جایگاه تمثیل روایی در دیوان سیّد بهاءالدّین مستوفی الممالک

محورهای موضوعی : فصلنامه بهارستان سخن

شیوا ده بزرگی ¹ , علی محمد مؤذنی ² , ثوراله نوروزی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/11/04 تاریخ پذیرش : 1400/02/26 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: دیوان اشعار, کلید واژه‌ها: تمثیل, تمثیل روایی, سیّد بهاءالدّین,

چکیده مقاله :

چکیده دیوان سیّد بهاءالدّین از رویکردهای گوناگون قابل بررسی است. یکی از مفاهیم و موضوعات مهمّ و پرکاربرد آن، تمثیل و علی‌الخصوص تمثیل روایی (گسترده) است. وی برای بیان افکار و اندیشه‌های خویش در حوزه‌های دینی، اخلاقی و اجتماعی از حکایات تمثیلی بهره برده است و آن به دلیل اثرگذاری بهتر و بیشتر در ذهن مخاطب بوده، زیرا در پاره‌ای از مباحث بیان مطلب فقط از راه تمثیل و مثال میسّر می‌باشد. پژوهش حاضر که به روش (توصیفی- تحلیلی) مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته شده است، به بیان تمثیل و کاربرد آن، بررسی اشعار در محوریت تمثیل روایی، معرّفی عناصر و ابزار مورد استفاده و پاسخ به پرسش مطرح شده می‌باشد که طبق یافته‌های پژوهش مشخّص گردید تمایلات سیّد بهاءالدّین در بیان تمثیلات رمزی براساس حروف ابجد از برجسته‌ترین ویژگی و هنرهای شاعری وی بوده و از این حیث نسبت به دیگر عناصر دارای بسامد و اثرگذاری بیشتری می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Abstract         Seyyed Bahaoddin's Diwan is investigable from different approaches. One of its important and prolific implications and topics is the allegory – specifically narrative allegory. He has utilized the allegorical stories to express his ideas and thoughts in the religious, ethical and social domains because this method mostly affects on the minds of his reader. The present research which is discussed by descriptive – analytic method, deals with the allegory and its function, studying the poem in the narrative allegorical axis, introducing its segments and tools and answering the posed questions which have been appeared in its findings. Seyyed Bahaoddin's tendencies in expressing the codified allegories is alphabetical and it is his most important poetic characteristic and from this perspective he has had much impression in the frequency compared with other elements.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

1- قرآن کریم.

2- الجوزی، ابن قیم، (1981)، الامثال فی قرآن الکریم، ترجمة سیّد محمّد نمرالخطیب، بیروت: دارالمعرفه.

3- پرهیزی، عبدالخالق، (1394)، سیرعلوم بلاغی در ادب فارسی، تهران: اندیشگان.

4- تقوی، محمّد، (1376)، حکایت‌های حیوانات در ادب فارسی، جلد 1، تهران: روزبه.

5- دهخدا، علی اکبر، (1377)، لغت نامه، جلد5، تهران: دانشگاه تهران.

6- شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1370)، صور خیال در شعرفارسی، تهران: آگاه.

7- شمس قیس‌الرازی، (1373)، المعجم فی معاییر اشعار عجم، تهران: فردوس.

8- شمیسا، سیروس، (1376)، بیان و معانی، تهران: فردوس.

9- فتوحی، محمود، (1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.

10- کاشفی سبزواری، میرزاحسن، (1369)، بدایع الافکارفی صنایع الاشعار، تصحیح میرجلال الدّین کزّازی، تهران، مرکز.

11- مستوفی، سیّد بهاءالدّین، (1390)، دیوان، شیراز: دریای نور، چاپ اوّل.

12- مک کویین، جان، (1389)، تمثیل، ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز.

13- همایی، جلال‌الدّین، (1377)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.