ارزیابی و تحلیل عوامل توسعه پایدار گردشگری در شهرهای ساحلی (مطالعه موردی: شهر ساحلی گمیش تپه)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

مسعود کلته ¹ , محمدابراهیم عفیفی ² , مرضیه موغلی ³

1 - دانشجوی دکترای جغرافیا برنامه ریزی شهری، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان،ایران
2 - دکترای جغرافیا، استادیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان،ایران
3 - دکترای جغرافیا،دانشیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان،ایران

تاریخ دریافت : 1401/09/10 تاریخ پذیرش : 1401/10/03 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: گردشگری پایدار, شهر ساحلی, مدل سوات (SWOT), گمیش تپه,

چکیده مقاله :

گردشگری ساحلی از سریع ترین بخش های در حال رشد صنعت جهانی گردشگری محسوب می شود. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به شناسایی عوامل توسعه پایدار گردشگری در شهر ساحلی گمیش تپه با استفاده از تکنیک تحلیل راهبردی سوات (SWOT) پرداخته شده است. نوع تحقیق، کاربردی و روش جمع آوری داده ها به‌صورت اسنادی و میدانی می‌باشد. جامعـه آمـاری تحقیـق 18 نفر از اساتید و متخصصان در زمینه گردشگری است و به‌وسیله پرسشنامه، لیستی از همانندی‌های نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدید تنظیم و در ادامه، تک تک عوامل داخلی و خارجی وزن دهی و مـاتریس Swot از آن استخراج گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که سازمان های مسئول گردشگری شهر گمیش تپه، برای راهبردی کردن برنامه‌های گردشگری ساحلی، با ضعف ها و تهدیدات عدیده ای روبه رو هستند؛ ضمن اینکه قوت ها و فرصت‌هایی هم پیش رو دارند. ضریب وزنی هرکدام از عامل‌های درونی و بیرونی از مجموع وزن نهایی هر زیر معیار به‌دست آمده است. از بین عامل‌های بیرونی و درونی، فرصت‌ها با وزن 139/4 اولویت اول و ضعف ها با وزن 680/3 اولویت آخر می باشند. تحقیقات انجام شده، نشان می دهد که در جهت رسیدن به توسعه پایدار گردشـگری سـاحلی در شهر گمیش تپه، مقبـول تـرین استراتژی، استراتژی رقابتی یا تهاجمی است و اولویت اول می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Coastal tourism is considered to be one of the fastest-growing sectors in the global tourism industry. This research uses a descriptive-analytic method to identify the factors affecting sustainable tourism development in the coastal city of Gomishan-Tapeh, using the SWOT strategic analysis technique. The type of research is practical and data are collected through documentation and fieldwork. The statistical population of the study includes 18 experts and professors in the field of tourism, and a questionnaire was used to identify the strengths, weaknesses, opportunities, and threats (SWOT) of the internal and external factors. The results show that the responsible tourism organizations in Gomishan-Tapeh face numerous weaknesses and threats in their efforts to develop a strategic plan for coastal tourism, while also having some strengths and opportunities. The weight coefficient of each internal and external factor was determined using the SWOT matrix. Among the internal and external factors, opportunities have the highest priority with a weight of 4.139, while weaknesses have the lowest priority with a weight of 3.680. The research suggests that the most favorable strategy for achieving sustainable coastal tourism development in Gomishan-Tapeh is a competitive or aggressive strategy, which has the highest priority.

منابع و مأخذ:

اسعدی، میرمحمد، جباری، گلنوش. (1400). عوامل مؤثر بر تاب‌آوری جامعه گردشگری روستایی در راستای توسعه‌پایدار (مورد مطالعه: روستاهای هدف گردشگری شهرستان همدان). پژوهش­های روستائی، 12(4)، 684-699.

