ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری پزشکی داخلی ( مطالعه موردی: کلانشهر اهواز)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

نورمحمد منجزی ¹ , عامر نیک پور ² , مهناز حسینی سیاه گلی ³

1 - استادیار گروه معماری، دانشگاه صنعتی دزفول
2 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه بابلسر مازندران
3 - دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری شهید چمران اهواز

تاریخ دریافت : 1398/05/20 تاریخ پذیرش : 1398/12/10 تاریخ انتشار : 1398/11/01

کلید واژه: گردشگری, کلانشهر اهواز, گردشگری پزشکی, خدمات بهداشت و درمان,

چکیده مقاله :

امروزه گردشگری پزشکی پدیده ای مهم و رو به رشد در جهان به شمار می رود. ایران از گذشته یکی از مراکز فعال گردشگری پزشکی در منطقه خاور میانه بوده است. در عین حال همواره نگرانی‌های پیرامون چالش‌های و فرصت‌های پیش روی آن در خصوص جذب گردشگران پزشکی مواجه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توسعه‌ گردشگری پزشکی در کلانشهر اهواز صورت گرفته ‌است. نوع تحقیق کاربردی–توسعه‌ای و روش مطالعۀ اسنادی و پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل گردشگران پزشکی وارده به کلانشهر اهواز 384 نفر برآورد گردید. نتایج به دست آمده نشان میدهد: 6 فاکتور مورد مطالعه نقش مؤثری بر توسعه گردشگری پزشکی دارند که میزان ضریب پیرسون(49/0-) در مورد قیمت خدمات پزشکی منفی و دارای جهت معکوس می‌باشد بدین معنی با افزایش قیمت خدمات درمانی میزان گردشگران پزشکی کاهش می-یابد ولی میزان ضریب پیرسون در مورد کیفیت خدمات درمانی(41/0)، فرهنگ(39/0)، امکانات و تسهیلات(38/0) و پزشکان حاذق و با تجربه(42/0)، تبلیغات و اطلاع رسانی (44/0) مثبت و دارای جهت مستقیم می‌باشد. همان‌گونه که ضریب استاندارد شده Beta نشان می‌دهد فاکتور قیمت با ضریب تأثیر 612/0 - دارای رتبه اول و فرهنگ با ضریب تاثیر 412/0 دارای کمترین اثر در توسعه گردشگری پزشکی داخلی کلانشهر اهواز می‌باشد. در خاتمه پیشنهاداتی برای توسعه گردشگری پزشکی در کلانشهر اهواز ارائه گردیده که نیازمند توجه جدی سیاستگذاران، برنامه ریزان، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مدیران بخش بهداشت و درمان می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

AbstractMedical tourism is nowadays an important and growing phenomenon in the world. Iran has long been one of the active centers of medical tourism in the Middle East. At the same time, there have always been concerns about the challenges and opportunities for attracting medical tourists. The purpose of this study was to investigate the factors affecting medical tourism development in Ahvaz metropolis. The type of applied research is developmental and the method of documentary and survey study. SPSS software was used for data analysis. The statistical population of this study included medical tourists coming to metropolis of Ahwaz 384 people. The results show that 6 factors have an important role in medical tourism development. Pearson coefficient (-0.49) has negative and inverse relationship with price of medical services. But the Pearson coefficient decreases with regard to the quality of medical services (0.41), culture (0.39), facilities (0.38) and experienced and experienced physicians (0.42), advertising and information. (0.44) is positive and has direct direction. As the standardized Beta coefficient shows, the price factor with an impact factor of - 0.612 has the first rank and culture with an effect factor of 0.412 has the least effect on the development of Ahwaz metropolitan internal tourism. At the end, some suggestions for medical tourism development in Ahwaz metropolis are presented which require serious attention of policy makers, planners, cultural heritage and tourism organizations and health sector managers.Keywords: Tourism, Medical Tourism, Health Services, Ahwaz Metropolis.

منابع و مأخذ:

1. دلگشایی، بهرام. جباری، علیرضا. فرزین، محمدرضا. شعربافچی زاده، نسرین. طبیبی، سید جمال الدین.(1391). وضعیت موجود گردشگری پزشکی: مطالعه موردی ایران، فصلنامه پایش، سال یازدهم شماره دوم ، صفحات 179- 171.


2. زارع مهرجردی، یحیی و فهیمه فارغ(1392)، بررسی عوامل موثر در نقش آفرینی توریسم درمانی و پویایی شناسی آن با استفاده از رویکرد پویایی­های سیستمی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال هشتم، شماره 31، صص 130 – 105.


3. سازمان توسعه تجارت ایران.(1386). توریسم درمانی در جهان و ایران، ویرایش اول، تهران.


4. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ، 1384، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان خوزستان؛ شهرستان اهواز.


5. طبیبی، سید جمال الدین، امیر اشکان نصیری پور، علی ایوبیان، حسین باقریان محود آبادی(1391)، مکانیزم­های اطلاع رسانی و جذب گردشگران پزشکی در بیمارستا­ن­های شهر تهران، مدیریت سلامت سلامت، دوره نهم، شماره سوم، مرداد و شهریور.


