در این تحقیق اثر کنترل کنندگی عصاره اتانولی گیاهان دارویی بید، بومادران و گزنه بر میزان آلودگی ویروس موزاییک خیار (CMV-Fny) در شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور گیاهچه های خیار به صورت مکانیکی توسط ویروس CMV-Fny مایه کوبی شدند. عصاره اتانولی گیاهان اشاره شده به صورت مستقیم و با غلظت های مشخص ppm200، ppm800 و ppm1000 به محیط ریزوسفر در گلدان ها اضافه شد. آلودگی گیاهچه های خیار با CMV-Fny در برگ های مایه کوبی شده و تازه رشد یافته توسط آزمون های الایزا مستقیم (DAS-ELISA) در روز های 3، 6، 9 و 12 بعد از مایه کوبی مورد ارزیابی قرار گرفت. سنجش فعالیت اختصاصی آنزیم پراکسـیداز (POX)در گیاهچه های نمونه هایی که بیشترین میزان کنترل ویروس را در 12 روز بعد از آلودگی نشان داده بودنـد، انجام پذیرفت و میزان بیان ژن Inhibitor of viral replication (IVR) در آنها به کمک پی سی آر نیمه کمی (sq-RT-PCR) سنجش شد. نتایج الایزا نشان داد تیمار گیاهچه های خیار با عصاره اتانولی هر سه گیاه مورد بررسی، باعث کاهش معنی دار تیتر پروتئین CMVدر برگ های بالغ مایه کوبی شده و جوان تازه رشد یافته و همچنین شاخص شدت بیماری زایی (DSI) تا 12 روز پس از مایه کوبی در آنها در مقایسه با شاهد منفی کاهش یافته است. بیشترین میزان کاهش تیتر CMV در برگ های مایه کوبی شده و تازه رشد یافته با کاربرد غلظتppm 1000 عصاره اتانولی و ppm200 بومادران در زمان 12 روز پس از مایه زنی به دست آمد. همچنین میزان بیان ژن IVR و فعالیت اختصاصی POX در گیاهچه های خیار تیمار شده با هر یک از عصاره ها افزایش یافت که می تواند بیانگر فعال شدن دفاع سیستمیک در نمونه های تیمار شده باشد. پرونده مقاله