در این پژوهش به بررسی و تحلیلِ انگیزه‌ها و دلایلِ رفتار و گفتار طنزآمیزِ ابوسعید به عنوان یک شخصیت برجستۀ عرفانی پرداخته‌ایم و تأثیر ویژگی‌های اخلاقی و عرفانی ابوسعید بر گفتار و رفتار طنازانۀ او را به روش تحلیل محتوایی بررسی کرده‌ایم. اصلی‌ترین وجه شخصیت طنّاز ابوسعید، بداهه‌گویی و تسلط بر بازی‌های لفظی و کلامی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین وجوهی که به عنوان پایه و اساس شوخی‌ها و طنازی‌های ابوسعید است در سیزده دسته قرار می‌گیرند. از این میان سه مورد که عبارت هستند از: 1ـ بداهه‌گویی و بازیهای کلامی ابوسعید؛ 2ـ طنز موقعیت یا آموزش عملی عرفان با تکیه بر طنز؛ 3ـ پرهیز از خودخواهی و خودبینی، بیش از 60% از مجموعه انگیزه‌ها و دلایل طنّازی ابوسعید را تشکیل می‌دهند. مسأله شوخ‌طبعی ذاتی ابوسعید، اقبال مردم به او به دلیل روحیۀ طنّاز او و طنز به مثابه آیینۀ تمام‌نمای ویژگی‌های برجستۀ عرفانی، اخلاقی و اجتماعی ابوسعید از موضوعات مورد بحث در این پژوهش هستند. پرونده مقاله