فهرست مقالات علی اکبر عنابستانی


  • مقاله

    1 - بررسی ویژگی‌های جمعیتی موثر بر میزان مشارکت روستاییان در روند توسعه روستایی (مطالعه موردی شهرستان ایجرود)
    نگرش های نو در جغرافیای انسانی , شماره 2 , سال 4 , تابستان 1391
    چکیده مشارکت مردم در توسعه روستایی بی‌گمان مستقیم‌ترین‌، کم‌هزینه‌ترین و مطلوب‌ترین راهبرد امروز ادبیات توسعه روستایی است، با این وجود کاربرد آن در برنامه ریزی‌های روستایی با چالش‌های مختلفی روبرو است. هدف از تحقیق حاضر شناخت ویژگی‌های جمعیت افراد مشارکت‌گرا در مناطق چکیده کامل
    چکیده مشارکت مردم در توسعه روستایی بی‌گمان مستقیم‌ترین‌، کم‌هزینه‌ترین و مطلوب‌ترین راهبرد امروز ادبیات توسعه روستایی است، با این وجود کاربرد آن در برنامه ریزی‌های روستایی با چالش‌های مختلفی روبرو است. هدف از تحقیق حاضر شناخت ویژگی‌های جمعیت افراد مشارکت‌گرا در مناطق روستایی و میزان اثرگذاری این ویژگی‌ها بر مشارکت روستاییان می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه‌گیری(کوکران)از سطح460خانوار نمونه‌ی منطقه جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که جمعیت با مشارکت رابطه معنی‌داری(473/0)ندارد. بنابراین اندازه جمعیت در روستاها تا حدود زیادی وابسته به عوامل طبیعی منطقه می‌باشد و از کارکردهای انسانی همانند میزان خدمات که به روستاهای پر جمعیت از آن برخوردارند، تاثیر کمتری گرفته است. متغیر سن از متغیرهای فردی با میزان116/0بیشترین تاثیر را بر میزان مشارکت مردم دارد. متغیر سواد به صورت غیرمستقیم بر میزان مشارکت تاثیر داشته و ضریب تاثیر سواد 44/0- می‌باشد . میزان مشارکت(74/1)در منطقه کمتر از حد انتظار است و از متغیرهای جمعیتی سن بصورت مستقیم با ضریب تاثیر116/0، سواد و شغل به طور غیر مستقیم مشارکت را از خود متاثر می سازند. بنابر نتایج بدست آمده تنها راه پیشبرد توسعه مشارکتی فراهم ساختن زمینه‌های مشارکت از قبیل آموزش توام با تجربه و تسهیل قوانین مشارکتی است. پرونده مقاله

  • مقاله

    2 - بررسی ویژگی‌های جمعیتی موثر بر میزان مشارکت روستاییان در روند توسعه روستایی (مطالعه موردی شهرستان ایجرود)
    فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی , شماره 2 , سال 4 , تابستان 1391
    چکیده مشارکت مردم در توسعه روستایی بی‌گمان مستقیم‌ترین‌، کم‌هزینه‌ترین و مطلوب‌ترین راهبرد امروز ادبیات توسعه روستایی است، با این وجود کاربرد آن در برنامه ریزی‌های روستایی با چالش‌های مختلفی روبرو است. هدف از تحقیق حاضر شناخت ویژگی‌های جمعیت افراد مشارکت‌گرا در مناطق چکیده کامل
    چکیده مشارکت مردم در توسعه روستایی بی‌گمان مستقیم‌ترین‌، کم‌هزینه‌ترین و مطلوب‌ترین راهبرد امروز ادبیات توسعه روستایی است، با این وجود کاربرد آن در برنامه ریزی‌های روستایی با چالش‌های مختلفی روبرو است. هدف از تحقیق حاضر شناخت ویژگی‌های جمعیت افراد مشارکت‌گرا در مناطق روستایی و میزان اثرگذاری این ویژگی‌ها بر مشارکت روستاییان می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه‌گیری(کوکران)از سطح460خانوار نمونه‌ی منطقه جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که جمعیت با مشارکت رابطه معنی‌داری(473/0)ندارد. بنابراین اندازه جمعیت در روستاها تا حدود زیادی وابسته به عوامل طبیعی منطقه می‌باشد و از کارکردهای انسانی همانند میزان خدمات که به روستاهای پر جمعیت از آن برخوردارند، تاثیر کمتری گرفته است. متغیر سن از متغیرهای فردی با میزان116/0بیشترین تاثیر را بر میزان مشارکت مردم دارد. متغیر سواد به صورت غیرمستقیم بر میزان مشارکت تاثیر داشته و ضریب تاثیر سواد 44/0- می‌باشد . میزان مشارکت(74/1)در منطقه کمتر از حد انتظار است و از متغیرهای جمعیتی سن بصورت مستقیم با ضریب تاثیر116/0، سواد و شغل به طور غیر مستقیم مشارکت را از خود متاثر می سازند. بنابر نتایج بدست آمده تنها راه پیشبرد توسعه مشارکتی فراهم ساختن زمینه‌های مشارکت از قبیل آموزش توام با تجربه و تسهیل قوانین مشارکتی است. پرونده مقاله

