آثار شرط فاسخ در نظام حقوقی کشورهای اسلامی منطبق بر فقه امامیه

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

حسین جعفری صامت ¹ , مهشید سادات طبایی ² , جواد نیک نژاد ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد آیت الله آملی ، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - استادیار حقوق خصوصی، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]
3 - استادیار حقوق خصوصی ، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران . رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/11/30 تاریخ پذیرش : 1401/04/06 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: کشورهای اسلامی, انفساخ, شرط فاسخ, معلق علیه, شرط نتیجه منفی, آموزه‌های فقه امامیه,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: امروزه استفاده از شرط فاسخ به علت عدم تعادل حقوق بایع و مشتری رواج زیادی دارد، زیرا طرفین عقد بیع با توافق یکدیگر، در متعادل نمودن حقوق یکدیگر سعی می‌نمایند که یکی از راه‌های قراردادی تعادل حقوق طرفین استفاده از شرط فاسخ می‌باشد که به عنوان یک شرط نتیجه منفی، نوعی شرط تعلیقی بوده که انحلال و انفساخ بیع در آن معلق به وقوع حادثه‌ای (معمولاً عدم پرداخت ثمن) می‌باشد؛ سؤالی که پاسخ به آن از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد این است که چه آثاری بر درج شرط مذکور در عقد مترتب می‌شود؟روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.یافته‌ها و نتایج: آنچه محل بحث و بررسی می‌باشد در مورد آثار شرط فاسخ بعد از تشکیل عقد و قبل از تحقق معلق علیه می‌باشد، در خصوص آثار مرحله مذکور اگرچه حقوقدانان و فقها در ایجاد حق برای مشروط له و ممنوعیت مشروط علیه از انجام تصرفات منافی با حق مشروط له اتفاق نظر دارند ولی در خصوص ماهیت حق مذکور و ضمانت اجرای تجاوز به حق مذکور اختلاف نظر دارند، نتیجه ما در این پژوهش این است که صرف نظر از اینکه شرط فاسخ حاوی شرط فعل منفی حقوقی یا شرط نتیجه منفی باشد، حقی که برای بایع ایجاد می شود حق عینی ابتدایی بوده که مورد حمایت قانون‌گذار قرار دارد و معامله معارض با شرط فاسخ در وضعیت مراعی قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

Field and Aims: Today, the use of the dissolving condition is very popular due to the imbalance of the rights of the seller and the customer, because the parties to the contract of sale try to balance each other's rights by mutual agreement, and one of the contractual ways to balance the rights of the parties is to use It is a dissolving condition, which as a condition of the void condition, is a kind of suspension condition in which the dissolution and rescission of the sale is suspended until the occurrence of an accident (usually non-payment of price). The question that is very important to answer is what are the effects of including the mentioned condition in the contract?Method: The present research was carried out using a descriptive and analytical method.Finding and Conclusion: What is the subject of discussion is about the effects of the dissolving condition after the formation of the contract and before the fulfillment of the suspension act , regarding the effects of the mentioned stage, although the jurists and jurists in establishing the right to conditionality and prohibition Conditional vs. they agree on carrying out possessions contrary to the conditional right, but they disagree about the nature of the said right and the guarantee of enforcement of the violation of the said right. If the condition of negative void condition , the right created for the seller is a primary objective right that is supported by the legislator, and the transaction contrary to the condition of termination is in the state of protection.

منابع و مأخذ:

* قرآن کریم.

- امیری، آبتین، اهمیت قضاوت و استقلال قضات در حقوق اسلامی، فصلنامه تخصصی حبل المتین، دوره دوم، شماره سوم و چهارم ، ۱۳۹۲.

- امیری، محسن و ویژه، محمدرضا(1393).اصول بنیادین ناظر بر تضمین استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران با نگاهی به حقوق فرانسه، پژوهش­های حقوق تطبیقی، 18 (3): 26-1.

https://clr.modares.ac.ir/article-20-2396-fa.html

- جانی پور، کرم و همکاران، بررسی استقلال قاضی از منظر فقه و قانون، مجله فقه و تاریخ تمدن، دوره ۶، شماره ۲، ۱۳۹۹.

http://jhc.sinaweb.net/article_680366.html

- حبیب‌زاده ،محمدجعفر و اسدی، فرشته(1387).  مسئولیت قضایی دادرسان و وکلای دادگستری در نظام حقوقی ایران ،فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 38 (۴): 183-161.

https://jlq.ut.ac.ir/article_27614.html

- حبیب زاده، محمد جعفر؛کرامت، قاسم؛شهبازی نیا،مرتضی(1389). استقلال قضایی در نظام حقوقی ایران با مطالعه تطبیقی، پژوهش­های حقوق تطبیقی، 1۴ (۴): 53-23.

https://clr.modares.ac.ir/article-20-10643-fa.html

- روستایی حسین آبادی، یاسر و علی نژاد، احمد، استقلال قضایی پیش‌شرط  دادرسی عادلانه مطالعه تطبیقی قانون اساسی ایران و فرانسه، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، 5(11)، پاییز و زمستان ۱۳۹۵

- صفایی، سید حسین و  راضی، سپیده (1399). مسئولیت مدنی قاضی و تحول آن در فقه و حقوق ایران و فرانسه، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 7 (25): 148-121.

https://csiw.qom.ac.ir/article_1649.html

- طه، فریده و اشرافی، لیلا (۱۳۹۰). دادرسی عادلانه، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.

- کمیساریای حقوق بشر (1399). استقلال و بی طرفی قضات، دادستان­ها و وکلا، ترجمه آزاده عبداله زاده، چاپ دوم، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.

- مدنی ،سیدجلال‌الدین، حقوق اساسی نهادهای سیاسی، جلد ۳ تهران ،۱۳۷۸.

- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، تهران، انتشارات صدرا ،جلد ۲۵، ۱۳۸۴.

- مظفری، حسین، رحیمی، روح اله، شیخ موحد و مقدم فر، محمد( 1400). الزامات و مؤلفه های امنیت قضایی با تأکید بر تضمین حقوق متهمان و استقلال قضایی، فصلنامه علمی کارآگاه، 15 (57): 149 -129.

http://det.jrl.police.ir/article_97727.html

- مهرپور، حسین، برخورداری قضات ایستاده از استقلال موضوع اصل ۱۶۴ قانون اساسی ،مجله حقوق- قضاوت ،شماره ۶۷، 1389.

- مهرپور،حسین، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، دادگستر، چاپ ششم، پاییز 1394.

- ناجی زواره، مرتضی(1394). آشنایی با آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ اول. تهران: خرسندی.

- هاشمی ،سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشر میزان، جلد دوم، چاپ ۲۱، ۱۳۸۹.

- هاشمی، سید محمد، حقوق بشر و آزادی های اساسی، نشر میزان،چاپ سوم، 1393.