بررسی تطبیقی شکل شناسی منظومۀ عاشقانۀ هانی و شیمرید با داستان لیلی و مجنون نظامی

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

مریم داوری ¹ , محمود صادق زاده ² , هادی حیدری نیا ³ , موسی محمود زهی ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
4 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولایت ایرانشهر، ایرانشهر، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/04/04 تاریخ پذیرش : 1399/08/11 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: شخصیّت و شخصیّت‌پردازی, منظومۀ عاشقانه, لیلی و مجنون, نظامی, منظومۀ هانی و شیمرید,

چکیده مقاله :

منظومه‌های غنایی یکی از زیباترین و جذّاب‌ترین بخش‌های داستانی ادبیّات است که با محوریّت عشق و زبان فاخر شعر، توانسته است، مورد پسند و سلیقۀ عموم مردم قرار گیرد و از میان شاعران داستان‌سرای ادبیّات فارسی، نظامی گنجوی با خلق اثر غنایی برجسته به نام لیلی و مجنون به عنوان بزرگ‌ترین داستان‌سرای منظومه‌های غنایی فارسی، شناخته شده است. او که در شمار ارکان شعر فارسی است، با مهارت در تنظیم منظومه‌هایش، توصیف منازل و شخصیّت‌پردازی‌های قدرتمند، توانسته است، در جایگاه الگویی بزرگ در زمینۀ داستان‌سرایی قرارگرفته و پس از خویش، مقلّدان بسیاری را برانگیزد که هر یک به تبع خمسۀ او به‌ویژه، منظومۀ غنائی لیلی و مجنون به سرایش منظومه‌های غنائی مشابهی بپردازند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه‌ای، تنظیم شده است و نگارنده درصدد آن است تا با بررسی و مقایسۀ منظومۀ غنائی لیلی و مجنون با مشهورترین داستان عاشقانۀ بلوچی، هانی و شیمرید، بپردازد. این منظومه، مربوط به زمان حکومت رندان بلوچ، در سده‌های پانزدهم و شانزدهم میلادی است و حدود پانصد سال از پیدایش آن می گذرد. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا ضمن بررسی و تحلیل دقیق این منظومه با منظومۀ غنایی نظامی، زیبایی‌های نهفته در کار این منظومۀ عاشقانه بلوچی را آشکار سازد.

چکیده انگلیسی:

Ghanaian poems are one of the most beautiful and fascinating fiction parts of literature, which has been able to be liked and liked by the general public with the centrality of love and the glorious language of poetry. It is known as the greatest story of Persian lyric poetry. One of the pillars of Persian poetry, he has been skilled in arranging his poems, describing houses and the character of powerful works. Ghani Lily and Majnoon compose similar Ghanaian poems. This research is regulated in a descriptive-analytical manner and library method, and the author intends to study and compare the lyrical system of Ghani Lily and Majnoon with the most famous love stories of Balochi, Hani and Shimerid. The system dates back to the reign of Rendan Baloch in the 15th and 16th centuries and is about five hundred years old. In this study, the author intends to carefully examine and analyze this poem with the military lyrical system, to reveal the beauties hidden in the work of this Baluchi love poem.

منابع و مأخذ:

کتاب ها

اخوت، احمد (1371) دستور زبان داستان، تهران: نشر فردا.

ارسطو (1357) فنّ شعر، ترجمه و تحشیة عبدالحسین زرین‌کوب، تهران: امیرکبیر.

ثروتیان، بهروز (1376) اندیشه‌های نظامی گنجه‌ای، تهران: آیین.

جهاندیده، عبدالغفور (1390) منظومه‌های عاشقانۀ بلوچی، تهران: معین.

خزانه‌دارلو، محمدعلی (1375) منظومه‌های فارسی، تهران: روزنه.

رادفر، ابوالقاسم (1371) کتابشناسی نظامی گنجه‌ای، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

رزمجو، حسین (1372) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.

ریپیکا، یان (1383) تاریخ ادبیّات ایران، ترجمه ابوالقاسم سرّی، جلد 1، تهران: سخن.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1372) پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، تهران: سخن.

زرین‌کوب، عبدالحسین (1375) از گذشتة ادبی ایران، تهران: بین‌المللی الهدی.

سعیدی سیرجانی، علی‌اکبر (1377) سیمای دو زن، تهران: نشر پیکان.

سیاسی، علی‌اکبر (1374) نظریه‌های شخصیّت یا مکاتب روان‌شناسی، تهران: دانشگاه تهران.

شهابی، علی‌اکبر (بی‌تا) نظامی شاعر داستان‌سرا، تهران: ابن‌سینا.

کراچکوفسکی، ایگناتی‌یولیانوویچ (1378) لیلی و مجنون، ترجمۀ دکتر کامل احمدنژاد، تهران: زوار.

هلال، محمد غنیمی (1960) لیلی و المجنون فی الأدبین العربی و الفارسی، قاهره: مکتبه الانجلو المصریه.

یاحقی، محمدجعفر (1375) فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیّات فارسی، تهران: سروش.

پایان نامه

جهاندیده، عبدالغفور (1388) بررسی و تحلیل شعر بلوچی و سنجش آن با شعر فارسی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامۀ طباطبایی.

Books

Okhovat, Ahmed (1992) Story Grammar, Tehran: Farda Publishing.

Aristotle (1978) The art of poetry, translated and edited by Abdul Hossein Zarinkoob, Tehran: Amir Kabir.

Sarvatian, Behrouz (1997) Ganja's military ideas, Tehran: Iyen.

Jahandideh, Abdul Ghafoor (2011) Balochi love poems, Tehran: Moin.

Khazaneh-Darlo, Mohammad Ali (1996) Persian poems, Tehran: Rozhan.

Radfar, Abolqasem (1992) Ganjaei Military Bibliography, Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.

Razmjo, Hossein (1993) Literary types and their works in Persian language, Mashhad: Astan Quds Razavi.

Ripika, Yan (2004) History of Iranian literature, translated by Abolqasem Sari, Volume 1, Tehran: Sokhn.

Zarinkoob, Abdul Hossein (1993) Pir Ganjah in Search of Nowhere, Tehran: Sokhn.

Zarinkoob, Abdul Hossein (1996) From Iran's Literary Past, Tehran: Al-Hadi International.

Saidi Sirjani, Ali Akbar (1998) The image of two women, Tehran: Pikan publishing house.

Saisi, Ali Akbar (1995) Personality theories or schools of psychology, Tehran: University of Tehran.

Shahabi, Ali Akbar (No date) Nizami, a storyteller poet, Tehran: Ibn Sina.

Krachkovsky, Ignati-Yulyanovich (1999) Lili and Majnoon, translated by Dr. Kamel Ahmadnejad, Tehran: Zovar.

Hilal, Muhammad Ghoneimi (1960) Layla and Majnun in Arabic and Persian Literature, Cairo: The Anglo Egyptian Bookshop.

Yahaghi, Mohammad Jaafar (1996) Culture of myths and fictional references in Persian literature, Tehran: Soroush.

Thesis

Jahandideh, Abdul Ghafoor (2008) Studying and analyzing Balochi poetry and comparing it with Persian poetry, master's thesis, Allama Tabatabai University.