  • مقاله

    3 - تاثیر سبک معماری خانه‌های دوم بر توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 1 , سال 11 , بهار 1395
    ساخت خانه های دوم به عنوان یکی از نمودهای توجه گردشگران به روستاها می باشد، که غالباً با هدف گذران اوقات فراغت در نواحی روستایی بنا می شوند. و بر فضای روستایی در ابعاد مختلف، به ویژه کالبدی فیزیکی، تأثیرات مثبت و منفی زیادی دارند که به موازات توسعه ی گردشگری دارای ابع چکیده کامل
    ساخت خانه های دوم به عنوان یکی از نمودهای توجه گردشگران به روستاها می باشد، که غالباً با هدف گذران اوقات فراغت در نواحی روستایی بنا می شوند. و بر فضای روستایی در ابعاد مختلف، به ویژه کالبدی فیزیکی، تأثیرات مثبت و منفی زیادی دارند که به موازات توسعه ی گردشگری دارای ابعاد پیچیده تری می شود و هر روزه نیاز به تحلیل و تبیین این اثرات، بیش از پیش احساس می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تأثیر سبک معماری خانه های دوم بر توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی در شهرستان کلاردشت انجام شده است.این پژوهش، از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش و ماهیت توصیفی - تحلیلی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، 9 سکونتگاه روستایی شهرستان کلاردشت که در آن ها ساخت خانه های دوم چشم‌گیر بوده است می‌باشد. در سطح روستاها، حجم نمونه خانوارهای مورد پرسش گری بر اساس فرمول کوکران 200خانوار بوده است، که به صورت تصادفی ساده از بین روستاییان و مالکان خانه‌های دوم انتخاب شده‌اند.با مطالعه ابعاد و شاخص های متغیرهای تحقیق می توان پی به این برد که بیشترین مقدار رضایت از سبک معماری خانه های دوم در روستای تلوچال (4.06) و کمترین مقدار آن در روستای پی قلعه (3.42) می باشد و در مورد متغیر توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی، بیشترین مقدار این متغیر در روستا طایب کلا (3.09) است. همچنین شدت تأثیر متغیر سبک معماری خانه‌های دوم بر توسعه کالبدی سکونتگاه‌های روستایی حدود 24 درصد برآورد شده است که بیانگر تأثیر پایین سبک معماری خانه های دوم در توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی منطقه می‌باشد. سبک معماری خانه های دوم، فقط در بعد بهبود خدمات زیربنایی باعث توسعه سکونتگاه های روستایی شده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    4 - مکان‌یابی بهینه دفن زباله‌های روستایی در شهرستان زرین‌دشت
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 1 , سال 13 , بهار 1397
    حفظ محیط‌زیست روستاها ازجمله ضرورت‌های توسعه روستایی محسوب می‌شود. یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد مکان مناسب جهت دفع زباله است. هدف اصلی مطالعه حاضر، اعمال انواع عملیات تحلیل‌های مکانی با بهره‌گیری از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک FAHPبه‌ منظور مک چکیده کامل
    حفظ محیط‌زیست روستاها ازجمله ضرورت‌های توسعه روستایی محسوب می‌شود. یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد مکان مناسب جهت دفع زباله است. هدف اصلی مطالعه حاضر، اعمال انواع عملیات تحلیل‌های مکانی با بهره‌گیری از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک FAHPبه‌ منظور مکان‌یابی محدوده‌های بهینه برای دفن زباله‌های شهرستان زرین‌دشت هست. به همین منظور، در مرحله اول، با استفاده از 9 لایه اطلاعاتی که شامل؛ لایه‌های اطلاعاتی فاصله از گسل، فاصله از مسیل‌ها، زمین‌شناسی، جنس خاک، فاصله از جاده، فاصله از سکونتگاه‌ها، ارتفاع، شیب و کاربری اراضی تشکیل شد. سپس پرسش نامه‌ای به این منظور طراحی شد و توسط مهندسـین مشاور تهیه طرح هادی روستایی و کارشناسان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تکمیل گردید. در آخر 20 نفـر بـه ایـن پرسش نامه جواب کامل دادند . نتایج نشان می‌دهد بهینه‌ترین مکان دفن زباله‌ها در نزدیکی راه‌های ارتباطی و نامناسب‌ترین مکان در نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی می‌باشند. همچنین نتایج به‌دست‌آمده با استفاده ازFAHPنشان می‌دهد که معیار فاصله از سکونتگاه‌های انسانی بیشترین وزن را با ضریب 232/0 به خود اختصاص داده است و معیار ارتفاع کمترین وزن را به خود اختصاص داده است. از وسعت 4626 کیلومترمربعی شهرستان زرین‌دشت، 83/3 درصد برای دفن زباله کاملاً مناسب، 98/48 درصد مناسب، 82/35 درصد نسبتاًمناسب، 03/9 درصد نامناسب و 33/2 درصد کاملاً نامناسب می‌باشند. پرونده مقاله

