سنجشازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی
,
شماره2,سال
12
,
تابستان
1400
پیشینه و هدف امروزه تغییرات کاربری اراضی در بسیاری از کشورها به چالش مهمی تبدیلشده است که اثرات فراوانی بر محیط زیست می گذارند. بر همین اساس بررسی تغییرات کاربری اراضی در مقیاس های مختلف به عنوان یکی از موضوعات مهم در مدیریت درست منابع طبیعی و تغییرات زیست محیطی د چکیده کامل
پیشینه و هدف امروزه تغییرات کاربری اراضی در بسیاری از کشورها به چالش مهمی تبدیلشده است که اثرات فراوانی بر محیط زیست می گذارند. بر همین اساس بررسی تغییرات کاربری اراضی در مقیاس های مختلف به عنوان یکی از موضوعات مهم در مدیریت درست منابع طبیعی و تغییرات زیست محیطی در سطوح مختلف مطرح است. لذا آگاهی داشتن از تغییرات کاربری و بررسی علل و عوامل آنها در چند دوره زمانی و پیشبینی تغییرات کاربری اراضی در آینده می توان برنامه ریزی درستی را برای کاهش اثرات نامطلوب انجام داد که همین امر مورد توجه برنامه ریزان و مدیران شهری قرارگرفته است و به آنها در برنامه ریزی کاربری اراضی کمک شایانی می کند. همچنین تبدیل کاربری ها به یکدیگر و تغییر کاربری پوشش گیاهی به پهنه ساخته شده به عنوان موضوع مهم شناخته میشود. بر این اساس هدف این پژوهش پایش و پیش بینی تغییرات کاربری و پوشش اراضی منطقه شهری عباسآباد در آینده است؛ که با استفاده از این تغییرات میتوان اقدامات مناسب مدیریتی برای حفظ و احیا اراضی انجام داد.مواد و روش هاپیش بینی تغییرات کاربری اراضی از تلفیق مدل سلول های خودکار و زنجیره مارکوف در منطقه شهری عباس آباد با استفاده از تصاویر سنجنده TM و OLI ماهواره های لندست 8 و 5 اخذشده از سایت USGS انجام شد. چهار کلاس کاربری که شامل کلاس پهنه ساخته شده با کد شماره 1، کلاس پوشش گیاهی با کد شماره 2، کلاس منابع آبی با کد شماره 3 و کلاس اراضی بایر با کد شماره 4 برای منطقه شهری عباسآباد تفکیک شدند که این طبقه بندی از روش USGS اخذشده است. بهمنظور استخراج کلاس های کاربری اراضی بعد از چک نمودن چند روش نهایتاً از روش طبقهبندی شیءگرا و الگوریتم ماشین بردار پشتیبان (SVM) به دلیل کارایی بهتر استفاده گردید. ارزیابی صحت طبقه بندی تصاویر ماهواره ای بابیان دقت کلی و ضریب کاپا برای سه دوره زمانی انجام شد که هریک از این نقشه های طبقه بندی شده از طریق ترسیم ماتریس خطا مورد ارزیابی قرارگرفتهاند که برای تهیه این ماتریس از 250 نقطه نمونه استفاده شد و نوع نمونه برداری نیز به صورت نمونه برداری طبقه ای بود. همچنین برای مشخص شدن تغییرات کاربری اراضی در سال 2030 از نقشه های طبقه بندی شده استفاده شد و با کمک نرم افزارTerrSet تغییرات صورت گرفته در کلاس ها و درصد آنها به دست آمد و با استفاده از مدل CA-MARKOV تغییرات کلاس های مختلف براساس ماتریس احتمال انتقال پیش بینی شد.