نگاهی نو به رساله دوم اَبودُلَف مسعر بن المُهَلهِل الخَزرَجی الیَنبوعی در حوزه‌ی شناخت زمین و عوارض آن در ایران قرن چهارم هجری
بی بی منصوره رئیس الساداتی
1
(
دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
شهربانو دلبری
2
(
استادیار گروه تاریخ وتمدن ملل اسلامی ،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران (نویسنده مسئول)
)
محسن علامه
3
(
دانشیارگروه مهندسی نفت،معدن و زمین شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
کلید واژه: ایران, سفرنامه, قرن چهارم, اَبودُلف, شناخت زمین,
چکیده مقاله :
اَبودُلَف مسعربن المهلهل الخزرجی الینبوعی از جهانگردان و سیاحان قرن چهارم هجری از موطن خویش در عربستان به سوی مناطق شرقی جهان اسلام بار سفر بربست و از سرزمین هایی چون چین ، هند و ایران دیدن کرد. ابودلف حاصل مشاهدات و تجربیات خویش از این سفرها را در دو سفرنامه یا رساله به صورت مجزا (رساله اول سفر به چین و هند و رساله دوم سفر به ایران ) ثبت نمود. رساله دوم که در باب سفرهای او در نواحی شرقی و غربی ایران است، حاوی مطالب ارزنده و قابل تأملی در مورد شهرها و نواحی مختلف ایران است. مسئله اصلی این پژوهش این است که ابودلف در رساله ی دوم به چه جنبه هایی از حوزه زمین شناختی در نواحی مختلف ایران پرداخته است؟ به نظر می‌رسد که اَبودُلَف مسعر بن المُهَلهِل علاوه بر مطالب متداول مطرح در سفرنامه ها به سبب علاقمندی خویش به مباحث زمین شناختی به این موضوع با دقت نظر پرداخته است و اطلاعات ارزنده ای در زمینه‌ی زمین شناسی و عوارض آن از جمله کوه ها، معادن، ذخائر زیرزمینی(به صورت تخصصی)، نوع خاک و چشمه های نفتی در هر ناحیه به خواننده ارائه می دهد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته است.
چکیده انگلیسی :
Abudolaf Masarabin al-Mahlahal Al-Khazraji Al-Nubai, one of the world travelers and travelers of the 4th century of Hijri, traveled from his homeland in Arabia to the eastern regions of the Islamic world and visited countries such as China, India and Iran. Abu Dolf recorded the results of his observations and experiences from these trips in two separate travelogues or treatises (the first treatise on the trip to China and India and the second treatise on the trip to Iran). The second treatise, which is about his travels in the eastern and western regions of Iran, contains valuable and thought-provoking material about different cities and regions of Iran. The main issue of this research is, what aspects of the geological field in different regions of Iran did Abu Dolf deal with in the second treatise? It seems that in addition to the common topics mentioned in the travelogues, Abudolf Mas'ar bin Al-Mohalhel has paid attention to this issue due to his interest in geological topics, and valuable information in the field of geology and its complications, including mountains, mines, It provides the reader with underground reserves (specialized), soil type and oil wells in each area. This research has been done by descriptive-analytical method.
