تاریخ سلاطین عجم، اثر وقار شیرازی است که در دورۀ بازگشت ادبی با سرمشق قراردادن شاهنامۀ فردوسی، روضه‌الصفای میرخواند و شارستان چهارچمن بهرام بن فرهاد، به رشتۀ تحریر درآمده است. این کتاب به چهار دورۀ پیشدادیان، کیانیان، اشکانیانان و ساسانیان پرداخته است. نویسنده در این اثر سعی می‌کند که زبان نوشتۀ خویش را به سبک کهن ایرانی نزدیک کرده و آن را احیا نماید. لذا از واژه‌های عربی استفاده نکرده و در عوض از برخی کلمه‌های دساتیری بهره جسته است. هدف از این مقاله بررسی وجه تسمیه و ریشه‌شناسی برخی اسامی تاریخی در تاریخ سلاطین عجم وقار شیرازی است. این مقاله به روش کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شده است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که نویسنده در تمام کتاب از یک رویۀ ثابت در نگارش کتاب استفاده کرده و ضمن طبقه‌بندی دوره‌ها، ریشه‌شناسی دوره‌ها و پادشاهان را نیز ذکر کرده است.واژه‌های کلیدی: تاریخ سلاطین عجم، وقار شیرازی، وجه تسمیه، ریشه‌شناسی پرونده مقاله

گویش بادرودی- اریسمانی یکی از گویش‌های مرکزی ایران است که در گمنامی و غربت به سر برده و به حیات خود ادامه می‌دهد. این گویش آن چنان از نگاه پژوهشگران پنهان مانده، که کمتر کسی آن را شناخته و راجع به آن تحقیقات علمی انجام داده است اما مطالعات میدانی و نگاهی هر چند گذرا حکایت از آن دارد که فرآیند واجی در این گویش از اهمیّت خاصی برخوردار بوده و یکی از شاخصه‌های ممتاز آن به شمار می‌رود. گویشوران این گویش، واژ‌ه‌های دخیل را کمتر به صورت اصلی پذیرفته‌اند بلکه با تغییر برخی از واج‌ها یا حذف و افزایش آن‌ها واژه‌ای بر آن مبنا ساخته و به کار برده‌اند. با توجه به این ‌که با تغییر هر یک از مصوّت‌ها و صامت‌ها، واژه‌ای جدید به موازات زبان فارسی معیار خلق می‌شود که می‌تواند بر غنای زبان و ادب فارسی و شیوۀ واژه‌سازی بیفزاید؛ بررسی فرایندهای واجی گویش بادرودی- اریسمانی نیز زوایای پنهان این گویش را آشکار کرده و رابطۀ تنگاتنگ آن با زبان فارسی معیار را مشخص خواهد نمود. پرونده مقاله

محیط جغرافیایی و اقلیم هر منطقه از عوامل مهم در شکل‌دهی باورها و افسانه‌های بومی آن منطقه است. در بینش اسطوره‌ای و عرفانی، همۀ موجودات جاندار بوده و قوۀ ادراک دارند. در آثار داستان‌نویسان جنوب، عناصر طبیعت به‌عنوان شخصیت‌های بازمانده از اساطیر کهن، در فضاسازی و پیشبرد جریان داستان نقش دارند. نخل یکی از این عناصر طبیعی است که نقش عمده‌ای در برخی از این داستان‌ها دارد. پژوهش حاضربا رویکردی توصیفی- ‌تحلیلی این آثار را بررسی می‌کند: رمان من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم از محمدرضا صفدری؛ داستان پاس عطش از علی صالحی؛ رمان ساربان سرگردان از سیمین دانشور؛ داستان حنای سوخته از شهلا پروین‌روح، داستان سنگ‌های شیطان از منیرو روانی پور و داستان برگ هیچ درختی از صمد طاهری. نیز کوشش شده است با برشمردن صفات انسان‌وارۀ نخل در این داستان‌ها، شواهدی نزدیک به کارکردهای این صفات، از متون اساطیری ارائه گردد. حاصل این پژوهش،شناخت حالات مختلف انسان‌وارگی درخت نخل در ادبیات و باورهای مردم جنوب است. نخل در این داستان ها ویژگی های منحصربه فردی دارد که این درخت را بیشتر به آدمیان شبیه می کند تا گیاهان. پرونده مقاله

سنت اشتقاق در شکل کلاسیک آن در بسیاری از متون فارسی قابل ردیابی است. در دورۀ قاجار نیز این سنت در آثار متعدد حضور دارد و از آن جمله در کتاب تاریخ وقار شیرازی موسوم به روزمه خسروان پارسی. موضوع این کتاب، تاریخ باستان ایران بر اساس سنت گذشتگان است. وقار شیرازی در ضمن کتاب، به سنت اشتقاق، همانگونه که در سنت قدمایی آمده نظر کرده و به واقع، به تاثیر از متون گذشتگان به نوعی علم فقه اللغۀ عوامانه گراییده است. در این کتاب به بررسی اجمالی تاریخ پادشاهان باستانی ایران بنا به سنت کهن ایرانیان و نقل سخنان و حکمی از ایشان پرداخته است. وقار در ضمن شرح وقایع از جملات و عباراتی استفاده کرده است که ملهم از آیات قرآنی، احادیث و آموزه های عرفانی است. پرونده مقاله

خاک نماد سردی و تجدید حیات است؛ مردگان به زیرخاک می‌روند تا تجدید حیات کرده و به ‌صورتی نو ظاهر شوند، به تعبیری زمین، مادر هستی و خاک بستری برای باروری و حیات بشر است. سنایی غزنوی به‌ شهادت شمار زیادی از ابیات دیوان و نیز مثنوی حدیقه‌اش با فرهنگ باستانی ایران به ‌خوبی آشنایی داشته وعناصر و مضامین اساطیری در شعر او نمودهای مختلفی دارد. این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی محتوا، بر آن است تا رد پای اساطیری مام خاک را در شواهدی از آثار سنایی غزنوی بررسی کند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که سنایی به ‌خوبی توانسته است با بهره‌گیری از سرچشمة غنی اساطیر ایرانی و فرهنگ اسلامی، اسطورۀ حیات و آفرینش از خاک را در آثارش نشان دهد؛ همچنین وی به ارتباط، تضاد و وحدت عناصر چهارگانه از جمله خاک با عناصر دیگر و مزاج آن‌ها آگاهی کامل داشته است. پرونده مقاله