نتایج و بحثنتایج پژوهش در طی سالهای 1997، 2006 و 2017 بیانگر این است که پهنه ساخته شده روند افزایشی داشته است و کاربری های پوشش گیاهی، اراضی بایر و منابع آبی دارای روند کاهشی بودهاند و 23279هکتار از اراضی منطقه را پهنه ساخته شده به خود اختصاص داده است. ضریب کاپا محاسبه شده در این ارزیابی برای سال های 1997، 2006 و 2017 به ترتیب 0.86، 0.89 و 0.89 است. مدل پیش بینی زنجیره مارکوف با دقت بالای 85 درصد بیان کرد که روند تغییرات کاربری اراضی برای سال 2030 همانند سال های قبل خواهد بود و این نشان دهنده این است که تبدیل و تغییر کاربری ها همانند قبل پیش خواهد رفت و ذکر این نکته هم ضروری است که کاربری های همسان پوشش گیاهی به پوشش گیاهی در طی سال های 2006 تا 2017 هم بیشترین مساحت را شامل میشود و این نشان دهنده این است که در این منطقه، پوشش گیاهی همچنان پابرجاست و کمتر دچار تغییرات شده است.نتیجه گیری خروجی نقشه پیشبینی 13 ساله برای سال 2030 در این پژوهش از دقت مناسب مدل CA-MARKOV حکایت دارد. علاوه بر این خروجی نشان می دهد میتوان به این روش برای برنامه ریزی کوتاهمدت اعتماد نمود. این نقشه های پیش بینی می توانند راهنمای خوبی برای مدیران و برنامه ریزان شهری باشند. برای دست یافتن به نتایج بهتر پیشنهاد می شود که از تلفیق مدل سلول های خودکار و زنجیره مارکوف برای پایش و پیش بینی تغییرات در سطح کشور استفاده شود. نتایج به دست آمده از این پژوهش علاوه بر اینکه در کاهش حجم داده های ورودی کمک فراوانی می کند، بلکه در پردازش تصاویر طبقه بندی شده و در پیشبینی آن ها برای آینده هم نقش بسزایی دارد.
پرونده مقاله
جغرافیا و مطالعات شهری و منطقه ای (جغرافیا و مطالعات محیطی سابق)
,
شماره5,سال
8
,
زمستان
1398
امروزه گردشگری پزشکی پدیده ای مهم و رو به رشد در جهان به شمار می رود. ایران از گذشته یکی از مراکز فعال گردشگری پزشکی در منطقه خاور میانه بوده است. در عین حال همواره نگرانیهای پیرامون چالشهای و فرصتهای پیش روی آن در خصوص جذب گردشگران پزشکی مواجه بوده است. پژوهش حاضر ب چکیده کامل
امروزه گردشگری پزشکی پدیده ای مهم و رو به رشد در جهان به شمار می رود. ایران از گذشته یکی از مراکز فعال گردشگری پزشکی در منطقه خاور میانه بوده است. در عین حال همواره نگرانیهای پیرامون چالشهای و فرصتهای پیش روی آن در خصوص جذب گردشگران پزشکی مواجه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری پزشکی در کلانشهر اهواز صورت گرفته است. نوع تحقیق کاربردی–توسعهای و روش مطالعۀ اسنادی و پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل گردشگران پزشکی وارده به کلانشهر اهواز 384 نفر برآورد گردید. نتایج به دست آمده نشان میدهد: 6 فاکتور مورد مطالعه نقش مؤثری بر توسعه گردشگری پزشکی دارند که میزان ضریب پیرسون(49/0-) در مورد قیمت خدمات پزشکی منفی و دارای جهت معکوس میباشد بدین معنی با افزایش قیمت خدمات درمانی میزان گردشگران پزشکی کاهش می-یابد ولی میزان ضریب پیرسون در مورد کیفیت خدمات درمانی(41/0)، فرهنگ(39/0)، امکانات و تسهیلات(38/0) و پزشکان حاذق و با تجربه(42/0)، تبلیغات و اطلاع رسانی (44/0) مثبت و دارای جهت مستقیم میباشد. همانگونه که ضریب استاندارد شده Beta نشان میدهد فاکتور قیمت با ضریب تأثیر 612/0 - دارای رتبه اول و فرهنگ با ضریب تاثیر 412/0 دارای کمترین اثر در توسعه گردشگری پزشکی داخلی کلانشهر اهواز میباشد. در خاتمه پیشنهاداتی برای توسعه گردشگری پزشکی در کلانشهر اهواز ارائه گردیده که نیازمند توجه جدی سیاستگذاران، برنامه ریزان، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مدیران بخش بهداشت و درمان میباشد.
