ارزیابی تحمل به تنش آبی ارقام و لاین‌های سورگوم بر اساس شاخص های جوانه‌زنی

محورهای موضوعی : تکنولوژی بذر

افشین زمانی ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران.)
یحیی امام ² (استاد، زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران.)
احسان شاکری ³ (دانشجوی دکترای زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/03/18 تاریخ پذیرش : 1395/06/08 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: شاخص تحمل, شاخص بنیه بذر, تجزیه به مؤلفه‌های اصلی,

چکیده مقاله :

تنش آبی یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اختلال در مراحل رشدی گیاه به‌ویژه مرحله جوانه‌زنی است. به منظور ارزیابی اثر تنش آبی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهچه سورگوم، آزمایشی در سال 1394 در آزمایشگاه غلات دانشکده‌ کشاورزی دانشگاه شیراز، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح تنش آبی (0، 08/1- بار و 32/4- بار) و 43 رقم و لاین سورگوم بودند. نتایج نشان داد اثر رقم، تنش آبی و اثر متقابل دو عامل بر کلیه شاخص‌های مورد بررسی معنی‌دار بود. همچنین نتایج بیانگر تنوع گسترده‌ ارقام و لاین‌ها از نظر بنیه بذر بود. ارزیابی تحمل به تنش نشان داد شاخص STIدارای همبستگی مثبت و معنی‌داری با شاخص بنیه بذر در شرایط عدم تنش و تنش شدید بود. بر اساس تجزیه به مؤلفه‌های اصلی سورگوم شیرین، قلمی هرات، اسپیدفید مغان، اسپیدفید و پگاه و لاین شماره 19 (KDFGS19) به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل شناخته شدند. از ویژگی‌های این ژنوتیپ‌ها داشتن بنیه برتر بود.به‌نظر می‌رسد روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و کاربرد شاخص‌های تحمل نیز بتواند در شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل در مرحله جوانه‌زنی مورد استفاده قرار گیرد.

منابع و مأخذ:

Abdul-Baki, A.A. and Anderson, J.D. 1973. Vigor determination in soybean seed by multiple criteria. Crop Sci. 13: 630-633.

Atak, M., Kaya, M.D., Kaya, G., Çikili, Y. and Ciftci, C.Y. 2006. Effects of NaCl on the germination, seedling growth and water uptake of triticale. Turk J. Agri. For. 30: 39-47.

Bagheri Kazemabad, A. and Sarmadnia, Gh. 2007. Studying ability to use polyethylene glycol 6000 to study drynees in (Onobrychis Viciolis scoop) in plantlet stage. Agric. Res. Sci. Mag. 5(1): 1-9.

Bouslama, M. and Schapaugh, W.T. 1984. Stress tolerance in soybeans. 1. Evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Sci. 24: 933-937.

Bradford, K. J. 1986. Manipulation of seed water relations via osmotic priming to improve germination under stress conditions. Hortic. Sci. 21: 1105-1112.

Devnarian, N., Crampton, B.G., Chikwamba, R., Becker, J.V.W. and O'Kennedy, M.M. 2016. Physiological responses of selected African sorghum landraces to progressive water stress and re-watering. South African J. Bot. 103: 61-69.

Ebadi, M.T., Azizi, M. and Farzaneh, A. 2011. Effect of drought stress on germination factors of  four improved cultivars of german Chamomile (Matricaria recutita L.). J. Plant Pro. 18(2): 119-132.

Dhanda, S., Sethi, G. and Behl, R. 2004. Indices of drought tolerance in wheat genotypes at early stages of plant growth. JAC. 190: 6-12.

Emam, Y. 2013. Cereal Crop Production (1^st edition). Iran University Press. 190p.

FAO, 2015. FAOSTAT online database. http://faostat.fao.org.

Fernandez, G.C.J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Proceeding of Crop Symposium, 13-18 Aug., Taiwan, pp: 257-270.

Fischer, R.A. and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. Ι. Grain yield responses. Aust. J. Agric. Res. 29: 897-912.

