-
مقاله
1 - شبیهسازی کمی منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت بهشهر- بندرگز با استفاده از مدل SWATحفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) , شماره 2 , سال 10 , تابستان 1400مدیریت بهینه منابع آب در حوضههای دارای کاربریهای متنوع، مستلزم پیشبینی مناسب واکنش منابع آب با استفاده از مدلهای کارآمد میباشد. در این تحقیق از مدل SWAT برای شبیهسازی منابع آب سطحی و زیرزمینی در دشت بهشهر- بندرگز استفاده شد. پس از تحلیل حساسیت، واسنجی و صحتسنجی د چکیده کاملمدیریت بهینه منابع آب در حوضههای دارای کاربریهای متنوع، مستلزم پیشبینی مناسب واکنش منابع آب با استفاده از مدلهای کارآمد میباشد. در این تحقیق از مدل SWAT برای شبیهسازی منابع آب سطحی و زیرزمینی در دشت بهشهر- بندرگز استفاده شد. پس از تحلیل حساسیت، واسنجی و صحتسنجی دادههای جریان، در دوره-های 2013-2007 و 2017-2014 انجام شد. شبیهسازی تراز آب زیرزمینی از طریق شبیهسازی میزان تغذیه در هر واحد پاسخ هیدرولوژیک (HRU) صورت گرفت. نتایج تحلیل حساسیت، 14 پارامتر صعود از آبخوان کمعمق، زمان تأخیر انتقال آب از آخرین پروفیل لایه خاک به سطح آب زیرزمینی، عمق اولیه آب در آبخوان کمعمق و عمیق، نفوذ به آبخوان عمیق، ضریب آلفا جریان پایه، ظرفیت آب قابلدسترس خاک، شماره منحنی رواناب، متوسط بیشترین شیب، ضریب جبران تبخیر خاک، عامل حفاظت فرسایش خــاک، ضریب زبری مانینگ، عرض نوار صافی و فاکتور جبران تبخیر خاک را بهعنوان حساسترین پارامترها نشان داد. بهمنظور ارزیابی مدل از معیارهای عملکردی ضرایب نش- ساتکلیف (NS) و همبستگی (R2) استفاده شد. این ضرایب بهترتیب در مرحله واسنجی 56/0 تا 93/0 و 74/0 تا 00/1 و در مرحله صحتسنجی 56/0 تا 84/0 و 66/0 تا 92/0 برآورد شدند که بیانگر دقت قابلقبول مدل در شبیهسازی جریان بود. در مقایسه تغییرات تراز مشاهدهای و شبیهسازیشده، ضرایب NS (81/0) و R2 (91/0) حاکی از کارآیی مدل در شبیهسازی تراز آب زیرزمینی بود. براساس نتایج بیلان آب، از مجموع آب ورودی به دشت، بخش اعظم آن (60%) صرف تبخیر- تعرق، 18 درصد سهم رواناب سطحی و بخش اندکی (22%) به نفوذ اختصاص یافت. پرونده مقاله -
مقاله
2 - تاثیر خرخاکی (Hemilepistus shirazi Schuttz) بر نفوذپذیری خاک در شبکههای پخش سیلاب گربایگان فساعلوم و تکنولوژی محیط زیست , شماره 11 , سال 21 , زمستان 1398زمینه و هدف: پخش و گسترش سیلاب در کشتزارها و مراتع، به ویژه آنها که بر روی آبخوانهای بالفعل و بالقوه قرار دارند راهی ساده و ارزان برای مهار بیابانها و تغذیه مصنوعی سفرههای آبهای زیرزمینی به شمار میرود. حضور سخت پوستی خاکزی به نام خرخاکی در شبکههای پخش سیلاب گرب چکیده کاملزمینه و هدف: پخش و گسترش سیلاب در کشتزارها و مراتع، به ویژه آنها که بر روی آبخوانهای بالفعل و بالقوه قرار دارند راهی ساده و ارزان برای مهار بیابانها و تغذیه مصنوعی سفرههای آبهای زیرزمینی به شمار میرود. حضور سخت پوستی خاکزی به نام خرخاکی در شبکههای پخش سیلاب گربایگان فسا در جنوب شرقی استان فارس دگرگونی هایی چشمگیر را در کیفیت و همچنین ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک به وجود آورده است. مهمترین اهداف این تحقیق، اندازهگیری و مقایسه نفوذ پذیری خاک در شبکههای پخش سیلاب با حضور و بدون حضور خرخاکی میباشد مواد و روشها: این مطالعه در ایستگاهآبخوانداری کوثر در دشت گربایگان فسا، در 200 کیلومتری جنوب شرقی شیراز انجام شد. یکی از شبکههای پخش سیلاب گربایگان به نام بیشهزرد 1 انتخاب گردید. نوار دوم این شبکه را به 11 قسمت مساوی تقسیم، در هر قسمت سه آزمایش نفوذپذیری با کاربرد استوانههای دوگانه انجام گردید. متوسط هر سه آزمایش را برای 11 قسمت فوق به عنوان نفوذپذیری هر قسمت در نظر گرفته شد. همچنین در مکانهایی از این شبکه که فعالیتی از خرخاکیها به چشم نمیخورد نیز آزمایشهای نفوذپذیری به همان میزان انجام گرفت و با یکدیگر مقایسه شد. یافتهها: خرخاکیها، نفوذپذیری شبکهها را به گونهای چشمگیر افزایش میدهند. میانگین نفوذ 2/7 سانتیمتر بر ساعت است (200 لیتر بر ثانیه در هکتار) که حدودا 5 برابر مناطق شاهد است و یک اختلاف معنیداری در سطح یک درصد نشان میدهد. نتایج همچنین نشان میدهد که یک اختلاف معنیداری بین فعالیت خرخاکی و شاهد در سطح یک درصد وجود دارد. بحث و نتیجهگیری: خرخاکی میتواند به عنوان یک عامل مفید برای کنترل خاکهای سله بسته از رسوبات در حوضچههای تغذیه مصنوعی باشد، آنها نفوذپذیری این شبکهها پس از 30 سال در حد قابل قبولی حفظ و عمر مفید شبکههای پخش سیلاب را زیاد میکنند. پرونده مقاله -
مقاله
3 - بررسی خشکسالی هواشناسی، هیدرولوژیکی و کشاورزی با استفاده از شاخصهای خشکسالی(مطالعۀ موردی: حوزه آبخیز قرهسو)سنجشازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی , شماره 2 , سال 9 , تابستان 1397خشکسالی بهعنوان یک مخاطره طبیعی همواره بخش هایی از کشور را متأثر نموده است. امروزه با استفاده از تکنیک سنجشازدور می توان خشکسالی را از طریق اثراتی که بر روی گیاهان دارد، مطالعه و به نتایج دقیق تر و مؤثرتری برای مدل سازی خشکسالی دستیافت. هدف از این پژوهش بررسی رابط چکیده کاملخشکسالی بهعنوان یک مخاطره طبیعی همواره بخش هایی از کشور را متأثر نموده است. امروزه با استفاده از تکنیک سنجشازدور می توان خشکسالی را از طریق اثراتی که بر روی گیاهان دارد، مطالعه و به نتایج دقیق تر و مؤثرتری برای مدل سازی خشکسالی دستیافت. هدف از این پژوهش بررسی رابطه خشکسالی هواشناسی، هیدرولوژیکی و کشاورزی با استفاده از شاخص های خشکسالی و تکنیک سنجشازدور در حوزه آبخیز قرهسو است. برای این منظور، از تصاویر سنجنده مودیس (ماهواره Terra، محصول MODO9Q1)، داده های بارندگی پنج ایستگاه باران سنجی و داده های دبی پنج ایستگاه هیدرومتری از سال2000 تا 2015 استفاده گردید. نتایج حاصل از مقایسه خشکسالی هواشناسی، هیدرولوژیکی و کشاورزی بیانگر انطباق هر سه نوع خشکسالی در سال های 2000، 2001، 2004، 2005، 2007، 2009، 2010، 2011، 2012، 2013، 2014 و 2015 بود. باوجوداینکه مقادیر شاخص SPI و NDVI در سال های 2002، 2003 و 2008 مثبت بود، اما شاخص SDI وقوع خشکسالی هیدرولوژیکی (مقادیر منفی) را نشان داد. همچنین در سال 2006 علیرغم افزایش بارش اما این سال با خشکسالی کشاورزی و هیدرولوژیکی مواجه بوده است. بنابراین طبق نتایج بهدستآمده همزمانی انواع خشکسالی در تمام سال ها وجود ندارد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان داد که بین میانگین شاخص NDVI و میانگین شاخص SPI و SDI همبستگی بالایی به ترتیب برابر با 0.706 و 0.788 در سطح معنیداری 0.01 وجود دارد. بهطورکلی، نتایج شاخص SPI و SDI تا حدود زیادی نتایج شاخص NDVI را تأیید میکند. پرونده مقاله -
مقاله
4 - بررسی سلامت حوزه آبخیز تالار با استفاده از چارچوب ارزیابی سلامت آبخیز (WHAF)سنجشازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی , شماره 1 , سال 15 , بهار 1403مدیریت یکپارچه آب، زمین و منابع زیستی در یک حوضه، منجر به تأمین آب از منابع آبی موجود در آن حوضه میشود. از اجزای کلیدی استراتژیهای مدیریت این منابع، افزایش حفاظت از آبهای (آبخیزهای) سالم است. همچنین یکی از اساسیترین بخشها در مدیریت پایدار حوزه، آگاهی از سلامت آبخیز چکیده کاملمدیریت یکپارچه آب، زمین و منابع زیستی در یک حوضه، منجر به تأمین آب از منابع آبی موجود در آن حوضه میشود. از اجزای کلیدی استراتژیهای مدیریت این منابع، افزایش حفاظت از آبهای (آبخیزهای) سالم است. همچنین یکی از اساسیترین بخشها در مدیریت پایدار حوزه، آگاهی از سلامت آبخیز میباشد. در این تحقیق، با تقسیمبندی آبخیز تالار به 37 زیرحوضه در محیط جی. آی. اس، شاخص سلامت آبخیز بررسی شد. ابتدا، در هر یک از زیرآبخیزها اقدام به انتخاب معیارهای اصلی و مؤثر در میزان سلامت حوضه شد. با درنظر گرفتن ارتباطات و تعاملات بخشهای تشکیلدهنده هر یک از زیرآبخیزها، شاخص سلامت در پنج بخش ژئومورفولوژی، کیفیت آب، هیدرولوژی، وضعیت زیستی و پیوستگی هیدرولوژیک ارزیابی گردید. زیرآبخیزهای منطقه مورد مطالعه از نظر هر یک از شاخصها اولویتبندی شدند و در پایان نقشه نهایی سلامت از ترکیب تمامی شاخصها بهدست آمد. نتایج نشان داد که زیرآبخیز شماره 34 با دارابودن امتیاز 66/71 نسبت به سایر، حداکثر امتیاز سلامت و زیرآبخیز شماره 26 با امتیاز 79/40 حداقل امتیاز سلامت را بهخود اختصاص داد. نتایج بررسی وضعیت سلامتِ زیرآبخیزها نیز نشان داد، تعداد 24 زیرحوضه در طبقه 40-60 و در حد متوسط و بقیه (تعداد 13 زیرحوضه) در طبقه 80-60 و دارای سلامت زیاد هستند. نتایج پارامترهای ارزیابی سلامت آبخیز برای هر جزء سلامت میتواند برای پیشبرد فرآیند برنامهریزی اصلی آبخیزداری در مقیاس حوضه بر مبنای اهداف مدیریتی خاص مورد استفاده قرار گیرد. همچنین با ترکیب هر یک از پارامترهای فرعی دیگر در آبخیز تالار میتوان اولویت مناطق را بهلحاظ سلامت حوضه تعیین کرد. پرونده مقاله -
مقاله
5 - اولویت بندی سیلخیزی زیرحوضههای حوزه آبخیز طالقان با استفاده از تلفیق AHP و TOPSISاکوسیستم های طبیعی ایران , شماره 5 , سال 7 , زمستان 1395سیل یکی از بلایای طبیعی است که هر ساله در نقاط مختلف جهان باعث خسارات فراوانی میگردد. اولویتبندی زیرحوضههای یک حوزه آبخیز بر اساس پتانسیل سیلخیزی، با هدف تعیین اولویت در سیاستگذاریها و اقدامات مدیریتی میتواند نقش مهمی در مدیریت بهینه آبخیزها داشته باشد. در تحقیق چکیده کاملسیل یکی از بلایای طبیعی است که هر ساله در نقاط مختلف جهان باعث خسارات فراوانی میگردد. اولویتبندی زیرحوضههای یک حوزه آبخیز بر اساس پتانسیل سیلخیزی، با هدف تعیین اولویت در سیاستگذاریها و اقدامات مدیریتی میتواند نقش مهمی در مدیریت بهینه آبخیزها داشته باشد. در تحقیق حاضر از دو تکنیک AHP و TOPSIS به منظور اولویت بندی زیرحوضههای آبخیز طالقان، بر اساس پتانسیل سیلخیزی استفاده شد. معیارهای در نظر گرفته شده، معیارهای مهم و تاثیر گذار بر نفوذپذیری آب، تولید رواناب و در نتیجه پتانسیل سیلخیزی بود که شامل 10 معیار مساحت، ضریب گراولیوس، تراکم زهکشی، شیب متوسط زیر حوضه، ارتفاع متوسط زیرحوضه، درصد اراضی نفوذناپذیر، شماره منحنی، شیب آبراهه اصلی، طول آبراهه اصلی و زمان تمرکز در هر زیرحوضه میباشد. نتایج نشان داد که سه معیار درصد اراضی نفوذناپذیر، CN و شیب آبراهه اصلی به ترتیب با وزن نسبی 283/0، 231/0 و 163/0 از بیشترین اهمیت در پتانسیل سیلخیزی زیرحوضهها برخوردار میباشند. همچنین نتایج نهایی حاصل از تلفیق اولویت بندی زیرحوضهها با استفاده از دو تکنیک نشان داد که در میان 16 زیرحوضه آبخیز طالقان، سه زیرحوضه حسنجون، ناریان و شهرک به ترتیب بیشترین پتانسیل سیلخیزی را دارا بوده و در نتیجه از لحاظ ضرورت انجام اقدامات مدیریتی در اولویت میباشند. پرونده مقاله -
مقاله
6 - Infilterability Reduction of Artificial Recharge of Groundwater System in a Desert in the Absence of SowbugsJournal of Rangeland Science , شماره 4 , سال 6 , تابستان 2016Floodwater spreading for the artificial recharge of groundwater (ARG) is a logical alternative to build large dams for water resources management in dry environments so that it not only enhances water security, but also reclaims the degraded land due to the settlement o چکیده کاملFloodwater spreading for the artificial recharge of groundwater (ARG) is a logical alternative to build large dams for water resources management in dry environments so that it not only enhances water security, but also reclaims the degraded land due to the settlement of suspended load on the spreaders. However, translocation of very fine clay minerals existing in floodwater decreases the infiltration capacity of sedimentation basins (SB) and recharge ponds which eventually terminate their useful life. Although root channels facilitate infiltration and particularly percolation, crust formation substantially decreases the infiltration rate. As the role of a sowbug (Hemilepistus shirazi Schuttz) in enhancing the infiltrability has been previously reported, its absence had to be assessed too. Thus, the main objective of this research was to monitor the infiltration rate (IR) changes in the research plots devoid of the sowbug burrows in 3 SBs out of 6 ones in the Bisheh Zard1 ARG system in Gareh Bygone Plain (GBP) located in the southeast of Fars province applying the double ring method at constant hydraulic head during a 15 year operation. Each of those SBs was divided into three equal sections. One raised part in each section which had not been covered by floodwater was selected as the control. Results indicated that infiltrability after 15 years had decreased from 10.33 cm/h to 2.16, 2.49 and 7.47 cm/h in the first, second and third SBs, respectively. The largest decrease in infiltrability occurred in the upstream SB and the lowest one in the downstream SB. The volume of floodwater received by each SB and therefore, the volume of the settled suspended load depend on its location, the flow rate and duration of flooding. The ARG systems in the GBP are still functioning satisfactorily since 1983. پرونده مقاله