پرونده مقاله
عدالت اجتماعی یکی از مهمترین مباحث مدیریت و برنامهریزی شهری به شمار میرود. توجه به اهمیت توزیع عادلانه خدمات و امکانات در نواحی شهری از مهمترین عوامل کاهش نابرابریهای محلهای و افزایش سطح رفاه اجتماعی و پایداری زندگی شهری محسوب می شود. در این پژوهش مناطق12 گانه شهر ب چکیده کامل
عدالت اجتماعی یکی از مهمترین مباحث مدیریت و برنامهریزی شهری به شمار میرود. توجه به اهمیت توزیع عادلانه خدمات و امکانات در نواحی شهری از مهمترین عوامل کاهش نابرابریهای محلهای و افزایش سطح رفاه اجتماعی و پایداری زندگی شهری محسوب می شود. در این پژوهش مناطق12 گانه شهر بابل به لحاظ برخورداری از خدمات و امکانات شهریتوسط مدل های تصمیمگیری چند معیاره و براساس 5 شاخص اصلی و 44 زیر شاخص رتبه بندی شدهاند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی اﺳﺖ و به منظور ﺟﻤﻊآوری اﻃﻼﻋﺎت از روشﻫﺎی ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﻣﯿﺪاﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. طبق نتایجمنطقه ی 3 با بیشترین میزان برخورداری رتبه اول و منطقه 12 با کمترین میزان در رتبه آخر جای گرفته است. همچنین توزیع شاخصها و متغیرها در مناطق این شهر عادلانه و هماهنگ نمیباشد، به طوری که با افزایش فاصله از مرکز شهر میزان برخوداری از خدمات کاهش می یابد. بر این اساس میزان برخورداری در مناطق مرکزی (3، 4و10) بیشتر از مناطق بیرونی و حاشیهای شهر(6 و9) است و شاخص آموزشی- فرهنگی از توزیع نامتعادلتری برخوردار است.
پرونده مقاله
با مطالعه سیستم های شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیّت مشخص تر می شود. این مقاله با هدف بررسی تحوّلات نظام شهری منطقه شمال کشور جهت مشخص کردن وضعیّت تعادل آن تدوین شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و مبنای آماری داده ها، نتایج سرشماری های عمومی چکیده کامل
با مطالعه سیستم های شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیّت مشخص تر می شود. این مقاله با هدف بررسی تحوّلات نظام شهری منطقه شمال کشور جهت مشخص کردن وضعیّت تعادل آن تدوین شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و مبنای آماری داده ها، نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن کشور در 8 دوره گذشته است. در این مقاله ضمن طبقه بندی شهرهای منطقه طی 60 سال گذشته، از شاخص های نخست شهری شامل نخست شهر، دو شهر، کینزبرگ، مهتا، موماو و الوصابی، تسلّط موسوی و شاخص های تمرکز شامل هرفیندال، هندرسون و شاخص های تعادل شامل آنتروپی، ضریب تغییرات و رتبه - اندازه جهت بررسی نظام شهری منطقه استفاده شده است. نتایج حاصل از شاخص های نخست شهری و تمرکز نشان می دهد که میزان نخست شهری و تمرکز از سال 1335 تا 1365 روندی کاهشی داشته امّا از سال 1365 تا 1390 روند صعودی یافته است تا اینکه در سال 1395 مجدداً روند نزولی در پیش می گیرد. نتایج شاخص های تعادل نیز نشان می دهد که عدم تعادل و توازن در توزیع فضایی جمعیّت در نظام شهری منطقه از سال 1335 تا سال 1395 همواره افزایش یافته است. نتایج شاخص رتبه - اندازه نیز بیانگر وجود اختلاف نسبتاً زیاد بین جمعیت واقعی و جمعیّت مطلوب شهرهای منطقه طی سال های مورد مطالعه و همچنین اهمیت نسبی شهرهای میانی از سال 1335تا سال 1355 و تسلط نخست شهری از سال 1355 تا سال 1395 می باشد.
