تبیین هم‌پیوندی توسعۀ زیرساخت‌های ریلی و دگرگونی‌های اجتماعی در تکوین هویت‌فضایی ایستگاه‌های راه‌آهن ایران و ترکیه
محورهای موضوعی : تحولات اجتماعی
پریچهر باهنر
1
,
حسین سلطان‌زاده
2
*
,
غزال کرامتی
3
,
سارا دشتگرد
4
1 - گروه معماری، واحد تهران‌مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه معماری، واحد تهران‌مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
3 - گروه معماری، واحد تهران‌مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.
4 - گروه معماری و شهرسازی، واحد هشتگرد، دانشگاه آزاداسلامی، هشتگرد، ایران.
کلید واژه:
چکیده مقاله :
این پژوهش به تحلیل و بررسی فرایند هم‌پیوندی توسعۀ حمل‌ونقل ریلی و تحولات اجتماعی در شکل‌دهی به هویت‌فضایی ایستگاه‌های راه‌آهن ایران و ترکیه در بازۀ زمانی ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷خورشیدی (دوران حکومت پهلوی در ایران و دوران آتاتورک در ترکیه)، می‌پردازد. هدف اصلی این تحقیق، شناخت تأثیرات متقابل توسعۀ سیستم حمل‌ونقل ریلی و تغییرات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بر طراحی کالبدی و اجتماعی ایستگاه‌ها و به‌تبع آن، شکل‌گیری هویت‌فضایی این فضاها است. پژوهش باتأکیدبر سه بُعد محوری «طراحی کالبدی ایستگاه‌ها»، «ارتباطات اجتماعی در فضاهای ایستگاهی»، و «تأثیرات فرهنگی و نمادین ایستگاه‌ها در هویت‌فضایی»، به‌واکاوی و مقایسۀ این فرایند در ایران و ترکیه می‌پردازد. روش‌تحقیق ترکیبی است‌که در بخش کیفی، داده‌ها ازطریق تحلیل اسناد تاریخی و انجام مصاحبه‌های عمیق با متخصصان حوزه‌های مختلف جمع‌آوری شده است. در بخش کمی، اطلاعات ازطریق پرسش‌نامه به‌صورت آنلاین میان کاربران ایستگاه‌های راه‌آهن در هر دو کشور جمع‌آوری گردیده و بااستفاده‌از نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و آزمون تی‌تست تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهند که تحولات اجتماعی و سیاسی در دوران پهلوی و آتاتورک به‌طور مستقیم بر هویت‌فضایی ایستگاه‌ها و تعاملات اجتماعی در فضاهای ایستگاهی تأثیر گذاشته و نقشی کلیدی در شکل‌گیری هویت‌شهری و عملکردهای اجتماعی این فضاها ایفاء کرده‌اند. این تحقیق می‌تواند به‌عنوان مبنای طراحی و برنامه‌ریزی ایستگاه‌های راه‌آهن در آینده، بادرنظر گرفتن ابعاد اجتماعی و تاریخی، کاربرد داشته باشد.
This research analyzes and examines the process of interconnection between the development of railway transportation and social transformations in shaping the spatial identity of railway stations in Iran and Turkey during the period from 1921 to 1978 (the Pahlavi regime in Iran and the Atatürk era in Turkey). The main goal of this study is to understand the reciprocal impacts of railway transportation development and social, cultural, economic, and political changes on the architectural and social design of stations and, consequently, the formation of the spatial identity of these spaces. The research, emphasizing three core dimensions—"architectural design of stations," "social interactions in station spaces," and "cultural and symbolic influences of stations on spatial identity"—investigates and compares this process in Iran and Turkey. The research method is mixed; in the qualitative section, data is collected through the analysis of historical documents and in-depth interviews with experts from various fields. In the quantitative section, information is gathered through an online questionnaire among railway station users in both countries, and analyzed using SPSS software and t-tests. The results show that social and political transformations during the Pahlavi and Atatürk eras directly impacted the spatial identity of the stations and social interactions within station spaces, playing a key role in the formation of urban identity and the social functions of these spaces. This study can serve as a foundation for the design and planning of railway stations in the future, considering social and historical dimensions.