خوانش رمزگان های دفتر «دستور زبان عشق» از قیصر امین پور بر اساس نظریۀ رمزگان های پنج گانۀ بارت

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

ندیم اصغری قاجاری ¹ , حسنعلی عباسپور اسفدن ² , محمدعلی خالدیان ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/02/07 تاریخ پذیرش : 1400/03/05 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: روایت, رولان بارت, رمزگان, دستور زبان عشق, غزل, قیصر امین پور,

چکیده مقاله :

نشانه شناسی تأثیر برجسته ای در تحلیل ابعاد پرداخته نشدۀ متون ادبی دارد. در نظام نشانه ها، رمزگان ها اهمیت ویژه ای دارند. در این زمینه، آراء رولان بارت از اعتبار بیشتری برخوردار است. او رمزگان ها را به پنج نوع کنشی (Action Narrative)، هرمنوتیکی (Hermeneutic)، نمادین (Symbolic)، معنابُنی (Semantic) و فرهنگی (Referential) تقسیم می کند. به این واسطه، امکان ارائۀ تحلیلی متقن از لایه های زیرین و ثانویۀ متن فراهم می شود. در مقالۀ پیش رو، با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی و نیز، با کاربست نظریۀ رمزگان بارت، غزل های قیصر امین پور در مجموعۀ دستور زبان عشق بررسی و تحلیل شده است تا نشان داده شود که روایت چه اندازه در بازتولید معانی مختلف تأثیر مستقیم دارد. نتایح تحقیق نشان می دهد که بازتاب رمزگان فرهنگی در این غزل ها حاکی از نمود گستردۀ گفتمان ایدئولوژیک، دینی، عارفانه، ادبی و عاشقانه برای پیشبرد روایت ها است. رمزگان هرمنوتیکی برای سهیم کردن مخاطب در کشف ابعاد مبهم روایت به کار گرفته شده است. قیصر با موضوعیت بخشی در ابتدای غزل ها، ضمن ایجاد تعلیقی در ارائۀ پاسخ ها، در نهایت به افشاگری می پردازد و بر گسترۀ شناخت گروه هدف می افزاید. تقابل های دوگانی در رمزگان نمادین، زمینه ای مطلوب برای عینیت بخشی به درونی های راوی بوده و ذهنیات او را محسوس جلوه داده است. بخشی از کیفیت رمزگان معنابنی در غزل های قیصر نشان می دهد که او با استفاده از واژه ها و عبارات دینی و عاطفی، نظام دلالتی مورد نظر خود را شرح داده است. همچنین، رمزگان کنشی در باورپذیری و تبیین انتزاعیات و احوالات نامحسوس راوی تأثیر مطلوبی داشته است.

چکیده انگلیسی:

Semiotics has a prominent effect in analyzing the unaddressed dimensions of literary texts. In the signs system, codes are of particular importance. In this regard, Roland Barthes' views are more credible. He divides codes into five types: action, hermeneutic, symbolic, semantic, and referential. This allows for a solid analysis of the underlying and secondary layers of the text. In the present article, using Barth's cryptographic theory, the sonnets of Qaisar Aminpour in the Dastoor -e- Zaban -e- Eshgh have been studied and analyzed to show how much the narrative has a direct effect on the reproduction of different meanings. The results of the research show that the reflection of cultural codes in these sonnets indicates the widespread manifestation of ideological, religious, mystical, literary and romantic discourse to advance the narratives. Hermeneutic codes are used to involve the audience in discovering the ambiguous dimensions of the narrative. By giving subjectivity at the beginning of the sonnets, while pausing to provide answers, the poet finally reveals and expands the scope of the target group. The dual contrasts in the symbolic codes are a desirable ground for objectifying the narrator's inner selves and making his mentalities tangible. Part of the quality of semantic codes in Aminpour’s  sonnets shows that he described his intended system of signification using religious and emotional words and phrases. Also, the codes of action have had a positive effect on the credibility and explanation of the abstractions and intangible circumstances of the narrator.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

آلن، گراهام (1385) رولان بارت، ترجمۀ پیام یزدان‌جو، تهران: مرکز.

