قتل ناشی از دَوَران امر بین مَحذورین؛ قصاص مکرِه یا مکرَه

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

شهرداد دارابی ¹ (استادیار گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران. (نویسنده مسئول))
عماد حاج عبدالعلی بزاز ² (کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران و پژوهشگر سطح ۴ حوزه علمیه)

تاریخ دریافت : 1399/09/26 تاریخ پذیرش : 1399/11/26 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: قصاص, قتل اکراهی, اقوائیت سبب از مباشر, دوران امر بین محذورین, اکراه تام,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: مشهور فقهای امامیه و به تبع آن قانون مجازات اسلامی در ماده ۳۷۵ این قانون، اکراه را رافع مسئولیت کیفری ندانسته و مکرَه را مستحق قصاص و مکرِه را مستحق حبس ابد می‌دانند. نقد و بررسی ادله مشهور در این مقاله، نشان دهنده ناتمام بودن مدعای مشهور، در ما نحن فیه است.روش پژوهش: نگارندگان با روش توصیفی – تحلیلی به تبیین قتل ناشی از دَوران امر بین محذورین و بررسی شرایط قصاص مکرِه و مکرَه پرداخته‌اند.یافته‌ها و نتایج: با امعان نظر به ادله مشهور و توجه به شروط تحقق اکراه تام و داخل بودن مسأله اکراه در قتل، تحت قاعده اقوائیت سبب از مباشر، حاکی از آن است که هر کجا اکراه تام با همه شروط شش گانه‌اش محقق باشد، سبب، اقوی از مباشر بوده و مکرِه مستحق قصاص است و مکرَه نباید به قصاص محکوم شود و فقط در صورت ترک وظیفه اهم و مهم است که محکومیت وی به مجازات تعزیری، آن هم با نظر دادگاه می‌تواند موجه باشد. امری که به تامین نظم عمومی در جامعه، با تاکید بر هدف اصلی تدوین مقررات کیفری منجر می‌شود.