  • مقاله

    5 - بررسی میزان مشارکت روستاییان در روند تهیه و تصویب طرح هادی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان دشتستان)
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 4 , سال 12 , پاییز 1396
    هدف از این پژوهش، بررسی میزان مشارکت روستاییان در فرآیند تهیه و تصویب طرح‌های هادی در سکونتگاه‌های روستایی مورد مطالعه است. پژوهش حاضر، از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش و ماهیت توصیفی - تحلیلی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه چکیده کامل
    هدف از این پژوهش، بررسی میزان مشارکت روستاییان در فرآیند تهیه و تصویب طرح‌های هادی در سکونتگاه‌های روستایی مورد مطالعه است. پژوهش حاضر، از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش و ماهیت توصیفی - تحلیلی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش،12 سکونتگاه روستایی شهرستان دشتستان که در آنها مشارکت روستاییان در فرآیند اجرای طرح چشم‌گیر بوده است می‌باشد. در سطح روستاها، حجم نمونه خانوارهای مورد پرسشگری بر اساس فرمول کوکران 257 خانوار بوده که 136 خانوار در طرح هادی مشارکت کرده اند و 121 خانوار در طرح هادی مشارکت نکرده اند. همچنین 28 نفر از مسؤولین روستایی (دهیار و اعضای شورای اسلامی) نیز مورد پرسش قرار گرفته‌اند تا نتایج قابل مقایسه باشد. یافته‌های پژوهش نشان می هد که براساس آزمون تی ‌تک نمونه‌ای، میزان مشارکت روستاییان در تهیه و تصویب و اجرای طرح در حد متوسط است و میانگین‌ نظرات روستائیان و مسئولین برای مشارکت به ترتیب 63/2 و 73/2 می باشد که با توجه به نتایج آزمون t با دو نمونه‌ مستقل بین نظرات این دو گروه تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. همچنین بین تحصیلات و سن افراد با میزان مشارکت روستاییان در تهیه و تصویب و اجرای طرح هادی، رابطه معنی‌داری وجود دارد و ترتیب همبستگی در حد متوسط (معکوس و مستقیم) می‌باشد. ولی بین مشارکت با شغل افراد رابطه معنی‌داری وجود ندارد. بنابراین بین ویژگی‌های فردی با میزان مشارکت رابطه معناداری وجود دارد. پرونده مقاله

  • مقاله

    6 - تحلیل فضایی اثرگذاری شاخص‌های گردشگری تجاری بر پایداری سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: منطقه تجاری دهشیخ- سیگار شهرستان لامرد)
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 4 , سال 18 , پاییز 1402
    مقدمه: گردشگری تجاری و تاثیر آن بر شهرها و روستاها به اشکال مختلف بروز می یابد و باعث تغییرات اقتصادی مختلف در نواحی گردشگرپذیر می شود.هدف: هدف از این پژوهش ارزیابی اثرگذاری شاخص‌های گردشگری تجاری بر پایداری سکونتگاه‌های روستایی در منطقه تجاری دهشیخ- سیگار، شهرستان لام چکیده کامل
    مقدمه: گردشگری تجاری و تاثیر آن بر شهرها و روستاها به اشکال مختلف بروز می یابد و باعث تغییرات اقتصادی مختلف در نواحی گردشگرپذیر می شود.هدف: هدف از این پژوهش ارزیابی اثرگذاری شاخص‌های گردشگری تجاری بر پایداری سکونتگاه‌های روستایی در منطقه تجاری دهشیخ- سیگار، شهرستان لامرد می باشد.روش‌شناسی تحقیق: این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل تمامی روستاییان ساکن در 13 روستای منطقه تجاری دهشیخ- سیگار در استان فارس می باشد که با استفاده از فرمول کوکران با سطح خطای 06/0، تعداد 235 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه تعیین گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از نرم افزارهای، معادلات ساختاری SMART PLS، آزمون T تک نمونه ای و رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، منطقه تجاری دهشیخ سیگار در شهرستان لامرد می باشد.یافته ها: یافته ها مؤید آن است که، شاخص گردشگری تجاری با مقدار R(959/0) دارای بیشترین میزان تاثیر بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه تجاری دهشیخ-سیگار می باشد. در نهایت با استفاده از ضریب R2، مشخص گردید که سطح توسعه یافتگی روستاهای مورد مطالعه با تاکید بر گردشگری تجاری در روستاهای دولت‌آباد، حسن‌کمالی، فیروزآباد، کاکلی با مقدار R2(992/0، 988/0، 986/0 و 983/0) دارای بیشترین تاثیر و در روستاهای دهشیخ و سیگار با ضریب R2(865/0 و 925/0) از عملکرد ضعیفی برخوردار می باشد.نتایج: گردشگری تجاری بر توسعه پایدار سکونتگاه‌های روستایی تأثیر مثبت و معناداری دارد به طوری که طبق ضرایب استاندارد، 5/32درصد از توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه تجاری دهشیخ-سیگار به طور مستقیم توسط شاخص های گردشگری تجاری پیش بینی می شود. پرونده مقاله

  • مقاله

    7 - تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه‌ی گردشگری کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان محلات )
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 5 , سال 14 , زمستان 1398
    گردشگری امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب می‌شود در سال‌های اخیر با رشدی شتابان جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. صنعت گردشگری به دلیل ماهیت چتر گونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخش‌های متفاوتی تقسیم می‌شود که یکی از زیر مجموعه‌ه چکیده کامل
    گردشگری امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب می‌شود در سال‌های اخیر با رشدی شتابان جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. صنعت گردشگری به دلیل ماهیت چتر گونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخش‌های متفاوتی تقسیم می‌شود که یکی از زیر مجموعه‌های آن گردشگری کشاورزی است. یکی از مهم ترین شروط برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه آن است. شهرستان محلات به دلیل برخورداری از جاذبه‌های زیبا و کم‌نظیر کشاورزی، به‌ویژه مزارع و باغات پرورش گل و گیاه قابلیت‌های فراوانی در زمینه گردشگری کشاورزی دارد. بنابراین برنامه ریزی و توسعه گردشگری گل و گیاه در شهرستان محلات نیازمند توجه به ابعاد مختلف تأثیرگذار بر توسعه این نوع گردشگری است که یکی از وجوه آن مسأله عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی است. در این راستا هدف از پژوهش حاضر تعیین وزن هر یک از شاخص‌های مؤثر بر توسعه‌ی گردشگری‌کشاورزی شهرستان محلات است. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی – تحلیلی است و از نظر هدف یک پژوهش کاربردی است. جامعه آماری پژوهش را مسئولین و صاحب‌نظران شهرستان محلات در حوزه گردشگری تشکیل می‌دهند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل فرهنگی- اجتماعی با ضریب (768/0) تأثیر گذارترین عامل برتوسعه گردشگری کشاورزی می‌باشد از این منظر قطب گردشگری با ضریب تأثیر (768/0)، فرهنگ سازی ضریب تأثیر (768/0) و تبلیغات ضریب تأثیر (768/0) بیشترین نقش را در توسعه گردشگری کشاورزی شهرستان محلات دارا می‌باشند. پرونده مقاله