ابویی، ج. 1396. تحلیل عوامل مؤثر بر جذب توریست در بخش خرانق با استفاده از مدل معادلات ساختاری تفسیری((ism، پایان نامه کارشناسی ارشد، مهندسی صنایع، دانشگاه علم و هنر یزد، 230 صفحه

بنیادی، ط. (1399). شناسایی و تحلیل موانع توسعۀ گردشگری در سواحل دریای عمان (مطالعه موردی: سواحل استان سیستان و بلوچستان). پایان نامه کارشناسی ارشد، جغرافیا(برنامه‌ریزی شهری)، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 219 صفحه

پرچکانی، پروانه، رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا،‌هاشمی، سید سعید. (1399). آینده­نگاری برندسازی پایدار مقصدهای گردشگری ساحلی. مطالعات مدیریت گردشگری، 15(50)، 157-195.

پرچکانی، پروانه،‌هاشمی، سید سعید، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، ایمانی خوشخو، محمدحسین. (1396). ارزیابی شاخص‌های برند پایدار در مقاصد گردشگری ساحلی (مطالعه موردی: منطقه ساحلی چابهار). گردشگری و توسعه، 6(4)، 19-47.

پورنگ، علی، غیور باغبانی، سید مرتضی، پورنگ، ناهید. (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر جذب و ماندگاری گردشگر مذهبی در کلانشهر مشهد با رویکرد داده‏ بنیاد. فصلنامه مدیریت اسلامی، 28(2)، 151-192.

جمالی، حسین، ژیلا، سجادی، رضویان، محمد تقی، حیدری، جهانگیر. (1397). ارزیابی ‌مؤلفه‌های ‌تأثیرگذار بر رضایتمندی ‌از مقاصد گردشگری (مطالعه ‌موردی: ‌شهر‌های ساحلی استان بوشهر). نشریه گردشگری شهری، 5(3)، 49-64.

حسینی، سید علی، ویسی، رضا، پورزال، مریم. (1392). نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری شهرهای ساحلی در سالهای 1368 ـ 1388 (مطالعه موردی: شهر نوشهر). فصلنامه پژوهش‌های بوم شناسی شهری، 4(8)، 113-124.

دودمان، لیلا، چیت ساز، محمد علی، حجازی، سید ناصر. (1401). بررسی نقش مشارکت زنان در نگرش آنها به توسعه گردشگری پایدار در شیراز : مدل یابی معادلات ساختاری. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 13(48)، 209-220.

رحمانی تیرکلایی، حسین. (1399). چارچوب اصول اخلاقی در آسیب شناسی مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه پایدار مقاصد گردشگری ایران: مطالعه موردی استان گیلان. فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه ای)، 10(3-2)، 895-916.

رمضان نژاد، یاسر، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. (1398). راهبردهای توسعه گردشگری ساحلی روستایی استان گیلان. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 14(1)، 19-34.

رمضان‌نژاد، یاسر، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا. (1398). ارزیابی ظرفیت مدیریتی سازمان‌های متولی مقاصد گردشگری ساحلی روستایی استان گیلان. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 51(1)، 97-110.

سبحانی، پروانه، لیریایی، لیلا، سیاح نیا، رومینا. (1400). شناسایی عوامل مؤثر در توسعه گردشگری پایدار و ارائه مدل راهبردی در مناطق ساحلی رامسر. فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 10(1)، 175-193.

سجادی، ژیلا، سالاری­سردری، ، فرضعلی، بیرانوندزاده، ، مریم، بوچانی، ، محمد حسین. (1392). ظرفیّت‌سنجی گردشگری ساحلی پایدار، مطالعة موردی: شهرستان کنگان. کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، 1(2)، 123-146.

سقائی، محسن، گنخکی، عقیل، فدایی جزی، فهیمه. (1400). برنامه‌ریزی گردشگری ساحلی با رویکرد پایداری محیط (مطالعه موردی: شهرهای ساحلی استان بوشهر). فصلنامه برنامه­ریزی منطقه ای، 11(43)، 124-139.

شکری­فیروزجاه، پری، ملانیا جلودار، شهرام، رسولی، سید حسن. (1400). تحلیلی بر نقش مؤلفه‌های گردشگری مسئولانه در توسعه گردشگری پایدار ساحلی نمونه موردی: شهر بهنمیر. برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 10(37)، 261-282.

