ارزیابی پتانسیل گردشگری به منظور شکل‌گیری گردشگری خلاق (مطالعه موردی: شهرستان بهشهر)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

صدیقه لطفی ¹ , مریم مومن پور آکردی ²

1 - 1- استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2 - 2- دانشجوی دکتری جغرافیا و بر نامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

تاریخ دریافت : 1401/09/02 تاریخ پذیرش : 1401/09/30 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: گردشگری, گردشگری خلاق, شهرستان بهشهر, مکان خلاق,

چکیده مقاله :

رسیدن به یک جامعه‌ی خلاق نیازمند وجود طبقه خلاق است و به نظر می رسد یکی از روش های مناسب برای شناخت و جذب طبقه خلاق استفاده از صنعت گردشگری باشد. خلاقیت در حوزه گردشگری نگرش نو به ابعاد ساختاری شهر و منطقه است. بنابراین پژوهش حاضر درصدد است تا با ارزیابی توان گردشگری شهرستان بهشهر؛ پتانسیل ها و ظرفیت های این شهرستان را در راستای ایجاد گردشگری خلاق بررسی کند. پژوهش حاضر با توجه به ماهیت خود، کاربردی- توسعه ای و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. داده های مورد نیاز از دو روش مطالعات اسنادی و مطالعات میدانی (پرسشنامه) به‌دست آمده است. جهت بررسی متغیرهای پژوهش چهار شاخص عمده گردشگری شامل: جاذبه های تاریخی و معماری، جاذبه‌های طبیعی، اجتماعی- فرهنگی و زیرساخت و همچنین پنج شاخص اساسی تحقق شهر خلاق مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و ارزیابی توان گردشگری شهرستان بهشهر از نرم افزار آماری SPSS و آزمون های آماری فریدمن و T استفاده شده است. نتایج پژوهش در ارتباط با ایجاد گردشگری خلاق حاکی از آن است که شهرستان بهشهر از نظر شاخص های مورد بررسی دارای پتانسیل و ظرفیت زیادی است. همچنین نتایج حاصل از آزمون تی در ارتباط با بررسی تحقق پذیری گردشگری خلاق در شهرستان بهشهر حاکی از آن است که در میان مؤلفه ها، سرمایه اجتماعی از سطح بالاتری و مؤلفه رهبری و مدیریت از سطح پایین تری نسبت به سایر مؤلفه ها برخوردار است. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز نشان می‌دهد که چهار شاخص سرمایه اجتماعی، ریسک پذیری، ابتکار عمل و نوآوری، انعطاف پذیری و پذیرش در وضعیت مطلوبی از نظر ایجاد گردشگری خلاق قرار دارند.

چکیده انگلیسی:

Achieving a creative society requires the existence of a creative class, and it seems that one of the appropriate ways to recognize and attract the creative class is to use the tourism industry. Creativity in the field of tourism is a new approach to the structural dimensions of the city and region. Therefore, the current research is trying to evaluate the tourism potential of Behshahr; to investigate the potential and capacities of this region to create creative tourism. The present research is based on descriptive-analytical approaches. The data was collected from documentary studies and field surveys in the form of questionnaires. To examine the research variables, four major tourism indicators including historical, architectural, natural, sociocultural, and infrastructure attractions, as well as five basic indicators of the realization of a creative city have been evaluated. To analyze the data and evaluate the tourism potential of the study area, the SPSS was applied and Friedman and T-tests were used. The results of the research related to the creation of creative tourism indicated that Behshahr has potential and capacity in terms of the given indicators. Also, the results of the t-test in connection with the investigation of the feasibility of creative tourism in Behshahr indicated that among the components, social capital is at a higher level and the leadership and management component is at a lower level compared with the levels of other components. The results of the Friedman test also showed that the four indicators of social capital, risk-taking, initiative, innovation, flexibility, and acceptance are in a favorable situation in terms of forming creative tourism.

منابع و مأخذ:

1. بابایی همتی، ر. 1394. توان­یابی گردشگری خلاق در شهرهای استان گیلان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.


2. برندگی، ب. و نعمتی، د. 1391. گردشگری خلاق، راهی به سوی توسعه، اولین همایش ملی و طبیعت گردی ایران زمین.


3. بسته نگار، م.؛ حسنی، ع. و خاکزار بفروئی، م. 1396. طراحی مدل مفهومی گردشگری خلاق، فصلنامه علمی و پژوهشی گردشگری و توسعه، سال 6، شماره 2 (پیاپی 11). صص 108-81.


4. پناهی، ع. و داداش­پور مقدم، م. 1398. تحلیل نقش شاخص­های شهر خلاق در توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی شهر اصفهان)، نشریه علمی تخصصی شباک، سال 5، شماره 1، 96-87.


5. جاوید، م. ، حسین‌پور ع. و اکبری مطلق، م. 1392. شهر خالق، برنامه‌ریزی راهبردی، جلد اول. انتشارات طحان. ناشر تخصصی معماری و شهرسازی.


6. رمضان­زاده لسبوئی، م. ، زال، م. ح. و فقیه­عبداللهی، م. 1398. ارزیابی خلاقیت شهرهای تاریخی در راستای توسعه گردشگری فرهنگی؛ مطالعه موردی: شهر اصفهان، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه­ای)، دوره 9، شماره 2، صص 352-335.


7. ­زال، م. ح.، دوستی، ف. و رمضان­زاده لسبویی، م. 1397. گردشگری خلاق ابزاری برای توسعه شهری (مطالعه موردی شهر تبریز)، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره 6، شماره 4، صص768-753.


