بررسی واژه‌ها و اصطلاحات مربوط به نخل و نخلداری در گویش جهرمی
فاطمه تسلیم جهرمی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جهرم)
کلید واژه: خرما, جهرم, گویش‌شناسی, نخل, نخلداری,
چکیده مقاله :
واژگان یک زبان و گویش، با نوع زندگی، جغرافیا و محیط اطراف گویشوران آن مرتبط است. جهرم شهری در جنوب غربی ایران و استان فارس است که به دلیل انبوه نخل و نخلستان‌هایش، آن را در گذشته، جنگل نخل نامیده‌اند. به دلیل کاربردهای بسیار نخل و اجزای آن در زندگی روزمره مردم جهرم، انواع اجزا و اصطلاحات مربوط به این درخت در این شهر نامگذاری شده است. نخل همچنین در تمام شاخه‌های فرهنگ اعم از زبان، سنن، باورهای مردم این شهر وارد شده است که اغلب نیز ریشه‌ای اسطوره‌ای دارند. این تحقیق 202واژۀ و اصطلاحات نخل و نخلداری را در جهرم را به صورت اسنادی و میدانی جمع‌آوری و آن را در هفت دستۀ: انواع نخل‌های محلی، اجزای نخل و حالات آن، امور مرتبط با نخلداری، ابزار ساخته شده، مشاغل مرتبط، آفات و امراض و فراورده‌های خوراکی، دسته‌بندی کرده است. بررسی توصیفی-تحلیلی این واژگان، بیانگر باور به انسان‌پنداری نخل در جهرم است. بر اساس نتایج این تحقیق، اغلب واژگان و اصطلاحات جهرمی دربارۀ نخل و نخلداری، فارسی کهن هستند و لغات عربی در آن‌ها، انگشت‌شمار و معدود است. این واژگان متنوعند و 45درصد این واژگان دارای حروف فارسی: پ، گ، چ و ژ هستند. از آنجا که این واژگان از مظاهر مهم فرهنگ عامه در جهرم است، واکاوی آن به شناختن زمینه‌های ذهنی و روانی مردم این شهر نیز کمک می‌کند.
چکیده انگلیسی :
The vocabulary of a language and dialect is related to the lifestyle, geography and environment of its speakers. Jahrom is a city in the southwest of Iran and Fars province, which was called the palm forest in the past because of its abundance of palm trees and groves. Due to the many uses of the palm tree and its components in the daily life of the people of Jahrom, this tree has been included in all branches of culture, including language, traditions, people's beliefs, etc., which often have mythological roots. According to the results of this research, most of the Jahormi words and terms about palm trees and palm cultivation are Old Persian, and the Arabic words in them are few and far between. 45% of these words have the letters p, g, zh and ch(č). This research also collected 195 words and terms of palm and palm farming in Jahrom in the form of documents and fieldwork and divided them into seven categories: local palm types, palm components and their states, matters related to palm farming, built tools, related jobs, pests and It has categorized diseases and food products. Since these words are one of the important manifestations of popular culture in Jahrom, its analysis helps to know the mental and psychological backgrounds of the people of this city.
_||_
