علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)
,
شماره4,سال
16
,
پاییز
1399
امروزه زیست پذیری شهری و کیفیت زندگی به عنوان کلیدی ترین مفهوم در برنامه ریزی شهری می باشد. در عین حال توسعه روز افزون جمعیت شهری موجب تخریب گسترده محیط زیست، نابرابری های اجتماعی-اقتصادی، نابرابری در توزیع و پراکندگی خدمات، آلودگی ها و غیره که کیفیت زندگی و به تبع آ چکیده کامل
امروزه زیست پذیری شهری و کیفیت زندگی به عنوان کلیدی ترین مفهوم در برنامه ریزی شهری می باشد. در عین حال توسعه روز افزون جمعیت شهری موجب تخریب گسترده محیط زیست، نابرابری های اجتماعی-اقتصادی، نابرابری در توزیع و پراکندگی خدمات، آلودگی ها و غیره که کیفیت زندگی و به تبع آن زیست پذیری در شهرها را کاهش می دهد. بنابراین ضرورت و اهمیت بحث زیست پذیری و توسعه پایدار امروزه در شهرها کاملاً نمایان است. هدف این پژوهش تحلیل زیست پذیری مناطق درون شهری کرمان است. روش تحقیق توصیفی–تحلیلی با هدف کاربردی میباشد. داده های مورد نیاز برای تحلیل با استفاده از پرسشنامه گردآوری که روایی آن بصورت صوری و پایایی آن با آلفای کرونباخ 841/0 به تایید رسیده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل شهروندان مناطق شهر کرمان می باشد. در آخر شرایط زیست پذیری با توجه به شاخص های در نظر گرفته شده با بهره گیری از نرم افزارهای(ARCGIS, SPSS)، و آزمون های آماری، توکی، دانکن و تحلیل واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. برای وزن دهی به معیارها و زیر معیارها از تکنیک آنتروپی شانون، برای رتبه بندی مناطق از مدل های تصمیم گیریWASPAS, Fuzzy Electre ، استفاده گردید. نتایج تحلیل واریانس یک طرفه نشان می دهد، تفاوت معناداری میان مناطق شهر کرمان به لحاظ برخورداری از شاخص های زیست پذیری وجود دارد؛ به طوری که آزمون دانکن و توکی این تفاوت معناداری را در چند سطح شناسایی کرده اند. در نهایت بر اساس تکنیک های رتبه بندی، به ترتیب منطقه 2، منطقه 1، منطقه 4 و منطقه 3 رتبه بندی شده اند. به طور کلی می توان گفت که بر اساس 4 شاخص پژوهش(اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی)، منطقه 2 شهر کرمان وضعیت مطلوب تری دارد. در مقابل منطقه 3 به لحاظ زیست پذیری شرایط نامطلوب تری نسبت به سایر مناطق دارا می باشد.
پرونده مقاله
فرونشت سطح زمین از جمله مخاطرات محیطی است که در اثر عوامل مختلف ایجاد شده، و به خصوص در سال های اخیر خسارت های زیادی را به جوامع انسانی وارد نموده است. آبخوان دشت خانمیرزا نیز در سالهای اخیر به صورت چشمگیر با این پدیده روبرو شده است. ایجاد درز و شکاف های وسیع در سطح دش چکیده کامل
فرونشت سطح زمین از جمله مخاطرات محیطی است که در اثر عوامل مختلف ایجاد شده، و به خصوص در سال های اخیر خسارت های زیادی را به جوامع انسانی وارد نموده است. آبخوان دشت خانمیرزا نیز در سالهای اخیر به صورت چشمگیر با این پدیده روبرو شده است. ایجاد درز و شکاف های وسیع در سطح دشت و خروج گاز از آنها ، مسئله بررسی فرونشست را حائز اهمیت می نماید. به همین علت پژوهش حاضر سعی دارد ضمن پایش و سنجش میزان فرونشست زمین در دشت خانمیرزا، ارتباط آن را با برداشت مازاد از منابع آب زیرزمینی ارزیابی و تحلیل نماید. بدین منظور جهت بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی در طی 10 سال و در دوبازه ی زمانی متفاوت از مدل زمین آمار IDW ، و برای برآورد میزان فرونشست سطح زمین از روش تداخل سنجی تفاضلی راداری و از تصاویر راداری Sentinel-1A در طی 5 سال و در سه بازه ی زمانی متفاوت استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از آنست که میزان جابجایی سطح زمین در بازه های زمانی مختلف، متفاوت بوده و از یک روند ثابت برخوردار نمی باشد، درحالیکه روند افت سطح آب های زیرزمینی در تمام بازه زمانی روند افزایشی داشته است. بر همین اساس طبق نتایج تحقیق ارتباط معناداری بین برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی با مناطق دارای فرونشست در دشت خانمیرزا وجود ندارد.
