تحلیل دامنه مسوولیت پرداخت دیه از بیت المال در فقه اسلامی
محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوقعباس عابدی 1 , محمد مهدی احمدی 2
1 - دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران
2 - استادیار، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران
کلید واژه: دیه, بیت المال, عامل انسانی, فقه اسلامی, جنایت,
چکیده مقاله :
بنابر اصل شخصی بودن مجازات ضرورت دارد که در صورت وقوع جنایت، بزهکار مسوول پرداخت دیه باشد. اما این اصل دارای استنثنائاتی است که یکی از این موارد پرداخت دیه از بیت المال می‌باشد. دامنه شمول مسوولیت بیت المال در برخی موارد از جمله در جنایات خطئی در حالاتی است که حتی بزهکار شناخته شده و در دسترس است. اما بنا به حکم شرع، مباشر در جنایت، ضامن پرداخت دیه نیست و بیت المال ضامن است و در سایر جنایات نیز در بعضی حالات با وصف عدم شناسایی جانی و عدم دسترسی به وی مانند کشته شدن در نتیجه اغتشاشات و آشوب‌ها که هویت جانی معلوم نمی‌باشد، شارع مسوول پرداخت دیه دانسته شده است. اما در پیوند با مسایل اجتماعی مواردی یافت می‌شود که علیرغم ورود ضرر نامشروع، مسوولیت پرداخت دیه و جبران خسارت به عهده شخص خاصی قرار نگرفته است و در متون فقهی و قانونی نیز بطور صریح در مورد آنها اظهارنظری نگردیده است که در اینگونه حالات با تکیه بر مبانی مسوولیت مانند قواعد فقهی لایبطل دم امرء مسلم و لاضرر و لاضرار فی الاسلام مسوولیت جبران خسارات را در جهت رعایت کرامت و حرمت انسان‌ها، تأمین عدالت اجتماعی، ارتقای امنیت عمومی و حمایت از بزه‌دیدگان در راستای بازسازی زندگی آنان بر عهده بیت المال دانست و در این راستا گام برداشت.
According to the principle of personal punishment, the offender must be responsible for the payment of blood money in the event of a crime. But this principle has some exceptions, one of which is the payment of blood money Treasury. The scope of liability of the bailiff in some cases, including in line crimes, is even known and available, but according to the law, the steward in the crime is not the guarantor of the payment of blood money and the bailiff is the guarantor in other crimes. In some cases, the offender has been held responsible for the payment of blood money, despite the lack of identification of Johnny and his inaccessibility, such as being killed as a result of disturbances and chaos. But in relation to social issues there are cases where, despite the entry of illegitimate damages, the responsibility for the payment of blood money and compensation is not borne by a specific person, and in the legal and legal texts it is not explicitly stated about them in such cases. Relying on principles of responsibility such as the jurisprudential rules of "the law of the infallible and the lawful" and "disaster", the responsibility to compensate for the dignity of human beings, to secure social justice, to promote public safety, and to support the restoration of their lives. He was in charge of Treasury and took steps in that direction.
قرآن کریم
_||_