صمدی طاری، زهرا، نوری، جعفر، ارجمندی، رضا. (1399). مدیریت راهبردی توسعه پایدار گردشگری در مناطق ساحلی با استفاده از مدل SWOT و ماتریس QSPM (منطقه مورد مطالعه: استان مازندران). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، 22(1)، 227-245.

ضرغام­بروجنی، حمید، نیک­بین، مهنا (1389)، سنجش پایداری توسعه گردشگری در جزیره کیش، پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، ۱۲(2)، ۱۳۷-۱۶۸.

عابدی، محبوبه، فرزان، فرزام، دوستی، مرتضی، هنرور، افشار. (1400). موانع توسعه گردشگری ورزش‌های ‌آبی-ساحلی در ایران. مطالعات مدیریت گردشگری، 16(54)، 203-234.

عظیمی، ش، پرتوی، پ، 1399، پدیدارشناسی تجربه زیسته ساکنان بافتهای تاریخی در مواجهه با گردشگری شهری به منظورسنجش پایداری اجتماعی جوامع میزبان( مورد پژوهی:بافت تاریخی شهریزد)، رساله دکتری (PhD)، دانشگاه هنر تهران، دانشکده معماری و شهرسازی

قادری، اسماعیل، کاظمیان غلامرضا، باقری فاطمه (1398)، ارزیابی اهمّیت-عملکرد ابعاد و شاخص‌های مدیریت یکپارچة گردشگری در سواحل استان مازندران، جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 9 (31)، 65-45.

قاسمی، م، اسکندرپور، ب، 1399، بررسی تأثیر پایداری برند بر ارزش ویژه برند سیز، سود شرکت و شهرت برند، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران.

گرگیج، م، 1398، تحلیل شاخصهای راهبرد توسعه شهری ((cds در مناق پنج گانه شهرداری زاهدان، پایان نامه کارشناسی ارشد، برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، 227صفحه.

مجنونی توتاخانه، علی، سلیمانی، علیرضا (1397). برنامه‌ریزی تقویت زیرساخت‌های اقتصادی شهر با تأکید بر گردشگری پایدار، مطالعه موردی: شهر اردبیل. فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۷ (۲۵) :۵۰-۳۵.

محمدی، مصطفی، میرتقیان رودسری، سیّدمحمّد. (1400). بررسی نگرش عرضه‌کنندگان خدمات گردشگری به تأثیرات اقتصادی گردشگری ورزشی ساحلی در مقصد رامسر. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 2(3)، 5-30.

وفایی، ابوذر، حاتمی نژاد، حسین، شکاری بادی، علی. (1398). سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های برنامه‌ریزی شهری در توسعة پایدار گردشگری شهر کاشان. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(3)، 455-470.

هاشمی، ر، 1397، تحلیل عوامل اثربخشی اشتغال به سوزن دوزی زنان روستایی بخش ایرندگان شهرستان خاش، پایان نامه کارشناسی ارشد، برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زابل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 210 صفحه.

یوسف جمالی، سوزان، متولی صدرالدین، ملکشاهی غلامرضا، رجبی آزیتا (1400). تحلیلی بر نقش گردشگری ساحلی در توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهرهای ساحلی بابلسر، نور و رویان). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۲۵ (۴) :۷۰-۴۵.       

          Liu، J. Zhang، J. & Fu، Z. (2017). Tourism eco-efficiency of Chinese coastal cities–Analysis based on the DEA-Tobit model. Ocean & Coastal Management، 148، 164-170.

          Montaño، A. ، Ivanova، A. ، Rodríguez، I. ، Pérez، J. ، & Martinez، J. (2017). Touristic Destinations and Coastal Cities: Evaluation of The Integrally Planned Center Los Cabos، Mexico Forty Years from Its Foundation. International Journal of Sustainable Development and Planning، 12(8)، 1348-1358.

          PAPAGEORGİOU، A. (2019). Developing a Sufficient and Effective Coastal Tourism Model. Journal of Tourism Leisure and Hospitality، 1 (1)، 29-34.