جلال آل احمد روشنفکر، و نویسنده رمان نقرین زمین در دهه چهل است که دگرگونی ساختارهای اجتماعی- اقتصادی و نیز آشفتگی اخلاقی و معنوی مردم جامعه را در قالب جامعه‌ روستایی در حال گذار از سنت به مدرنیته به رشته تحریر درآورد. از طرف دیگر جان اشتاین بک نویسنده اخلاق‌گرا و منتقد سرسخت آمریکایی در اوج فاجعه‌ای از تاریخ آمریکا به نام رکود بزرگ رمانی به نام خوشه‌های خشم را نگاشت. در این مقاله تلاش می‌گردد ضمن تعریف درون‌مایه، درون‌مایه‌های مشترک، ورود مدرنیته به جامعه سنتی، برخورد جامعه با مدرنیته و تأثیر مدرنیته و در پایان بیکاری و استثمار به عنوان نتایج لا ینفک ورود مدرنیته مورد بررسی قرار گیرد. پرونده مقاله

بزرگ علوی یکی از بزرگترین داستان نویسانی است که در تکامل داستان کوتاه و گسترش آن در ادبیات معاصر نقش بسزایی دارد. او در داستان هایش با واقع گرایی انتقادی به بیان مسائل مختلف جامعه می پردازد و همین داستا ن ها ما را با جامعه ای که علوی در آن می زیسته، آشنا می کند. یکی از داستان های او دزآشوب نام دارد. در این پژوهش تلاش بر این است تا به روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای جامعه شناسی محتوا این داستان مورد بررسی قرار گیرد. این جستار نشان می دهد که گرچه با تحول جامعه، دختران روستایی با رفتن به شهر قادر به ادامه درس خواندن هستند اما تفاوت بین امکانات جامعه شهری و روستایی و فرهنگ متفاوت این دو جامعه باعث می شود که بسیاری از دختران در فرهنگ جامعه شهری حل شوند و دیگر به روستای خود باز نگردند. پرونده مقاله

میثم زارع دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز مریم موسوی دانشجوی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی امیرخسرو دهلوی از شاعران قرن هفتم و هشتم است که تحت‌تاثیر منظومه‌های پنج‌گانۀ نظامی، منظومه‌هایی سروده است. یکی از این آثار که پنجمین و آخرین منظومه او به شمار می‌رود، هشت‌بهشت نام دارد که شاعر تحت تاثیر هفت پیکر نظامی آن را به نگارش درآورده است. در این منظومه، بهرام گور داستان روز چهارشنبه را که داستان شهر خاموشان است، از زبان شاهزاده رومی می‌شنود. شاعر توانسته است به خوبی این داستان را به تصویر بکشد. این پژوهش با رویکرد زیباشناختی و ساختاری به تحلیل این داستان پرداخته است. برای این منظور مهم‌ترین عناصر ساختاری شعری این داستان که شامل زبان، موسیقی و تخیل می‌شود، مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان می-دهد که شاعر در بخش زبانی با بکارگیری واژه‌ها و واج‌های برگزیده، در بخش موسیقی با آوردن قافیه‌ها و ردیف‌های فعلی و در بخش تخیل با بکارگیری تشبیه و استعاره‌های متناسب باعث هر چه زیباتر شدن این داستان شده است. پرونده مقاله

یکی از موارد ادب عامه، ضرب المثل ها هستند، ضرب المثل ها ریشه در باورها و اعتقادات هر ملت و یا حتی هر منطقه دارند و در واقع منعکس‌کنندۀ فرهنگ هر جامعه ای هستند. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل نقش زنان و جنس مؤنث در ضرب المثل های مرودشت با رویکرد فمنیست لیبرالیست است. داده های این پژوهش، از طریق پژوهش میدانی و حضور در میدان مورد بررسی و مصاحبه با گویشورانی که سنّشان از چهل سال بیشتر بوده ، گردآوری شده است. داده‌ها پس از گردآوری، در چند دسته تقسیم بندی و بررسی شده اند. زنان در بیشتر این ضرب المثل ها نقش منفی دارند و به آنان به دید منفی نگریسته می شود تا جایی که وقتی از بی تعقلّی و ریاکاری سخن به میان می‌آید، از جنس زن سخن گفته می شود حتی اگر مورد خطاب، یک مرد باشد. هنگامی به زن با دید مثبت نگریسته می شود که زن در خانه بماند و نقش مادریش را ایفا کند یا قناعت کرده و از سرمایۀ مرد محافظت کند. همۀ این ها نشان از یک نظام مردسالار در جامعۀ مرودشت دارد که این مردسالاری برای زنان نیز مورد پذیرش قرار گرفته و برای آنان نهادینه شده است. پرونده مقاله

ضرب المثل ‌ها بخش مهمی از فرهنگ و ادبیات عامه‌ اند و عناصر طبیعی که در زندگی مردم نقش بسزایی دارند، از مهم ترین عناصری هستند که در این شاخه از ادب عامه بازتاب یافته و به صورت ‌های مختلف و با کارکردهای متنوع به کار رفته‌ اند. در این نوشتار، به روش توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ ای، بازتاب گیاهان بومی و کارکردهای آن در مثل‌ های استان فارس، از زوایای گوناگون بررسی گردیده ‌است. یافته ‌های این پژوهش نشان می‌دهد که عناصری مانند شکل ظاهری گیاهان، محل رشد و نمو، کاربرد غذایی و دارویی، شکل نوشتاری در مَثَل ‌ها مورد توجه قرار گرفته است تا با استفاده از این ابزارها و مؤلفه ‌ها، مسائلی همچون بی‌ ارزشی، فراموش‌کردن هویت و گذشته، طفیلی‌بودن، بی‌ نصیب و بی‌قسمت بودن، منفعت‌طلبی، انجام کار سودمند، پرهیز از هم نشین بد و داشتن دانش زیاد به تصویر کشیده شود. پرونده مقاله

بزرگ علوى یکى از داستان نویسان برجسته معاصر است که در دو حوزه داستان کوتاه و رمان آثار ارزشمندى نوشته و در این داستان ها مهم ترین مضامین اجتماعى عصر خود را منعکس ساخته است "پدرسالارى" و زوال تدریجى آن در جامعه ایرانى از جمله مضامینى است که در آثار بزرگ علوى سیر آن به نمایش گذاشته شده است. در داستان هاى اولیه علوى پدرسالارى بسیار پررنگ و چشمگیر مطرح شده است ولى در داستان هاى متأخر او با توجه به تحول جامعه از سنت به تجدّد به تدریج شاهد زوال آن هستیم که این مقاله به تحلیل این موضوع مى پردازد. پرونده مقاله

ضرب‌المثل‌ها بخش بزرگی از فرهنگ یک قوم را تشکیل می‌دهند و آیینۀ تمام‌نمای اندیشه، ذوق، آداب و رسوم و عادات جامعه محسوب می‌شوند.لازم به ذکر است که اسطوره ها و باورهای اسطور‌ه‌ای در ساخت مثل‌ها دخیل‌ هستند؛ زیرا مثل‌ها به عنوان قسمت مهمی از فرهنگ عامه نه تنها ریشه در تاریخ بلکه ریشه در اساطیر و مذاهب کهن نیز دارند. هدف از این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، بررسی عناصر و بن مایه های حماسی و باورهای اسطوره‌ای انعکاس یافته در مثل های استان فارس از جمله شخصیت های شاهنامه و باورهای اسطوره‌ایِ اژدها، سیمرغ، آب، آتش، خروس، دختر و اعداد است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بدون برقرار ساختن پیوند میان ضرب‌المثل‌ و اسطوره نمی‌توان به معنای روشنی دست یافت. بن مایه های اساطیری موجود در ضرب المثل های استان فارس در برگیرندۀ مفاهیمی غنی همچون قدرت، زیبایی، اصل و نسب، آگاهی، بخت و اقبال، پاکی و... است. همچنین مشخص شد که مهم ترین شخصیت حماسی که در ضرب‌المثل‌ها بازتاب یافته، شخصیت رستم است؛شایان ذکر است روایت نقّالان در ساخت مثل ها تاثیر گذار بوده است. درون‌مایة بسیاری از این ضرب‌المثل‌ها، متأثر از باورها و آیین‌های گذشته است. برخی از این باورها، پس از آمدن اسلام و فرهنگ اسلامی به ایران، رنگ اسلامی به خود گرفته اند. پرونده مقاله