وجه تسمیه بیشاپور و مکان‌یابی دو اثر ساسانی در شهر بیشاپور بر پایه گزارش‌های منابع اسلامی
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ
احمد حیدری
1
(گروه تاریخ و باستان شناسی ،واحد بیرجند دانشگاه آزاد اسلامی ،بیرجند ، ایران)
کلید واژه: بیشاپور, گنبد گاوسر, آتشکده شبرخشین, معبدآناهیتا, منابع اسلامی,
چکیده مقاله :
بیشاپور نام سومین شهر دولت ساسانی است که شاپوریکم ساخته است. نام این شهر در گزارش‌های مورخان و اسناد به-دست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی به اشکال مختلف به ثبت رسیده است. بسیاری از پژوهشگران سعی نموده‌اند نام بیشاپور و آثار ذکر شده در اسناد موجود را با آثار شناسایی شده از کاوش‌های باستان‌شناسی تطبیق دهند و گاه به وجه اشتقاق آن پی ببرند. پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که وجه تسمیه بیشاپور چیست و دو اثر شناسایی شده در کاوش‌های معاصر به نام‌های معبدآناهیتا و تالار پذیرایی قابل تطبیق با نام کدام آثار ذکر شده توسط جغرافیانویسان اسلامی است؟ پژوهش حاضر به این نتیجه می‌رسد که نام بیشاپور به معنای "کار نیک شاپور" یا "خداوندگار شاپور" نیست. بیشاپور تصحیفی از واژه "بیت‌شاپور" به معنای خانه یا شهر شاپور است، این نام به شکل پیشوند مکان در نام بسیاری از شهرهای ساسانی مشاهده می‌شود. همچنین مطابق مطالعات صورت گرفته، نام دو آتشکده مشهوری که مولفین صدراسلام از آن به نام‌های شِبِرخَشین و گمبذگاوسر ذکر کرده‌اند، در واقع نام دو ساختمان بزرگ شهر بیشاپور به ترتیب ساختمانB (تالار پذیرایی) و ساختمانA (معبد آناهیتا) است.
Bishapur is the third city in Sassanid city built by Shapur 1th. The name of this city has been recorded in various reports of historians and documents derived from archaeological excavations. Many researchers have tried to adapt the name Bishapur and the works mentioned in the existing documents to the works identified from archaeological excavations and sometimes to their derivation. The present research is based on the purpose of the research type and based on the nature and method of historical research. This research seeks to answer the question of what is the meaning of Bishapur and the two works identified in contemporary explorations called Temple of Anahita and the applicable hall for the name of the works mentioned by Islamic geographers? The present study concludes that the name of Bishapur does not mean the work of good or the Lord of Shapur. Bishapur is a correction of the word "Beit-e shapur" meaning Shapur's home or town, this name is prefixed in the name of many Sasanian cities. Also, according to studies, the name of the two famous fire temples, referred to as Early Eslamic by the names of Sheberkhashin and Gavsar dome, is actually the name of the two major buildings of Bishapur, respectively, building B (reception hall) and building A (temple Anahita
_||_