  • مقاله

    8 - بررسی تأثیر ابعاد هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان مشهد)
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 4 , سال 16 , پاییز 1400
    مقدمه: امروزه مدیریت در روستاهای مختلف به‌ویژه روستاهای دارای تنوع قومی، مذهبی، زبانی و به‌خصوص روستاهای حاشیه کلان‌شهرها به دلیل حجم گسترده مهاجرین یک چالش چند فرهنگی است.هدف پژوهش: هوش فرهنگی به مدیران روستایی در درک مخاطبان مختلف، مدیریت تیم‌های متنوع، به‌کارگیری است چکیده کامل
    مقدمه: امروزه مدیریت در روستاهای مختلف به‌ویژه روستاهای دارای تنوع قومی، مذهبی، زبانی و به‌خصوص روستاهای حاشیه کلان‌شهرها به دلیل حجم گسترده مهاجرین یک چالش چند فرهنگی است.هدف پژوهش: هوش فرهنگی به مدیران روستایی در درک مخاطبان مختلف، مدیریت تیم‌های متنوع، به‌کارگیری استعدادهای میان فرهنگی و سازگاری با شبکه‌های رهبری کمک می‌کند. در این پژوهش تلاش شد تا میزان اثرگذاری هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران در نواحی روستایی موردبررسی قرار گیرد. روش شناسی تحقیق: روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی از سطح منطقه جمع‌آوری‌شده است. جامعه آماری تحقیق شامل 24 روستای نمونه با جمعیت 86856 نفر در قالب 23997 خانوار است که حجم نمونه 227 نفر با روش کوکران تعیین و به روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک از بین روستاییان انتخاب‌شده است. به این حجم نمونه تعداد 24 پرسشنامه مربوط به دهیاران، 24 پرسشنامه مربوط به اعضای شورای اسلامی روستاها و 24 پرسشنامه مربوط به کارشناسان بخشداری را افزوده، درنهایت 299 پرسشنامه تکمیل‌شده است.قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه در این تحقیق روستاهای شهرستان مشهد است که در سال 1395 دارای دهیاری بوده‌اند و به دلیل ماهیت موضوع تحقیق، 24 روستاهای دارای بیشترین تنوع فرهنگی از میان روستاهای شهرستان مشهد به‌عنوان روستاهای نمونه انتخاب شدند.یافته ها و بحث : یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که به‌طورکلی هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران با ضریب تعیین 1976/0 تأثیر مثبت و مستقیم دارد. از میان ابعاد هوش فرهنگی نیز بعد فراشناختی با ضریب 3247/0 بیشترین تأثیر مثبت و معنادار را بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران داشته است و پس‌ازآن به ترتیب ابعاد رفتاری، شناختی و انگیزشی هوش فرهنگی بر عملکرد وظیفه‌ای دهیاران مؤثر بوده‌اند.نتایج: نتایج نشان می دهد رابطه مثبت و مستقیمی ‌بین کلیه ابعاد هوش فرهنگی دهیاران و عملکرد وظیفه‌ای آنان وجود دارد. به عبارتی دهیارانی که نسبت به دیگران نمره هوش فرهنگی بالاتری را کسب کرده اند، توانسته اند عملکرد وظیفه ای بالاتری را نیز از خود نشان دهند. پرونده مقاله

  • مقاله

    9 - تحلیل رابطه زیست پذیری مساکن روستایی باکیفیت زندگی روستاییان (مطالعه موردی: شهرستان زیرکوه، دهستان زیرکوه)
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 1 , سال 19 , بهار 1403
    کیفیت زندگی و ارتقای آن مهم‌ترین رویکرد در برنامه‌ریزی‌های روستایی و شهری می‌باشد. عوامل و عناصر متعددی می‌توانند در ارتقا کیفیت زندگی روستاییان تأثیرگذار باشند که یکی از آن‌ها مسکن قابل زیست و استاندارد می‌باشد. مسکن روستایی به‌عنوان نیاز اولیه انسان، با ابعاد وسیع اقت چکیده کامل
    کیفیت زندگی و ارتقای آن مهم‌ترین رویکرد در برنامه‌ریزی‌های روستایی و شهری می‌باشد. عوامل و عناصر متعددی می‌توانند در ارتقا کیفیت زندگی روستاییان تأثیرگذار باشند که یکی از آن‌ها مسکن قابل زیست و استاندارد می‌باشد. مسکن روستایی به‌عنوان نیاز اولیه انسان، با ابعاد وسیع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و کالبدی خود تأثیر بسزایی در کیفیت زندگی و توسعه پایدار روستایی دارد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی رابطه بین مسکن زیست پذیر و کیفیت زندگی (ذهنی و عینی) روستاییان دهستان زیرکوه انجام‌شده است. در این راستا روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. تعداد نمونه‌ها 313 خانوار می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران با خطای اندازه‌گیری 5% انتخاب‌شده‌اند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، متغیر زیست پذیری با آماره پیرسون 0.616 باکیفیت زندگی دارای رابطه‌ای مستقیم با شدتی قوی می‌باشد. همچنین با توجه به سطح معناداری به‌دست‌آمده که کوچک‌تر از 0.05 می‌باشد، متغیر زیست پذیری دارای رابطه معنی‌داری باکیفیت زندگی است و قابلیت تعمیم به‌کل جامعه را دارد. تأثیر متغیر زیست پذیری مسکن بر هر دو بعد عینی و ذهنی مورد تأیید قرار گرفت اما با توجه به ضریب تعیین تعدیل‌شده که برای بعد ذهنی کیفیت زندگی برابر با 0.307 و برای بعد عینی کیفیت زندگی 0.328 می‌ باشد که نشان می‌دهد 30.7 درصد از تغییرات بعد ذهنی و 32.8 درصد از تغییرات بعد عینی در روستاهای نمونه وابسته متغیر زیست پذیری مسکن می‌ باشد و تأثیر متغیر زیست پذیری مسکن بیشتر بر بعد عینی کیفیت زندگی می‌باشد. پرونده مقاله

  • مقاله

    10 - تأثیر تحولات کالبدی-فضایی سکونتگاه‌های روستایی پیرامون کلان‌شهر مشهد بر کیفیت زندگی روستاییان
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 2 , سال 17 , تابستان 1401
    روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده‌شده است. جامعه نمونه 28 روستای بالای 20 خانوار در مجموعه شهری مشهد می‌باشد که از طبقات مختلف جمعیتی و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. چکیده کامل
    روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده‌شده است. جامعه نمونه 28 روستای بالای 20 خانوار در مجموعه شهری مشهد می‌باشد که از طبقات مختلف جمعیتی و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. از مجموع 20083 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران، حجم نمونه 377 خانوار به‌دست‌آمده این افراد با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. برای آزمودن مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر تحولات کالبدی-فضایی بر کیفیت زندگی از تکنیک حداقل مربعات جزئی و از نرم‌افزار Smart PLS، استفاده گردید. با توجه نتایج، ضرایب t بین متغیرهای اصلی پژوهش، بالای 58/2 بوده یعنی رابطه معنادار و مستقیم است؛ بدین ترتیب تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه‌های روستایی بر کیفیت زندگی روستاییان تأثیر مثبت و معناداری دارد که مقدار R2 نشان می‌دهد 4/96 درصد کیفیت زندگی با تحولات کالبدی- فضایی تبیین شده و تحولات فضایی با ضریب 97/0، تأثیر بیشتری بر کیفیت زندگی روستاییان داشته است. نتایج تحلیل فضایی با استفاده از مدل GWR مشخص نمود که ضریب تأثیر تحولات کالبدی- فضایی بر کیفیت زندگی روستایی در روستاهای شرقی ازجمله شرشر، سالارآباد، حسین‌آباد گزیند، شورک صبوری به حداکثر خود میرسد و درمجموع حدود 84/30 درصد روستاها و 74/34 درصد جمعیت روستایی منطقه موردمطالعه در پهنه تأثیرگذاری 928/0 تا 943/0 قرار دارند که 11 روستای نمونه نیز در این پهنه قرارگرفته‌اند. پرونده مقاله