Ghasemi, H.R., and Mostajeran, A. 2014. Effect of NaCl on germination and early growth of 60 wheat cultivars. J. Seed Res. 4(4): 14-26.

Hamidi, A., Rezazadeh, J. and Asgari, V. 2005. Study on relationship of hybrid maize (Zea mays L. cv. Single Cross 704) field seedling emergence and some related laboratorial measures traits. Seed and Plant, 21: 213-240.

Jafarnejad, A., and Rahchamani, A.A. 2015. Effect of different levels of water potential on germination stages and seedling of 4 canola cultivars. Iranian J. Field Crops Res. 12(4): 852-861.

Jajarmi, V. 2012. Effect of drought stress on germination indices in seven wheat cultivars (T. aestivum L.). J. Agronomy and Plant Breeding, 8(4): 183-192.

Jamil, M., Lee, C.C., Rehman, S.U., Lee, D.B., Ashraf, M. and Rha, E.S. 2005. Salinity (NaCl) tolerance of Brassica species at germination and early seedling growth. EJEAF Che. 4: 970-976.

Kaya, M.D., Okcu, G., Atak, M., Cıkıhı, Y. and Kolsarıcı, O. 2006. Seed treatments to overcome salt and drought stress during germination in sunflower (Helianthus annuus L.). Eur. J. Agronomy. 24 (4), 291–295.

Khajeh hosseini, A., Powell, A. and Bingham, I.J. 2003. The interaction between salinity stress and vigour during germination of soybean seeds. Seed Sci. Technol. 31: 715-725.

Maguire, J.D. 1962. Speed of germination—aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigor. Crop Sci. 2: 176-177.

Majidi, M.M. 2012. Identification of Canola Cultivars for Drought Tolerance in Germination and Seedling Growth Stages Using Principal Component Analysis. J. Crop Prod. Proc. 2(4): 41-51.

Neto, N.B.M., Saturnino, S.M., Bomfim, D.C. and Custodio, C.C. 2004. Water stress induced by mannitol and sodium chloride in soybean cultivars. Brazilian Bio. Tech. 47: 521- 529.

Patane, C., Cavallaro, V. and Cosentino, S.L. 2009. Germination and radicle growth in unprimed and primed seeds of sweet sorghum as affected by reduced water potential in NaCl at different temperatures. Industrial Crops. products, 30:1-8.

Pasandideh, H., Seyed Sharifi, R., Hamidi, A., Mobasser, S. and Sedghi, M. 2014. Relationship of seed germination and vigour indices of commercial soybean (Glycine max L.) cultivars with seedling emergence in field. Iranian J. seed sci. Res. 1(1):29-50.

Ramezani, M. and Rezaei Sokht-Abandani, R. 2011. Effect of priming on the characteristics of quality grain Sorghum seed germination (Kimia). J. Seed Sci. Tech. 3(2):1-12.

Saadat, S. and Homaee, M. 2015. Modeling sorghum response to irrigation water salinity at early growth stage. Agric. Water Management. 152:119-124.

Scott, S.J., Jones, R.A. and Williams, W.A. 1984. Review of data analysis methods for seed germination. Crop Sci. 24:1192-1199.

Shekari, F, Khoie, R., Javanshir, A., Alyari, H. and Shkiba, M.R. 2000. Effect of Sodium chloride salinity on germination of rapeseed cultivars. Turkish J. Field Crops 5: 21-28.

Soltani, A., Ghalipoor, M., and Zeinali, E., 2006. Seed reserve utilization and seedling of wheat as affected by drought and salinity. J. Environ. Expe. Botany. 55: 195-200.

Tekrony, D.M. and Egli, D.B. 1991. Relationship of seed vigor to crop yield; a review. Crop Sci. 31:816-822.

Wani, S.P., Albrizio, R. and Vajja, N.R. 2012. Sorghum. In: Steduto, P., Hsaio, T.C., Fereres, E., Raes, D. (Eds.), Crop yield response to water stress. FAO Irrigation and Drainage Paper 66, pp. 144–151.

Yan, M. 2015. Seed priming stimulate germination and early seedling growth of Chinese cabbage under drought stress. South African J. Botany, 99:88-92.