احمدی، بابک (1390) از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران: مرکز.

اسکولز، رابرت (1379) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگه.

امین‌پور، قیصر (1386) دستور زبان عشق، تهران: مروارید.

بارت، رولان (1378) درجۀ صفر نوشتار، ترجمۀ شیرین‌دخت دقیقیان، تهران: هرمس.

بارت، رولان (1384) بارت و سینما، ترجمۀ مازیار اسلامی، تهران: گام نو.

پین، مایکل (1392) بارت و فوکو و آلتوسر، ترجمۀ پیام یزدان‌جو، تهران: مرکز.

تولان، مایکل (1386) روایت‌شناسی؛ درآمدی زبان‌شناختی- انتقادی، ترجمۀ فاطمه علوی و فاطمه نعمتی، تهران: سمت.

چندلر، دانیل (1387) مبانی نشانه‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.

سارتر، ژان پل (1352) ادبیات چیست؟، ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، تهران: زمان.

سجودی، فرزان (1387) نشانه‌شناسی کاربردی، تهران: علم.

سلدن، رامان و ویدوسون، پتر (1384) راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو.

صافی پیرلوجه، حسین (1395) درآمدی بر تحلیل گفتمان انتقادی (گفتمان روایی)، تهران: نی.

کالر، جاناتان (1388) در جستجوی نشانه‌ها، ترجمۀ لیلا صادقی و تینا امراللهی، تهران: علم.

مارتین، والاس (1386) نظریه‌های روایت، ترجمۀ محمد شهبا، تهران: هرمس.

مکاریک، ایرناریما (1384) دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.

مقالات

بارت، رولان. (1373). از اثر تا متن. ترجمۀ مراد فرهادپور. ارغنون، 1(4)، 66-57.

فرهنگی، سهیلا، یوسف‌پور، محمدکاظم. (1389). نشانه‌شناسی شعر «الفبای درد» سروده قیصر امین‌پور. کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، 11(21)، 143-166. doi: 10.29252/kavosh. 2011.2521.

کریمی، فرزاد. (1392). نقش رمزگان نمادها در ساخت تصویری شعر نو ایران. هفتمین همایش پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، 1467-1454.

کیانی، رضا و سلیمی، علی. (1396). رمزگان رنگ و چرخش معنایی آن در ادبیات معاصر با نگاهی تطبیقی به شعر ایران و عراق. تاریخ ادبیات، 10(81)، 142-113.

معبودی، فرحناز، عقدایی، تورج. (1392). جامعه‌شناسى ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها در اشعار قیصر امین‌پور. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 5(15)، 215-238.

منابع لاتین

Barthes, Roland (1964) Elements of Semiology,Trans. A. Lavers & C. Smith, Paris: Editions du Seuil.

Barthes, Roland (1970) s/z, Trans. Richard Howard & Richard Miller, NewYork: Hill and Wang.

Barthes, Roland (1986) The Rustle of Language, Trans. R. Howard, California: University of California Press.

Barthes, Roland (2007) Criticism and Truth, Trans. Katrine Pilcher Keuneman, London and NewYork: Continuum.

Bowman, Peter James (2000) Theodor Fontane’s Cécille: An Allegory of Reading. German Life and Letters, 1(53), 14-29.

Fludernik, Monika (2006) An Introduction to Narratology, UK: Routledge.

Trifonas, Peter Pericles (2001) Barthes and the Empire of Signs, Series Editor R. Appignanesi, UK and USA: Icon Books and Totem Books.

Books

Ahmadi, Babak (2011) From Visual Signs to Text, Tehran: Markaz.