6. عربشاهی کریزی، احمد و مرتضی آریان فر(1392)، گردشگری سلامت و قابلیت­های گردشگری پزشکی – درمانی در ایران، فصلنامه فضای گردشگری سال سوم، شماره 9.


7. فردوسی،مسعود.جباری،علیرضا.کیوان آرا،محمود.زهرا آقا رحیمی،زهرا.(1390).مرور سیستماتیک بررسی­های انجام شده در زمینه صنعت گردشگری پزشکی، مدیریت اطلاعات سلامت، دوره هشتم، شماره هشتم، ویزه نامه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، صفحات 1178- 1169.


8. مرکز آمار ایران ، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1390).


9. منظم، کامبیز.(1388).گزارش بررسی ادبیات موجود و تجربیات سایر کشورها درباره گردشگری درمانی و ارائه راهکار برای کشور، مرکز پژوهش­های مجلس، دفتر مطالعات اجتماعی.


10. نصیری پور، امیر اشکان و لیلا سلطانی(1389)، نقش توانمندی بیمارستانهای تهران در توسعه توریسم درمانی، فصلنامه بیمارستان، سال نهم شماره 3 و 4، پاییز و زمستان.


11. هادیزاده مقدم، اکرم، محمدحسین زاهدیان نژاد، رضا قنبرزاده میاندهی و سینا فخارمنش(1392)، الگوی عوامل موثر بر انگیزه گردشگران پزشکی برای ورود به ایران، چشم انداز مدیریت بازرگانی، شماره 15 صص 79- 59.


12. رنجنوش، راحله؛ ضرغام بروجنی، حمید؛ حمیدی، ناصر (1395). بخش بندی کسب و کارهای گردشگری پزشکی ایران از دید بیماران خارجی. مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال 5، شماره 18: 54-72


13. زراعی، عظیم؛ آذر، عادل؛ رضایی راد، مصطفی(1395). سنجش بازاریابی اجتماعی در گردشگری سلامت، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال 5، شماره 18، صص 33-53.


14. قاسمی یالقوزآغاج، اکبر؛ اسدزاده، احمد؛ ایمانی خوشخو، محمد حسین، جبارزاده، یونس(1397). تاثیر عوامل انگیزشی گردشگری درمانی بر قصد رفتاری گردشگران: نقش واسطه‌ای عوامل ادراکی و رضایتمندی، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 7، شماره 24، صفحه 59-81.


15. Aziz, Y.A., Samdin, Z., Awang, K.W. and Adbullah, Z. (2015). Developing an index for medical tourism. International Business Management, 9(4): 412–415.


16. Bovier PA, (2008). Medical Tourism: A New Kind of Traveler? Rev Med Suisse; 4(157): 1196, 1198-6, 1201.


17. Connell, J. (2006).Medical tourism: Sea, sun, sand and surgery, Tourism Management (2006) 1093–1100, available online at www.sciencedirect.com.


18. Cook, Petas, (2007), what is health and medical tourism? Humanities Research Program Queensland University of Technology.


19. Deloitte, (2008), Medical Tourism: The Asian Chapter. DTT Medical Tourism Asian Chapter, Report. 14.


20. ESCAP (2007), Medical travel in Asia and the pacific challenges and opportunities in "Economic and social Commission for Asia and the Pacific, United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific.


21. Global Information, Inc. (2013). Asia Medical Tourism Analysis, Economic and Social Commission for Asia and the Pacific Report.


22. Harahsheh, s.s, (2002). Curative tourism in Jordan and its potential development, thesis for fulfillment of MA in European Tourism Management (ETM) Bournemouth University, U.K.


23. Herrick, Devon M. (2007),Medical Tourism: Global Competition in Health Care, National Center for Policy Analysis 12770 Coit Rd., Suite 800 Dallas, Texas 75251(972) 386-6272.


24. Kazemi, Z. (2007), study of effective factor for attracting medical tourism in Iran. Mater thesis, marketing and E-commerce, Lulea University of technology.


25. KUMAR DAWN, S and PAL, S. 2011, Medical Tourism in India: Issues, Opportunities and Designing Strategies for Growth and Development, International Journal of Multidisciplinary Research. Vol.1 Issue 3, July 2011, ISSN 2231 5780.


26. Mckinsey Global Institute. (2008). Mapping the market for medical tourism, Mckinsey Report on Medical Tourism, the mckinsey quarterly health care may 2008, III 230- 256.


27. Suthin, K., Assenov, I., and Tirasatayapitak, A. (2007). Medical Tourism: Can supply keep up with the demand. Proceedings, APac-CHRIE & Asia Pacific Tourism Association Joint Conference 2007, May 23-27 May, 2007, Beijing, China. 


28. Tourani, S. (2010). Medical Tourism in Iran: Analysis of Opportunities and Challenges with MADM Approach, Research Journal of Biological Scienc, v; 5 2010.p; 251-257.


29. Yeoman, I. (2008), Tomorrow’s Tourist: Scenarios and Trends, Amsterdam: Elsevier.