8. زنگنه شهرکی، س. و فتوحی مهربانی، ب. 1397. تبیین الگوی مطلوب شهر خلاق برای کلانشهر تهران، فصلنامه شهر پایدار، دورۀ 1، شمارۀ 4، صص 125-139.


9. سالاری­پور، ع.، حسام، م.، برادران سقرلو، آ. و حمیدی، آ. 1399. تبیین راهبردهای توسعه گردشگری خلاق در شهر رشت، فصلنامه گردشگری شهری، دورۀ 7، شمارۀ 3، صص 142-127.


10. شاطریان، م. ، حیدری ­سورشجانی، ر. ، ورفی­نژاد، ژ. 1398. مدل­سازی تأثیرات گردشگری شهری بر کیفیت زندگی و شهر خلاق در شهر کرمانشاه، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، دوره 9، شماره 33، 60-49.


11. صیدبیگی، ص.، رسولی، ح. ، نصیری، م. ، زعفرانلو، ع. 1399. بررسی عوامل موءثر بر ایجاد برند در راستای توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: کلانشهر مشهد، ششمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت، ساری.


12. عباسی، م.، شبانی، ا. ح. 1396. بررسی و تعریف شاخصهای اجتماعی و فرهنگی شهر خلاق در توسعه شهری اصفهان، سومین همایش بین المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم.


13. قربانی، ر.، حسین آبادی، س. ، طورانی، ع. 1392. شهرهای خلاق، رویکردی فرهنگی در توسعه شهری، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 11، صص 18-1.


14. کرکه آبادی، ز.، فوادیان، م.، کامیابی، س. 1400. تحلیل جایگاه شاخص­های شهر خلاق در راستای برندسازی و دستیابی به توسعه پایدار شهری؛ مورد مطالعه: شهر دامغان، نشریه مطالعات جغرافیای مناطق کوهستانی، دوره 2، شماره 1، صص 142-127.


15. لطفی، ص.، عباسی، س. 1400. تحلیل تحقق­پذیری شهر خلاق در شهرهای میانی مورد مطالعه: شهر ساری؛ فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال 11، شماره 40، صص 40-19.


16. لطفی­زاده دهکردی، س. ، شاهدی، ب. 1393. بررسی شاخصهای شهر خلاق با رویکرد توسعه گردشگری، کنفرانس بین­المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالشها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری.


17. محمودی­آذر، ش.، داودپور، ز. 1397. برندسازی شهری برای تحقق شهر خلاق؛ ارائه نظریه­ای داده بنیاد؛ مورد مطالعه: شهر ارومیه، فصلنامه توسعه محلی (روستایی شهری)، دوره 11، شماره 1. 136-115.


18. مرکز آمار ایران (1395) سالنامه آماری شهرستان بهشهر.

 

19. Cave، J and Jolliffe، 2012. Urban Tourism. Tourism: The Key Concepts. Robinson، P. (Ed). London: Routledge.


20. Eglins، Lusena، E. 2016. Procedia Economics and Finance From Industrial City to the Creative City: Development Policy Challenges and Liepaja Case، 39، 2016، 122-130.


21. Federal Highway Administration. 2011. Smart growth and the FHWA. Retrieved from http://www. fhwa. dot. gov.


22. Florida، 2014. The creative class and economic development، Economic Development Quarterly، 28(3)، 196 –205.


23. Hall، 2000. Creative Cities and Economic Development. Urban Studies، 37(4)، 639–649. https://doi. org/10. 1080/00420980050003946.


24. Hospers، G-J and van Dalm، 2005. How to create a creative city? The viewpoints of Richard Florida and Jane Jacobs، Foresight. 7، 1-6.


25. Hutton، T، Bourne، ، Shearmur، R. and Simmons، J. 2011. Canadian Urban Regions: Trajectories of Growth and Change، Canadian Geographies، Oxford University Press، 384 pages.


26. Landry، 2008. The creative city: a toolkit for urban innovators. London: Routledge.


27. Landry، ، & Bianchini، F. 1998. The creative city، Demos، 7-59.


28. LengKhoo، 2020. “Towards an inclusive creative city: How ready is the Historic City of George Town”، Penang?، City، Culture and Society، 23، 76-92.


29. Patrick، ، Grandadam، D. & Simon، L. 2010. The Anatomy of the Creative City. Industry and Innovation، 17:1، 91-111.


30. Richards، . 2013)،. Creativity and tourism in the city، Current Issues in Tourism ، DOI: 10. 1080/13683500. 2013. 783794


31. Richards، and Raymond، C. . 2000. Creative Tourism. ATLAS News، 23، 16 – 20.


32. Richards، and Marques، M. 2012. Exploring Creative Tourism: Editors Introduction، Journal of Tourism Consumption and Practice Volume 4 (2)، 1-12.


33. Sasaki، 2007)،. Developing the creative cities through networking. Elsevier.


34. Steward، C. and Kuska، S. 2008. Developing and sustaining creative cities: A sustainability tool for designers، planners، and public administrators. International Journal of Sustainable Development 13(1)، 6-16.


35. Tajudeen، 2008. JENESYS Program Report، Conference of Urban Community Development Inspired by Culture: The Potential of Creative Cities، July 29 – August 7. Published by The Japan Foundation:60.


36. 2010. Creative، Economy-2010. United Nations.


37. 2018. Creativity and Tourism، New York: the United Nations Development Programme.


38. Yencken، 2013. Creative cities، Published in space place & culture in 2013 by Futures Leaders (www. futuresleaders. com. au).