پرونده مقاله
در برخی کلانشهرهای ایران پدیدۀ جزایر گرمایی تا حدودی قابل تعمیم و مشاهده است. وجود ساختمانهای بلند، ترافیک، فشردگی جمعیت در مراکز گرهگاهی و به خصوص محدودۀ مرکزی شهر باعث ایجاد جزیرۀ گرمایی در شهر میشود. در این پژوهش به شناسایی زمانی- مکانی جزایر گرمایی دورۀ سرد سال طی چکیده کامل
در برخی کلانشهرهای ایران پدیدۀ جزایر گرمایی تا حدودی قابل تعمیم و مشاهده است. وجود ساختمانهای بلند، ترافیک، فشردگی جمعیت در مراکز گرهگاهی و به خصوص محدودۀ مرکزی شهر باعث ایجاد جزیرۀ گرمایی در شهر میشود. در این پژوهش به شناسایی زمانی- مکانی جزایر گرمایی دورۀ سرد سال طی سال های 1984 تا 2019 و تحلیل زمینههای مؤثر در شکلگیری آنها با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی، بافت، بلندمرتبه سازی، پوشش زمین و متغیّرهای اقلیمی در شهر تهران پرداخته شد. پژوهش حاضر که مبتنی بر استخراج تصاویر ماهواره ای لندست صورت گرفته، با استفاده از شاخص های NDVI ، LSE، ISA و LST به تولید نقشه های شاخص های مذکور پرداخته که مبنای تجزیه و تحلیل ها قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان میدهد که مقادیر بالای LST در مناطقی از سطح شهر تهران گسترش یافته که شاخص NDVI در آنجا نسبتاً پایین و شاخص ISA بالا بوده است. لذا اگرچه تشکیل جزایر گرمایی در زمستان کمی دور از انتظار است، اما بخش های کوچکی از نواحی شمال، شمال غرب، جنوب و جنوب غرب شهر در مناطق 1، 5 و 18 که عموماً در معرض دائمی جزایر گرمایی است که با کاربری های متراکم و نقاط عاری از پوشش گیاهی همگام است. لکه های گرم پراکنده در نواحی مذکور با پوشش دمایی بالاتر از 20 درجۀ سانتیگراد در میان متوسط دمای شهر که پایینتر از 17 درجۀ سانتگیراد در طول دورۀ سرد سال می باشد، گویای این واقعیت است.
