محیط زیست از مباحث اصلی توسعۀ پایدار است که نقش مؤثری در گسترش فعالیت‌های اقتصادی در سکونتگاه‌های روستایی دارد. سکونتگاه‌های روستایی در حال حاضر به دلیل فعالیت‌های کشاورزی تنگناهای زیست محیطی قابل توجهی را تجربه می‌کنند. با توجه به اینکه محصول اصلی شمال کشور برنج است، حفاظت زیست‌محیطی و توجه به منابع آب و خاک در پایداری اقتصاد و جمعیت روستاهای شالیکار نقش بسزایی دارد. این پژوهش به بررسی تأثیرات کشت برنج بر توسعۀ پایدار زیست‌محیطی پرداخته است. جامعۀ آماری مورد مطالعه، شالیکاران روستاهای شهرستان نکاء استان مازندران هستند که براساس فرمول کوکران تعداد 262 خانوار نمونه انتخاب شدند. براساس یافته‌های میدانی، محصول برنج با توسعۀ پایدار زیست‌محیطی همبستگی مثبت دارد که برابر با 981/0 است. همچنین براساس نتایج ارزیابی مدل پایداری پرسکات- آلن، وضعیت زیست‌محیطی کشاورزی در روستاهای مورد مطالعه با امتیاز 351/0 در سطح پایداری ضعیف قرار دارد؛ به‌صورتی‌که براساس یافته‌های میدانی، گویه‌های حفظ تنوع ژنتیکی و استفادۀ صحیح از مواد شیمیایی و سمی در سطح پایداری ضعیف و گویه‌های حفاظت و بهره‌برداری از آب شیرین، بهره‌برداری پایدار از منابع خاک، نحوۀ عمل دربارۀ مسائل زباله‌ها و فاضلاب‌ها در سطح پایداری متوسط قرار دارند. در این راستا گسترش فعالیت‌های ترویجی در زمینۀ حفظ منابع آب و خاک و تشویق روستاییان بر به‌کارگیری کشاورزی ارگانیک، عدم به‌کارگیری کود و سم و اتخاذ راهکارهای جلوگیری از فرسایش خاک در پایداری زیست‌محیطی سکونتگاه‌های روستایی می‌تواند تأثیرگذار باشد. پرونده مقاله

محیط زیست روستایی به‌عنوان بستر فعالیت‌های کشاورزی در معیشت کم کربن تأثیرگذار است؛ زیرا معیشت سکونتگاه‌های روستایی وابسته به طبیعت است و سازگار با اصول حفاظت محیط زیست سازمان یافته است. امروزه مصرف انرژی تجدیدناپذیر یکی از مهم‌ترین منابع انتشار دی‌اکسیدکربن است که منجر به تغییرات اقلیمی و آسیب‌های محیط زیستی شده ‌است. بنابراین برای دستیابی به اهداف زیست‌محیطی پایدار و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، گرایش به معیشت کم‌کربن ضرورت دارد. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه زندگی روستاییان و نقش معیشت کم‌کربن در حفاظت از محیط زیست روستایی، با تعداد نمونه 290 خانوار ساکن نواحی روستایی دهستان باقران از توابع شهرستان بیرجند انجام شده ‌است. تحلیل روابط بین متغیرها که مبتنی بر مدل همبستگی ساختاری و تحلیل مسیر در مدل ساختاری انجام شده که نشان می‌دهد محیط اجتماعی کم‌کربن، محیط کالبدی کم‌کربن و اقتصاد کم‌کربن نقش مؤثر و همه‌جانبه در حفظ محیط زیست دارند. در این ارتباط در جنبه اجتماعی نگرش صرفه جویی با بار عاملی (967/263)، در محیط اقتصادی عامل مشاغل سبز (06/13) و در محیط کالبدی عامل استفاده از وسایل نقلیه عمومی (459/25) در حفاظت محیط زیست روستایی جایگاه مهمی داشته‌اند. در این ارتباط به‌کارگیری انرژی کم‌کربن در نواحی روستایی، یافته‌ها آشکار کرد که در این محدوده روستایی میزان مصرف انرژی به طورکلی کم است؛ولی با گسترش زمینه‌های انرژی کم‌کربن مانند انرژی خورشیدی و سوخت‌های طبیعی نظیر بیوگاز می‌توان زمینه‌های انرژی‌های کم‌کربن را توسعه داد. براین‌اساس جهت پایداری ابعاد اجتماعی معیشت کم‌کربن و تقویت ابعاد اقتصادی و کالبدی پیشنهادهایی شامل گسترش دانش کم‌کربن، برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی در زمینه آشنایی با روش‌های معیشت کم‌کربن، اتخاذ اصول مصرف کم کربن در ضوابط طرح‌های روستایی است.   پرونده مقاله