  • مقاله

    11 - تاثیر هویت مکانی بر زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی پیراشهری کلانشهر مشهد
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 4 , سال 19 , پاییز 1403
    هدف تحقیق حاضر، بررسی تاثیر هویت مکانی بر زیست‌پذیری روستاهای پیراشهری شهر مشهد می‌باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر طبق نتیجه سرشماری 1395، روستاهای دهستان تبادکان شهرستان مشهد در بخش مرکزی شهرستان مشهد است که در مطالعه به دو محور سیمان و کلات تقسیم شده است. طبق فرمول کوکرا چکیده کامل
    هدف تحقیق حاضر، بررسی تاثیر هویت مکانی بر زیست‌پذیری روستاهای پیراشهری شهر مشهد می‌باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر طبق نتیجه سرشماری 1395، روستاهای دهستان تبادکان شهرستان مشهد در بخش مرکزی شهرستان مشهد است که در مطالعه به دو محور سیمان و کلات تقسیم شده است. طبق فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه 169 خانوار بدست آمد. جهت تجزیه تحلیل داده‌ها ازآزمون‌های، تی تک‌نمونه‌ای، پیرسون و معادلات ساختاری Smat PLS و برای رتبه‌بندی روستاها از روش تصمیم‌گیری چند معیاره ویکور استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد میانگین هویت مکانی در بین روستاهای مورد مطالعه پایین می‌باشد و ابعاد هویت مکانی در این مطالعه که شامل تمایز، تداوم، عزت نفس و خودکارآمدی بوده‌اند با متغیر زیست‌پذیری دارای رابطه معناداری بوده‌اند بدین صورت که هرچه هویت مکانی بالاتر زیست‌پذیری در بین روستاییان بالاتر می‌باشد. متغیر تمایز به میزان 100/0 اثر مستقیم بر متغیر زیست‌پذیری دارد. بدین معنی که، متغیر تمایز به میزان 10 درصد توانسته است اثر مستقیمی بر سازه‌ی زیست‌پذیری بگذارد. همچنین متغیر تداوم به میزان 297/0- اثرمستقیم و معکوس بر سازه‌ی زیست‌پذیری دارد. بدین معنی که با افزایش در سازه‌ی تداوم به میزان یک واحد شاهد کاهش در سازه‌ی زیست‌پذیری به میزان 297/0- خواهیم بود. متغیر عزت نفس نیز به میزان 318/0 و متغیر خودکارآمدی به میزان 621/0 اثرمستقیم بر سازه‌ی زیست‌پذیری دارند. همانطور که مشاهده می‌شود متغیر خودکارآمدی به نسبت سایر متغیرها اثر مستقیم بیشتری به میزان 1/62 درصد بر سازه‌ی زیست‌پذیری اثر مستقیم دارد. پرونده مقاله

  • مقاله

    12 - بررسی اثرات گردشگری خانه‌های دوم در توسعه جوامع محلی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای کامشگان و چنگوره شهرستان اوج)
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 1 , سال 10 , بهار 1394
    گردشگری خانه های دوم بعنوان یکی از مهم ترین رویکردهای جدیدتوانسته است نقش مؤثری درتوسعه مناطق روستایی ایفا کند. هدف ازاین پژوهش بررسی اثرات گردشگریخانه هایدوم درتوسعه جوامع محلی روستاهای کامشگانو چنگوره (شهرستان اوج) می باشد و به دنبال پاسخ گویی به این سوال می باشد: آی چکیده کامل
    گردشگری خانه های دوم بعنوان یکی از مهم ترین رویکردهای جدیدتوانسته است نقش مؤثری درتوسعه مناطق روستایی ایفا کند. هدف ازاین پژوهش بررسی اثرات گردشگریخانه هایدوم درتوسعه جوامع محلی روستاهای کامشگانو چنگوره (شهرستان اوج) می باشد و به دنبال پاسخ گویی به این سوال می باشد: آیا گردشگری خانه های دوم توانسته است منجر به توسعه روستایی در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی) در منطقه مورد مطالعه شود؟ نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است جامعه آماری این تحقیق 1177خانوار محاسبه شده است که از طریق فرمول اصلاح شده کوکوان 107 پرسش نامه بدست آمده و به صورت تصادفی بین خانوارها توزیع گردد تا اصل شانس برای همه رعایت شود. و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی (آزمون t تک نمونه ای ، فریدمن، تحلیل مسیر و کروسکال والیس) استفاده شده است. یافته ها این پژوهش نشان داد که بین شاخص ها به کارگرفته شده رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد به طوری که بعد اقتصادی و کالبدی بیشترین اثرات و بعد اجتماعی و محیطی کمترین اثرات را به دنبال داشته استو از طرف دیگر، روستایی کامشگان به دلیل سرمایه گذاری مالکان خانه های دوم و دسترسی به خدمات، حمل نقل، زیرساخت و جاذبه متنوع بیشترین اثرات در زمینه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی داشته است.با توجه به نتایج تحقیق، که نشان دهنده تأثیرات گردشگری خانه های دوم در ایجاد توسعه روستایی و گسترش ابعاد اقتصادی- اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی در محدوده مورد مطالعه می باشد می توان از آن به عنوان راهبردی برای کاهش مهاجرت، فقر و توسعه روستایی بهره گرفت. پرونده مقاله

  • مقاله

    13 - بررسی میزان تأثیر شرکت عمران در تحقق اهداف کالبدی طرح جامع شهر جدید گلبهار
    مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی , شماره 5 , سال 7 , زمستان 1391
    شهر مشهدبهعنوانیک مادر شهردرشمالشرقایران،دارایحوزهنفوذوسیعیدرابعادمنطقه‌ایودرزمینه‌های گوناگون علمی،صنعتی،درمانیونظامیمی‌باشد. اینشهربامشکلاتزیادیدرزمینه‌های زاغه‌نشینی،آلودگیهواوجوابندادنبافت قدیمیاینشهربانیازهایمدرن جوامع امروزیمواجهاست. بنابراین برنامه‌ریزی برای ایجا چکیده کامل
    شهر مشهدبهعنوانیک مادر شهردرشمالشرقایران،دارایحوزهنفوذوسیعیدرابعادمنطقه‌ایودرزمینه‌های گوناگون علمی،صنعتی،درمانیونظامیمی‌باشد. اینشهربامشکلاتزیادیدرزمینه‌های زاغه‌نشینی،آلودگیهواوجوابندادنبافت قدیمیاینشهربانیازهایمدرن جوامع امروزیمواجهاست. بنابراین برنامه‌ریزی برای ایجاد شهرهای جدیدی مانند گلبهار و بینالود جهت هدایت سرریز جمعیتی آن ضروری خواهد بود. در این پژوهش تلاش می‌شود ضمن بررسی رابطه، میزان اثرگذاری عملکرد شرکت عمران شهرهای جدید در زمینه‌ی فراهم نمودن شرایط برای سکونت شهروندان در شهرهای جدید بر تحقق‌پذیری کاربرهای پیشنهادی بر اساس طرح جامع شهری از نگاه شهروندان مورد مطالعه قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه تجربی و در بخش‌هایی توصیفی- تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات با استفاده از روش‌های میدانی (پرسش نامه) از 250 خانوار شهری نمونه، پرسش گری به عمل آمده است. نتایج نشان می‌دهد رابطه‌ی معناداری بین ارزیابی عملکرد شرکت عمران شهرهای جدید با تحقق‌پذیری کاربری‌های پیشنهادی طرح جامع از دیدگاه شهروندان با ضریب همبستگی 753/0 وجود دارد. تلاش شرکت عمران شهرهای جدید در زمینه‌ی فراهم نمودن خدمات شهری 53 درصد تغییرات مربوط به تحقق‌پذیری کاربری‌های پیشنهادی را تبیین می‌کند و فراهم نمودن تأسیسات و تجهیزات شهری توسط شرکت عمران فقط 3/16 درصد از تغییرات متغیر وابسته را به دنبال خواهد داشت. با توجه به یافته‌های پژوهش، راهکارهایی از قبیل همکاریکلیهدستگاه‌هایمسؤول در ایجادزیرساخت‌هاوتجهیزاتشهری، ایجاد فرصت‌های اشتغال، همکاریوهماهنگیداخلیوزارت راهوشهرسازیدرتأمیناهدافشهر جدید، تدارک بسترهایمناسبجهتحمل و نقلعمومی، ارائهخدماتمختلفدرشهرجدیدگلبهار و غیره پیشنهاد شده است. پرونده مقاله