عوامل موثر در شکل گیری محوطه تاریخی سر مشهد با استناد به منابع تاریخی و شواهد باستان شناسی
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ
علیرضا ابوالاحرار
1
,
محمدرضا سعیدی
2
,
رضا شعبانی صمغ آبادی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه باستان شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار پژوهشی مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سمت، تهران، ایران.
3 - استاد گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
کلید واژه: دوره ساسانی, سرمشهد, جغرافی نویسان اسلامی, دشت بارین, غندجان,
چکیده مقاله :
روستای سرمشهد در دهستان دادین، از بخش جره-بالاده شهرستان کازرون در استان فارس و در 30 کیلومتری غرب شهر بالاده قرار دارد. محوطه باستانی سرمشهد در حدود 7 کیلومتری این روستا در میان دشتی هموار و وسیع در میان دو رشته کوه واقع شده است. نقش برجسته بهرام دوم و کتیبه معروف کرتیر در مجاورت این محوطه بزرگ، گویای اهمیت این منطقه در زمان ساسانیان است. محوطه تاریخی سرمشهد به وسعت تقریبی ششصد هکتار یکی از بزرگترین مناطقی است که آثار دوره ساسانی در آن مشاهده می شود. نتایج بررسی روشمند باستان‌شناسی در این محوطه پیشینه آن را دوره ساسانی تا اواخر قرن ششم هجری قمری معرفی می‌کند، جغرافی نویسان اسلامی از سده سوم تا قرن نهم هجری قمری، از این محوطه با عنوان دشت بارین و غندجان نام برده‌اند. این نوشتار با مطالعه آثار جغرافی نویسان و مورخان اسلامی و نتایج پژوهش‌های باستان‌شناسی، به بررسی آثار برجای مانده در محوطه تاریخی سرمشهد می‌پردازد و در انتها عوامل موثر در شکل‌گیری این محوطه و ارتباط آن با نام‌جایِ دشت بارین و غندجان در منابع اسلامی را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد.
Sarmashhad village is located in Dadin district, Jereh-Baladeh section of Kazeroon city in Fars province and 30 kilometers west of Baladeh city. The ancient site of Sarmeshhad is located about 7 kilometers from this village in the middle of a wide plain between two mountain ranges. The bas-relief of Bahram II and the famous Kartir inscription in the vicinity of this large area show the importance of this area during the Sassanid period. The historical area of Sarmashhad, with an area of approximately 600 hectares, is one of the largest areas where the works of the Sassanid period can be seen. The results of a systematic archaeological survey in this area show its background as the Sassanid period until the end of the 6th century AH. Islamic geographers from the 3rd century to the 9th century AH have named this area as Dasht-e Barin and Ghandejan. By studying the works of Islamic geographers and historians and the results of archeological researches, this article investigates the works left in the historical area of Sarmashhad. And at the end, it examines and analyzes the effective factors in the formation of this area and its connection with the names of Dasht-e Barin and Ghandejan in Islamic sources.
