بررسی برخی لغات و اصطلاحات محلی کرمان و پاریز در آثار محمد ابراهیم باستانی پاریزی

محورهای موضوعی : سایر زبان ها، گویش ها و ادبیات حاضر در ایران

محمدرضا معصومی ¹ , محسن محجوبی ²

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/03/18 تاریخ پذیرش : 1397/03/05 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: کرمان, پاریز, اصطلاحات محلی, باستانی پاریزی,

چکیده مقاله :

متون ادبی و تاریخی در هر منطقه، کم و بیش معرّف و نشان‌دهندۀ فرهنگ عامۀ آن منطقه است. در بین این آثار، متونی را می‌توان یافت که سرشار از لغات و اصطلاحات محلی، ضرب‌المثل‌ها، کنایات، آداب و رسوم، عقاید و باورهای عامیانۀ منطقه‌ای است که خالق اثر بدان تعلّق دارد. بررسی صبغه‌های اقلیمی و محلی این گونه آثار و تحقیق بر روی عناصر فرهنگ عامه، نقش بسزایی در شناخت ادبیات محلی هر خطّه دارد. یکی از نویسندگان پرکار معاصر که ده‌ها اثر تاریخی و ادبی از خویش به یادگار گذاشته و در اغلب آن‌ها به فرهنگ عامه توجه داشته است، محمد ابراهیم باستانی پاریزی است. عِرق و دلبستگی این نویسنده به زادگاه خویش و استفاده از لغات، اصطلاحات، مَثل‌ها و باورهای عامیانۀ مناطق کرمان و پاریز موجب شده است که آثارش علاوه بر جنبۀ علمی، صبغۀ محلی و اقلیمی نیز داشته باشد. نویسندگان این مقاله در حین مطالعۀ برخی از آثار باستانی پاریزی، به استخراج تعدادی از لغات و اصطلاحات محلی به کار رفته در این آثار پرداخته‌اند و با تطبیق این لغات و اصطلاحات با کتب فرهنگ و اصطلاحات کرمانی، آن‌ها را بررسی نموده‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که باستانی پاریزی - هر جا که مجالی یافته است- توضیحاتی مفید و دقیق در متن یا پانوشت آثار خویش برای لغات، اصطلاحات، کنایات، مَثل‌ها و ... ذکر کرده است. علاوه بر این، برخی از اصطلاحات و معانی‌ای که باستانی پاریزی آورده است، در نوع خود، بکر و دست اول می‌نماید.

چکیده انگلیسی:

Literary and historical texts in each region more or less represent the folklore and popular culture of that district. Among these works, some texts can be found which are full of local vocabularies, proverbs, allusion, customs, and beliefs belong to various popular beliefs of the native writers. Particular and local studies of such works and research on the elements of folklore have a significant role in the recognition of local literature and contribute to the transfer of meanings and concepts of elements of popular culture to audiences. Mohammad Ibrahim Bastani Parizi is one of the contemporary writers, from whom dozens of literary and historical works has been remained. The use of vocabulary, idioms, and popular beliefs of the Kerman and Pariz regions by Parizi has caused the writers' works to cover the scientific, local, and situational backgrounds. The authors of this article, by studying some of the Parizi's artifacts, have explored the native terms and they have extracted local terms used in these works. The findings of this study indicated that, as far as possible, useful, and exact descriptions are expressed in texts or footnotes. Besides, some of the mentioned terms by Parizi are unique in their nature and in the article.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(2535)، کوچۀ هفت‌پیچ، تهران: نگاه.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(2536)، زیر این هفت آسمان، تهران: انتشارات جاویدان.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(2537)، نای هفت بند، تهران: عطایی.

-  باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1357)، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات صفیعلی شاه.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1362الف)، سنگ هفت قلم، تهران: انتشارات به‌نشر.

-  باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1362ب)، گنجعلیخان، تهران: انتشارات اساطیر.

-  باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1363الف)، از پاریز تا پاریس، تهران: انتشارات نوین.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1363ب)، اژدهای هفت سر، چاپ دوم، تهران: دنیای کتاب.

-  باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،( 1363ج)، جامع المقدمات، چاپ اول، کرمان: نشر کرمان.

-  باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، (1363د)، هشت الهفت، تهران: انتشارات نوین.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،( 1364الف)،  آسیای هفت سنگ، چاپ پنجم، تهران: دنیای کتاب.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1364ب)، پیغمبر دزدان، تهران: انتشارات نگاه.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، (1364ج)، فرمانفرمای عالم، تهران: انتشارات علمی.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1367)، از سیر تا پیاز، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1368)، مار در بتکده کهنه، تهران: نشر ارژنگ.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، (1369)، حضورستان، تهران: انتشارات ارغوان.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1370الف)، شاه منصور، تهران: نشر خرّم.

 -  باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، (1370ب)، هزارستان، تهران: به نگار.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1371)، کلاه‌گوشۀ نوشیروان، چاپ دوم، تهران: اسپرک.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1372الف)، سایه های کنگره، تهران: انتشارات ارغوان.

- باستانی پاریزی، محمدابراهیم،(1372ب)،شاهنامه آخرش خوش است، تهران: انتشارات عطایی.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1373)، خاتون هفت قلعه، تهران: انتشارات روزبهان.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1376الف)، ماه و خورشید فلک، تهران: نشر خرّم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1376ب)، نوح هزار طوفان، تهران: نشر نامک.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1378)، خود مشت و مالی، تهران: نشر نامک.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، (1380)، کاسه کوزۀ تمدن، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1382)، حماسه کویر، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمدابراهیم، ( 1384الف)، بارگاه خانقاه در کویر هفت کاسه، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1384ب)، حصیرستان، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1385الف)، آفتابه زرین فرشتگان، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1385ب)، تاریخ کرمان، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1385ج)، نون جو دوغ گو، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1385د)، هواخوری باغ، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1386الف)، بازیگران کاخ سبز، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1386ب)، رساله کاتب کرمانی، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، (1387)، در شهر نی‌سواران، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1388)، محبوب سیاه و طوطی سبز، چاپ دوم، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1391الف)، تلاش آزادی، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1391ب)،گرگ پالان‌دیده، تهران: نشر علم.

- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم،(1394)، شمعی در طوفان، تهران: نشر علم.

- پورحسینی، ابوالقاسم، (1370)، فرهنگ لغات و اصطلاحات مردم کرمان، کرمان: مرکز کرمان‌شناسی.

- تبریزی، محمد حسین بن خلف، (1362)، برهان قاطع، به اهتمام دکتر محمد معین، تهران: امیرکبیر.

- ستوده، منوچهر، (1335)، فرهنگ کرمانی، تهران: انتشارات فرهنگ ایران زمین.

- شریعت، محمدجواد، (1372)، دستور زبان فارسی، چاپ ششم، تهران: اساطیر.
مجلات

- شیخ، محمد و فولادی، یعقوب، (1396)، «تحلیلی بر سبک نگارش باستانی پاریزی در پانویس‌هایش»، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، ش 36، صص 153- 169.