پرونده مقاله
فضای جغرافیایی دستگاهی است که منطق چیدمان الگوهای فرمی، فرآیندها و عملکرد هردینگهای اجتماعی در فضا را شکل میدهد. تغییرات فضا در طول زمان ماحصل عملکرد فرآیندهای مختلف و روندهای حاکم بر آن میباشد. در همین راستا این پژوهش سعی دارد تغییرات فضایی حوضه سیرجان را ارزیابی و چکیده کامل
فضای جغرافیایی دستگاهی است که منطق چیدمان الگوهای فرمی، فرآیندها و عملکرد هردینگهای اجتماعی در فضا را شکل میدهد. تغییرات فضا در طول زمان ماحصل عملکرد فرآیندهای مختلف و روندهای حاکم بر آن میباشد. در همین راستا این پژوهش سعی دارد تغییرات فضایی حوضه سیرجان را ارزیابی و تحلیل نماید. بدین منظور از روش حوضهای و تکنیکهای تحلیل فضایی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که، در کواترنر پایانی در بخشهای مرکزی حوضه 17 میلیمتر و در ارتفاعات بالا تقریبا 300 میلیمتر بیشتر بوده است. این مقدار تغییر در رطوبت و دمای محیطی تغییر اساسی در سیستم شکلزای منطقه بوجود آورده به نحوی که از سیستم شکلزای یخچالی در حال حاضر نشانی در دست نیست. از طرفی شرایط دمایی این حوضه نیز از منفی 6/3 به 86/0 درجه سانتی گراد افزایش یافته است. همچنین حداکثر دمای حوضه 46/16 در فاز برودتی به 64/17 در زمان حال تغییر کرده است. البته این میزان تفاوت برای همه نقاط حوضه یکسان نبوده و تحت تاثیر ارتفاع افزایش مییافته است؛ به طوریکه بیشترین تفاوت حرارتی مربوط به مرتفع ترین قسمت حوضه و کمترین تفاوت مربوط به پست ترین نقطه حوضه بوده است. ردیابی پادگانههای آبرفتی دریاچه قدیم سیرجان حاکی از وجود 4 پادگانه در اطراف این دریاچه میباشد. بطوریکه بالاترین پادگانه در ارتفاع 1719 متری شناسایی گردید بر این اساس حجم آب دریاچه قدیم سیرجان در دوره حاکمیت یخچالها 80400 مترمکعب بوده است.
پرونده مقاله
مخاطرات طبیعی، بخشی از رفتار محیط است که در هر زمان و مکان احتمال رخداد آن وجود دارد. فراوانی، گستردگی و شدت این نوع مخاطرات در دهۀ اخیر افزایش یافته است. آگاهی از رفتار مخاطرات طبیعی و شناخت کانون های رخداد آنها برای برنامه ریزی محیطی و توسعه پایدار اقتصادی از اهمیت با چکیده کامل
مخاطرات طبیعی، بخشی از رفتار محیط است که در هر زمان و مکان احتمال رخداد آن وجود دارد. فراوانی، گستردگی و شدت این نوع مخاطرات در دهۀ اخیر افزایش یافته است. آگاهی از رفتار مخاطرات طبیعی و شناخت کانون های رخداد آنها برای برنامه ریزی محیطی و توسعه پایدار اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. استان خراسان جنوبی از جمله مکان هایی است که دارای تنوع و فراوانی مخاطرات طبیعی است؛ بنابراین، واکاوی و پایش مخاطرات طبیعی در خراسان جنوبی هدف اصلی این پژوهش است که تاکنون به شکل جامع مورد مطالعه قرار نگرفته است. نخست مهمترین بلایای طبیعی استان از دیدگاه کارشناسان، تاریخچه و آمار رخداد فراوانی، شناسایی و سپس با استفاده از داده های موجود، برای هر مخاطره پایگاه داده ای در سطح استان ایجاد شد. لایه های ورودی برای ارزیابی مخاطرات طبیعی استان شامل لایه کسری مخزن آب دشت ها، سختی و شوری آّب، یخبندان، گرد و غبار، روزهای داغ، سیل، خشکسالی و لرزه خیزی بوده است. در ادامه، با کمک نرم افزارهای آرک جی آی اس 3/10 و متلب و با استفاده از تکنیک چند معیاره و مدل ترکیب خطی وزین به واکاوی و تحلیل مخاطرات طبیعی استان اقدام شد. نتایج پژوهش نشان داد که استان خراسان جنوبی در چهار طبقه خطر قرار دارد. بیش از 21941 کیلومتر مربع از مساحت این استان، در پهنۀ فوق بحرانی قرار دارد. نواحی جنوبی، غرب و قسمت هایی از مرکز استان، بالاترین پتانسیل رخداد مخاطرات طبیعی را داراست
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد