, Tehran: Hekmat. [In Persian] Ghoshiri, Abolghasem (2009) Al-Risala Al-Qushayriyya, Trans. Abu Ali Hassan bin Ahmad Osmani, Edited by: Iraj Bahrami, Tehran: Zavar. Hall, Calvin, S. & Nordby, Vernon. JJ (1996) Translator: Mohammad Hassan Moqbel, Tehran: University Jihad. [In Persian] Homayi, Jalaluddin (1995) Meanings and Expression, Tehran: Homa. [In Persian] Jung, Carl Gustav (1997) Man and his Symbols, Trans. Hassan Akbarian Tabari, Tehran: Yasman. [In Persian] Kashani, Izz al-Din Mahmoud (1988) Meabah Al-Hoda and Meftah Al-Kefaya, Corrected by: Allama Jalaluddin Homayi, Tehran: Homa. [In Persian] Lahiji, Mohammad (1989) Mafatih Al-Ejaz in the Description of Gulshan- I Raz, With Introduction: Keyvan Samiei, Tehran: Mahmoudi. [In Persian] Mohabbaty, Mehdi (2009) From Meaning to Form, Tehran: Sokhan. [In Persian] Moin, Mohammad (1992) Persian Dictionary, Tehran: Amirkabir. [In Persian] Molavi, Jalaluddin (2011) Mathnawi, by Mohammad Reza Barzegar Khaleghi, Tehran: Zavar. [In Persian] Osman, Abdolkarim (1982) Psychology from the Perspective of Ghazali and Islamic Scientists, Translator Seyed Mohammad Baqer Hojjati, Second Office, Tehran: Islamic Culture. [In Persian] Saadi, Mosleh al-Din (2006) Complete Works of Saadi, Tehran: Hermes. [In Persian] Sattari, Jalal (1993) An Introduction to Mystical Cryptography, Tehran: Center. [In Persian] Soroush, Abdolkarim (2005) Tale of the Master of Wisdom, Tehran: Sarat. [In Persian] Suhrawardi, Shahab al-Din (1993) Total works of correction and introduction: Henry Carbon, vol. 2, Tehran: Cultural Studies and Research. [In Persian] Suhrawardi, Shahab al-Din (2013) Awaref Al-Maaref, Translator: Abu Mansour bin Abdul Mo'men Isfahani, by: Qasem Ansari, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian] Yathribi, Seyed Yahya (1989) Evolutionary Process and Principals and Issues of Mysticism and Sufism, Tabriz: University of Tabriz. [In Persian] Zamradi, Homeira (2003) Comparative Critique of Religions and Myths, Tehran: Zavar. [In Persian] Zarrinkoob, Abdolhossein (2006) Iranian Sufism in its Historical Terms, Translator Majdaldin Kiwani, Tehran: Sokhan. [In Persian]