پرونده مقاله
در سال های اخیر رشد بیرویه جمعیت و خسارتهای فراوان ناشی از مخاطرههای طبیعی و انسانی به کالبد و محیط شهرها موجب شده است تا تابآوری به اهداف مهم شهرها تبدیل شود. ساری به عنوان مرکز استان مازندران دارای نقش کلیدی در استان است که شناخت تاب آوری شهر از اهمیت بالایی برخور چکیده کامل
در سال های اخیر رشد بیرویه جمعیت و خسارتهای فراوان ناشی از مخاطرههای طبیعی و انسانی به کالبد و محیط شهرها موجب شده است تا تابآوری به اهداف مهم شهرها تبدیل شود. ساری به عنوان مرکز استان مازندران دارای نقش کلیدی در استان است که شناخت تاب آوری شهر از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین در پژوهش حاضر، ارزیابی تابآوری شهر ساری با تأکید بر بُعد کالبدی با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی معکوس (IHWP) با استفاده از یازده شاخصکالبدی مانند؛ عرض راه، دسترسی به فضاهای سبز و باز، دسترسی به فضاهای چند منظوره، فاصله از بافت فرسوده و غیره مورد سنجش قرار میگیرد. نوع تحقیق حاضر به لحاظ هدف تحقیق، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است. نمونه آماری تحقیق نیز 48 نفر از متخصصان حوزه شهرسازی و مدیریت بحران بودهاند در قالب پرسشنامه دلفی به شاخصها وزندهی کرده و خروجی پرسشنامه در محیط GIS مدلسازی شده و نقشه نهایی میزان تاب آوری کالبدی شهر ساری تولید شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که 50 درصد از مساحت شهر از تاب آوری کم و خیلی کم، 19 درصد از تاب آوری متوسط، 31 درصد از تاب آوری بالا و خیلی بالا برخوردار می باشد و از غرب به شرق شهر بر میزان تاب آوری افزوده می شود و شمال غرب و شمال شرق شهر نیز از تابآوری کمتری برخوردار است. در پایان نیز الزاماتی در جهت ارتقاء تابآوری ارائه شده است.
پرونده مقاله
مقدمه: از ویژگی های شهرهای جهان سوم تمرکز شدید و عدم تعادل در شهرنشینی است. در این شهرها همواره تعدادی از محلات از کیفیت مطلوب برخوردار بوده و در مقابل سایر نواحی از رفاه و آسایش قابل قبولی برخوردار نیستند. به منظور رفع نابرابری ها لازم است تا اقدامات اساسی برای شناخت ن چکیده کامل
مقدمه: از ویژگی های شهرهای جهان سوم تمرکز شدید و عدم تعادل در شهرنشینی است. در این شهرها همواره تعدادی از محلات از کیفیت مطلوب برخوردار بوده و در مقابل سایر نواحی از رفاه و آسایش قابل قبولی برخوردار نیستند. به منظور رفع نابرابری ها لازم است تا اقدامات اساسی برای شناخت نارسایی ها و کمبودها صورت گیرد.هدف پژوهش: نشان دادن نابرابری و شناسایی لکه های فقر در مقیاس بلوک های آماریشهر رشت است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جزء پژوهش های توصیفی - تحلیلی از نوع خود همبستگی فضایی می باشد.روش شناسی تحقیق: روش گردآوری داده ها برای مبانی نظری به صورت اسنادی، کتابخانه ای و داده های خام پژوهش از بلوک های آماری شهر رشت استخراج شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر رشتمرکز استانگیلاناست.یافته ها و بحث: محاسبه شاخص های فقر با کمک نرم افزار Excel و تحلیل عاملی با کمک نرم افزار SPSS صورت گرفته است. برای کاهش تعداد شاخص های مؤثر در میزان فقر و تشکیل ساختار جدید برای آن ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. برای انجام تحلیل فضایی، از روش لکه های داغ در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شد. همچنین با استفاده از شاخص موران موجود در نرم افزار Geoda، الگوی خود همبستگی فضایی فقر در محدوده مورد مطالعه مشخص شد.نتایج: نشان داد الگوی فضایی فقر در این شهر خوشه ای است. کانون اصلی فقر در نواحی شرقی – شمال شرقی و جنوب - جنوب غربی شهر است و پهنه مرفه در ناحیه مرکزی شهر دیده می شود. در مجموع پهنه فقر 61 درصد جمعیت و 34 درصد از مساحت و پهنه رفاه 10 درصد جمعیت و 23 درصد مساحت شهر رشت را به خود اختصاص داده است.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد