مراتع حیاتی‌ترین بستر توسعه پایدار محیط زیست و پدیده‌های بوم‌شناختی به شمار می آید. ضعف نظام‌های بهره برداری و مدیریت این منابع خدادادی، باعث شده است که طی سالهای اخیر نظام بهره‌برداری از مراتع دچار سردرگمی می شود . مطالعه حاضر در زیر حوزه نج یکی از زیر بخش های حوزه آبخیز نور رود در بخش بلده شهرستان نور انجام شده است. جامعه آماری شامل بهره برداران طرحهای مرتعداری منطقه به تعداد 485 نفر بوده و تعداد نمونه 57 نفر مشخص شد.. گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه در قاالب طیف لیکرت انجام شد. اعتبار و روایی پرسشنامه ازطریق اعتبارصوری و پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ به میزان 801/0 بدست آمد . جهت تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی اسپیرمن،آزمون تجزیه واریانس و رگرسیون با نرم افزارSPSS ver. 19 استفاده شد.. نتایج تحقیق نشان داد که دو متغیر وضعیت اقتصادی و آموزش و ترویج با رعایت ظرفیت چرارابطه معنی‌دار داشته و دو متغیر سطح سواد و آگاهی بهره‌برداران و نحوه اجرای قانون با رعایت ظرفیت چرارابطه معنی‌دار ندارند. ایجاد اشتغال و درآمد زایی به منظور اصلاح و بهبود شرایط اقتصادی و همچنین ایجاد و برگزاری کلاسهای آموزشی و ترویجی برای دامداران می تواند سبب کاهش فشار بر مرتع شده و بدین شکل دامداران آگاهانه به رعایت اصول مربوط به رعایت چرا خواهند پرداخت. پرونده مقاله

امروزه، نقش و اهمیت منابع طبیعی تجدیدشونده به ویژه عرصه های جنگلی بر کسی پوشیده نیست. پیشگیری و یا کنترل آتش سوزی در جنگل یکی از مسائل اصلی در مدیریت منابع جنگلی است. عوامل زیادی در ایجاد و تشدید آتش سوزی ها در جنگل مؤثرند که شناسایی هر یک از آن ها می تواند در مدیریت بحران آتش سوزی و همچنین پایداری مدیریت جنگل ها نقش بسزایی داشته باشد. در همین راستا، تحقیق حاضر به دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر ایجاد بحران آتش سوزی و همچنین تشدید و توسعه آن در جنگل های حوزه آبخیز اوغان استان گلستان بود. این تحقیق از نوع توصیفی-کاربردی بوده و به صورت پیمایشی، با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده صورت گرفت. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. روایی ابزار تحقیق با استفاده از دیدگاه کارشناسان و متخصصان در این زمینه مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن بر اساس نتایج ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای اصلی تحقیق مورد بررسی قرار گرفت (859/0). جامعه آماری تحقیق نیز شامل خانوارهای روستایی در سه روستای دروک، ترسه و چمانی در حوزه آبخیز چهل چای در استان بود (400= N) که با استفاده از فرمول کوکران، 200 نفر به عنوان حجم نمونه مورد مصاحبه قرار گرفتند. یافته های حاصل از تحقیق حاکی از آن است که پاسخگویان با 5/74 درصد وابستگی درآمدی به جنگل، 5/57 درصد با کارشناسان منابع طبیعی ارتباط داشتند. نتایج نشان داد که خشکی شدید گیاهان و دمای زیاد هوا، در بین عوامل طبیعی، و باقی ماندن آتش و زغال در جنگل و انداختن ته سیگار روشن در جنگل در بین عوامل انسانی، به ترتیب با میانگین 63/4 و 36/4، بیشترین تأثیر را در ایجاد آتش سوزی ها در جنگل داشته اند. ضمن این که پاسخگویان شاخص های طبیعی را نسبت به شاخص های انسانی در ایجاد آتش سوزی مؤثرتر می دانند. همان طور که نتایج نشان می دهد، نوع و تراکم پوشش گیاهی، اندازه آتش، فصل سال و آموزش جلوگیری از حریق برای مردم، به ترتیب با بیشترین میانگین یعنی 77/4، 37/4، 59/4 و 32/4 از سوی پاسخگویان به عنوان مهم ترین متغیرها در تشدید و توسعه آتش سوزی در جنگل های منطقه ارزیابی شدند. همچنین یافته ها گویای آن است که، وضعیت طبیعی محل آتش سوزی، بیشترین تاثیر و نیروی انسانی و امکانات مبارزه با حریق کمترین تأثیر را در تشدید و توسعه آتش سوزی در منطقه مورد مطالعه داشته اند. با توجه به بحران حریق در منطقۀ مورد مطالعه که اغلب برگرفته از چالش های اقتصادی و اجتماعی می باشد، شناسایی دیدگاه و نظرات جوامع محلی در راستای علل و توسعۀ آتش سوزی می تواند در برنامه ریزی مدیریت بحران حریق در جنگل های استان به کار گرفته شود. پرونده مقاله

اتنوبوتانی به مطالعه علمی روابط بین مردم و گیاهان پیرامون با تمرکز بر دانش سنتی بومی و محلی هر منطقه می پردازد. هدف از این مطالعه، بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی مردمان محلی حوزه آبخیز گلندرود شهرستان نور بوده است. در ابتدا، اطلاعات افراد بومی در زمینه کاربرد گیاهان دارویی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و در فرم های مورد نظر یادداشت شد. در این حوزه 30 گونه دارویی مهم و پرکاربرد توسط اهالی منطقه مورد شناسایی قرار گرفته است. به طوری که بیشترین تعداد گونه های گیاهی دارویی و خوراکی منطقه مربوط به تیره های Asteraceae و Labiate می باشد. بیشترین استفاده از گونه های گیاهی در منطقه مورد مطالعه در جهت رفع سرماخوردگی و بیماری های مربوط به دستگاه گوارش گزارش شده است. بیشترین اندام های گیاهی مورد استفاده در وهله اول برگ و در مرحله بعدی میوه یا دانه آن ها می باشد. همچنین نتایج به دست آمده از گزارشات محلی نشان داد که بیشترین نحوه آماده سازی گونه های گیاهی توسط مردم محلی به صورت جوشانده و دمنوش و در مرحله بعد به صورت تازه و یا پودر شده می باشد. پرونده مقاله

اگرچه تولید مواد موثره گیاهی تحت تأثیر فرایندهای ژنتیکی می باشد ولی سنتز آن به طور بارزی تحت تأثیر عوامل محیطی است. در این تحقیق اثر عوامل محیطی برکمیت و کیفیت اسانس گونه مرزنجوش در حوزه آبخیز نمارستاق آمل در دو جهت شمالی، جنوبی مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری از گیاه در زمان گلدهی در اواسط خرداد ماه از سر شاخه های گلدار صورت گرفت. بعد از خشک شدن نمونه ها در سایه، به مقدار 100 گرم از آنها جهت تهیه اسانس، با روش تقطیر با آب (کلونجر) مورد استفاده قرار گرفت. اجزای تشکیل دهنده اسانس با روش کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. نمونه برداری از خاک در هر دو جهت شیب به روش تصادفی سیستماتیک انجام شد، بدین ترتیب که در طول هر ترانسکت 100متری 3 نمونه خاک از ابتدا، وسط و انتهای ترانسکت در دو جهت شیب از عمق 30-0 سانتیمتری از اطراف ریشه گونه مورد نظرانجام گرفت. نتایج نشان داد که در مجموع 11 ترکیب در جهت جنوبی و 7 ترکیب در جهت شمالی شناسایی شد. ترکیبات عمده اسانس در جهت جنوبی شامل ترانس آنتول (98/54 )، گاما تریپن(12/9 ) و تیمول (73/6 ) و در جهت شمالی تیمول (33/49)، منتول (33/16) و گاما تریپن (55/10) بوده است. راندمان اسانس در شیب شمالی 3/0% و در شیب جنوبی 2/0% برآورد گردید. در شیب شمالی راندمان اسانس با ازت، ماده آلی و فسفر همبستگی مثبت و در شیب جنوبی تنها با ماده آلی همبستگی مثبت در سطح 5% داشت. پرونده مقاله

یکی از گیاهان دارویی در نواحی ییلاقی استان مازندران، گیاه گوش‌بره زرد یا چالمه (Phlomis olivieri) می‌باشد که در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مصارف فراوانی دارد. این تحقیق با هدف بررسی ترکیبات اسانس اندام-های هوایی گیاه گوش‌بره زرد در مناطق بلده نور و کلاردشت به همراه اثرگذاری عوامل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر روی کمیت و کیفیت اسانس گیاه مذکور صورت گرفته است. بدین منظور، اندام‌های هوایی گیاه جمع‌آوری و برای تعیین میزان اسانس از دستگاه کلونجر و شناسایی ترکیبات اسانس از دستگاه‌های GC و GC/MS استفاده شد. خاک نیز به صورت تصادفی از پای گیاه نمونه‌برداری شد. نتایج نشان داد که در منطقه بلده 27 ترکیب شناسایی شد که 04/92 درصد حجم اسانس را در بر می‌گیرد و در منطقه کلاردشت 26 ترکیب شناسایی شد که 43/97 درصد از حجم اسانس را تشکیل می‌دهد. ترکیبات α-pinene،β-Caryophyllene، (E)-β-Farnesence، Germacrene-D، Germacrene-B و β-Eudesmol بالاترین درصد را در هر دو رویشگاه داشتند. میانگین بازده اسانس گیاه در رویشگاه بلده و کلاردشت به ترتیب 35/0 و 75/0 درصد بوده که در این قسمت بیشترین مقدار درصد اسانس مربوط به رویشگاه کلاردشت بوده است. بین بازده اسانس و درصد اشباع خاک، نیتروژن، فسفر و پتاسیم قابل جذب در خاک، همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. همچنین بین بازده اسانس با کربن آلی و درصد ماده آلی همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح احتمال 5 درصد گزارش شد. از طرفی بین بازده اسانس و pH خاک همبستگی منفی و معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد، بدین صورت که با افزایش این عامل، میزان بازده اسانس کاهش یافت. با توجه به اینکه در منطقه کلاردشت، میزان بازده اسانس و همچنین درصد ترکیبات اسانس بالاتری نسبت به بلده بوده است، استفاده از جمعیت گوش‌بره زرد در منطقه فوق جهت کشت و کار و نیز جهت تولید بیشتر این ترکیبات توصیه می‌شود. پرونده مقاله

در این تحقیق به‌منظور بررسی کمیت و کیفیت اسانس گیاه زوفا (Hyssopus officinalis L.) در شرایط مختلف رویشگاهی، سرشاخه‌های گلدار آن از دو رویشگاه: مزرعه و طبیعت واقع در منطقه کالج شهرستان نور (1700 متر) در اردیبهشت‌ماه 1392 جمع‌آوری گردید. اسانس نمونه‌ها با استفاده از روش تقطیر با بخار آب (طرح کلونجر) استخراج و ترکیب‌های متشکله آنها با استفاده از دستگاه GC/MS مورد آنالیز و ارزیابی قرار گرفت. نمونه‌برداری از خاک به‌منظور آنالیز فیزیکوشیمیایی خاک در هر دو رویشگاه به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد و نتایج مقایسه آماری نمونه‌های خاک نشان می‌دهد که فسفر، پتاسیم، نیتروژن و کربن آلی در دو منطقه اختلاف معنی‌داری در سطح 5 درصد با هم دارند. نتایج آنالیز اسانس نیز نشان داد که کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس کاملاً متاثر از تنوع رویشگاهی است، به‌طوری‌که میانگین بازده اسانس در رویشگاه طبیعی (6/0 درصد) و همچنین تعداد ترکیب‌های متشکله آن (17 ترکیب) بیشتر از شرایط مزرعه بود. عمده‌ترین ترکیب‌های اسانس در رویشگاه طبیعی شامل بتا-پینن و 1و8-سینئول می‌باشد. در صورتی که در شرایط مزرعه ترکیب‌های: 9 و 7 اکتا- دکادینال و 9 و 12 اکتا- دکادینوئیک از عمده ترکیبات اسانس گزارش گردید، بنابراین اختلاف شرایط آب و هوایی و بروز استرس‌های محیطی سبب بروز تغییرات در کمیت و کیفیت اسانس گیاه می‌شود. پرونده مقاله

Decision makers in fire management are faced with many alternatives and criteria. In decision making about the event of fire, various criteria including technical, economic, social and environmental criteria have to be considered simultaneously. Management to prevent and control fires in forests and rangelands will be effective if fire-prone areas and management identify and focus on these critical areas. Therefore, the present study was conducted in 2022 to identify fire-prone areas using PROMETHEE decision-making method in the watershed basin of Shourdareh, Golestan province, Iran. In the present study, according to fire expert’s opinion, 29 different environmental and social criteria were used to detect of fire-prone areas. In this regard, The Shannon entropy method was used to weigh the criteria. Then, according to the weight and value of each criterion for each sub-basin, the data were analyzed using the PROMETHEE II technique. Based on the results of PROMETHEE II technique, sub-basins of Gh3, Gh8 and Gh1 with Phi values of 0.335, 0.148 and 0.239, respectively, were in high susceptibility to fire class. While rangelands of sub-basins Gh2, Gh5, Gh6 and Gh7 with Phi values of -0.220, -0.117, -0.136 and -0.241 were in the low susceptibility to fire class. Sub-basins of Gh9, Gh10 and Gh11 with Phi values of 0.114, -0.078 and 0.025 were in the moderate susceptibility to fire class. To evaluate the method, the results of this study were compared with results of actual fire areas that prepared by the department of natural resources of Golestan province, Iran. According to the obtained kappa coefficient with the value of 0.82, the method had good and acceptable accuracy. Therefore, since the proposed method was a reliable screening method to identify areas at risk of fire, it can help the authorities in carrying out preventive activities. پرونده مقاله

Climate changes and global warming are considered as very important challenges of sustainable development. Carbon sequestration is the easiest and cheapest way to reduce the greenhouse gases, especially carbon which constitutes the largest portion of them. In the present study, the potential of carbon sequestration in four plant species of Atriplex canescens, Haloxylon persicum, Artemisia sieberi and Agropyron desertorum was studied in the rangeland of Zarandieh, Saveh, Iran. Key areas and study sites were selected and size and number of plots were determined using the minimal area method. Then, aerial and underground organs were cut and litter of species was collected from the soil surface. Also, the soil samples were taken from two depths of 0-30 and 30-70 cm in the same plots. Samples were moved to laboratory and the rates of plant organic carbon and soil organic carbon were determined using combustion and Walky-Black methods, respectively. Data were analyzed and means comparison was made using Duncan method in SPSS software. Results showed that the rates of carbon sequestration in different species, vegetation organs and soil layers were different and increased in wooding species. Also, the rate of soil carbon sequestration in the upper depth was more than the lower one; thus, carbon storage in soil near short trees (Atriplex canescens, Haloxylon persicum) was higher than that near shrubs (Artemisia sieberi) and herbaceous form (Agropyron desertorum). پرونده مقاله

Livestock grazing is one of the most important kinds of land usage that has a high potential to decrease or increase carbon storage in rangeland ecosystem. This research was investigated the effects of enclosure on soil carbon storage in a rangeland with dominant plants of Artemisia aucheri. Hence, two rangelands of enclosure (Shahtappeh-Chah Mahmood) and no enclosure (Chiro) were chosen in Semnan province, Iran. For soil sampling, 20 plots of 1x1 m2 along with two vertical transects with 100 m length were used in each region. Then, two profiles were dug in 0-15 and 15-30 cm depths in soil of baseline and inter-path of plants in each plot. Data were collected for pH, EC, CaCO3, saturation moisture, soil texture, organic carbon (OC%) and s organic matter (OM%), Soil bulk density and Soil carbon storage and the mean was compared by t-test. The results showed that there was a significant difference (P<0.05) between OC% and OM% of baseline in enclosure and no enclosure rangeland. Soil OC% and OM% in baseline in the first depth was more than the second depth in two study areas. There was a significant difference (P<0.05) between soil OC% and OM% in baseline and inter-path of plants in two depths of enclosure and no enclosure rangelands. Soil bulk density (gr/ha) in baseline and inter-path of plants in 15-30 cm was more than 0-15 cm. In enclosure and no enclosure rangelands, grazing had no significant effects on soil organic carbon storage of baseline in each depth. So, the total carbon in 0-30 cm in each region was 47.46 and 40.85 ton/ha, respectively. There was a significant difference between carbon storage of baseline and inter-path of plants (P<0.05) in two depths in enclosure and control rangelands. It was concluded that higher carbon sequestration occurs in the soil, the soil biological and mechanical activities can increase. پرونده مقاله