Allen, Graham (2006) Roland Barthes, Trans. Yazdanjoo's Payam, Tehran: Markaz.

Aminpour, Qaisar (2007) Grammar of Love, Tehran: Morvarid.

Barthes, Roland (2005) Barthes and Cinema, Trans. Maziar Eslami, Tehran: Game No.

Barthes, Roland (2005) Zero Degree of Writing, Trans. Shirindokht Daghighian, Tehran: Hermes.

Barthes, Roland (2007) Criticism and Truth, Trans. Katrine Pilcher Keuneman, London and NewYork: Continuum.

Chandler, Daniel (2008) Fundamentals of Semiotics, Trans. Mehdi Parsa, Tehran: Institute of Islamic Culture and Art.

Color, Jonathan (2009) In Search of Signs, Trans. Leila Sadeghi and Tina Amrollahi, second edition, Tehran: Elm.

Makarik, Irnarima (2005) Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, Trans. Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, Tehran: Agah.

Martin, Wallace (2007) Theories of Narration, Trans. Mohammad Shahba, second edition, Tehran: Hermes.

Payne, Michael (2013) Barthes and Foucault and Althusser, Trans. Yazdanjoo Payam, Fourth Edition, Tehran: Markaz.

Safi Pirlojeh, Hossein (2016) Introduction to Critical Discourse Analysis (Narrative Discourse), Tehran: Ney.

Sartre, Jean Paul (1973) What is Literature ?, Trans. Abolhassan Najafi and Mostafa Rahimi, Tehran: Zaman.

Scholes, Robert (2000) An Introduction to Structuralism in Literature, Trans. Farzaneh Taheri, Tehran: Agah.

Selden, Raman and Vidoson, Peter (2005) Guide to Contemporary Literary Theory, Trans. Abbas Mokhber, Tehran: Tarhe No.

Sojudi, Farzan (2008) Applied Semiotics, Tehran: Elm. Tolan, Michael (2007) Narratology Linguistic-Critical Introduction, Trans. Fatemeh Alavi and Fatemeh Nemati, Tehran: Samt.

Articles

Bart, R. (1994). “From Work to Text”. Trans. Murad Farhadpour. Arghanoon, 1(4), 66-57.

Farhangi, S., Yoosofpoor, M. K. (2011). The Semiotics of Gheisar Aminpoor's poem of "alephbaye dard" (the A, B, C of pain). Kavoshnameh in Persian Language and Literature, 11(21), 143-166. doi: 10.29252/kavosh.2011.2521 .

Karimi, F. (2013). The Role of Symbols of Symbols in the Image Making of New Iranian Poetry. the 7th Conference on Persian Language and Literature Research, 1467-1454.

Kiani, R., Salimi, A. (2016). The Codes of Color and its Semantic Rotation in Contemporary Literature with a Comparative View of Iranian and Iraqi Poetry. History of Literature, 10(81), 113-142.

Maboudi, F., Aghdaie, T. (2013). Sociology of Values and Anti-values in Qeysar Aminpour Poems. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 5(15), 215-238.

Latin References

Barthes, Roland (1964) Elements of Semiology, Trans. A. Lavers & C. Smith, Paris: Editions du Seuil.

Barthes, Roland (1970) s/z, Trans. Richard Howard & Richard Miller, NewYork: Hill and Wang.

Barthes, Roland (1986) The Rustle of Language, Trans. R. Howard, California: University of California Press.

Barthes, Roland (2007) Criticism and Truth, Trans. Katrine Pilcher Keuneman, London and NewYork: Continuum.

Bowman, Peter James (2000) Theodor Fontane’s Cécille: An Allegory of Reading. German Life and Letters, 1(53), 14-29.

Fludernik, Monika (2006) An Introduction to Narratology, UK: Routledge.

Trifonas, Peter Pericles (2001) Barthes and the Empire of Signs, Series Editor R. Appignanesi, UK and USA: Icon Books and Totem Books.