اثربخشی مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر روایت‌درمانی گروهی بر بهبود بازده‌های شناختی، در دانش‌آموزان دارای نشانگان افسردگی

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

فرشته چنگیزی ¹ , معصومه آزموده ² , شعله لیوارجانی ³ , شهرام واحدی ⁴

1 - دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
4 - استاد گروه روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1400/04/28 تاریخ پذیرش : 1400/04/28 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: افسردگی, ذهن‌آگاهی, روایت‌درمانی گروهی, بازده‌های شناختی,

چکیده مقاله :

هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین اثربخشی مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر روایت‌درمانی گروهی بر بهبود بازده‌های شناختی در دانش‌آموزان دارای نشانگان افسردگی بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری تحقیق کلیه دانش‌آموزان دارای نشانه‌های افسردگی، شهر تبریز در سال 1398 بودند، که اختلالات روان‌شناختی دیگر و مصرف داروهای ضدافسردگی نداشتند، که از بین آن‌ها 20 نفر برای گروه آزمایش و 20 نفر برای گروه کنترل که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. از پرسشنامه‌های ‌طرحواره یانگ (فرم کوتاه، ویرایش سوم، 90 گویه‌ای) و امید بزرگسالان اسنایدر و همکاران (1991)، برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. گروه آزمایش طی 16 جلسه تحت مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر روایت‌درمانی گروهی قرار گرفتند و در این مدت گروه کنترل هیچ نوع مداخله‌ای دریافت نکردند داده‌ها از طریق آزمون تحلیل کواریانس چند‌متغیره در نرم‌افزار SPSS تحلیل شد. نتایج نشان داد که فرایند جلسات مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر روایت‌درمانی گروهی منجر به کاهش میانگین نمرات بازده‌های شناختی در دانش‌آموزان دارای نشانگان افسردگی در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است (01/0P≤). با توجه به نتایج حاصل، می‌توان مطرح کرد که مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر روایت‌درمانی گروهی بر بهبود بازده‌های شناختی در دانش‌آموزان دارای نشانگان افسردگی اثر مثبت دارد.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to determine the effectiveness of mindfulness-based mindfulness intervention in group therapy on improving cognitive performance in students with depressive syndrome. The research method was quasi-experimental with pretest-posttest design with an experimental and control group. The statistical population of the study was all students with symptoms of depression, Tabriz in 1398, who had no other psychological disorders and use of antidepressants, of which 20 for The experimental group and 20 people were selected for the control group by available sampling method. Young's plan questionnaire (short form, third edition, 90 items) and Snyder et al.'s (1991) adult hope questionnaire were used to collect information. The experimental group underwent mindfulness intervention based on group narrative therapy for 16 sessions and during this period the control group did not receive any intervention. Data were analyzed by multivariate analysis of covariance in SPSS software. The results showed that the process of mindfulness intervention sessions based on group narrative therapy led to a decrease in the mean scores of cognitive performance in students with depressive syndrome in the experimental group compared to the control group. (P≤ 0/01). According to the results, it can be argued that mindfulness intervention based on group narrative therapy has a positive effect on improving cognitive performance in students with depressive symptoms

منابع و مأخذ:

آهی، قاسم (1385). هنجاریایی نسخه کوتاه پرسشنامه طرح‌واره یانگ. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

امیرطهماسب، گلناز؛ باقری، فریبرز و ابوالعمالی، خدیجه (1397). اثربخشی روش فرزندپروری مثبت بر مشکلات عاطفی رفتاری کودکان با اختلال یادگیری در دوره ابتدایی. مجله علوم روانشناختی،17(69)، 600-609.

پروچاسکا، جیمز و نورکراس، جان (1398). نظریه‌های روان‌درمانی. (نظام‌های روان‌درمانی): تحلیل میان نظری: (ترجمه: یحیی سیدمحمدی). تهران: انتشارات روان، چاپ بیست و دوم.

جهان‌گشت، خدیجه؛ اسیری، شهلا؛ پاک‌سرشت، صدیقه و کاظم‌نژاد لیلی، احسان (1393). فراوانی نشانه‌های افسردگی و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان.  مجله پرستاریوماماییجامعنگر، 26(81)، 15-8.

چنگیزی، فرشته و آزموده، معصومه (1396). اثربخشی روایت درمانی گروهی بر میزان اضطراب اجتماعی نوجوانان شهر تبریز. مجله روان‌شناسی تربیتی، (3)8، 13-24.

حاتمی، حسین؛ رضوی، سیدمنصور و اردبیلی، حسن (1384). بهداشت عمومی. تهران: انتشارات ارجمند.

زارع، مریم (1381). شیوع آسیب‌شناسی روانی در مورد دانش آموزان دبیرستانی رشت. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان،1(39)، 24-36.

سلیگمن، مارتین ( 1392). خوش‌بینیآموختهشده.( ترجمه: قربان‌علی خدایی). تهران: انتشارات چنار.

شهامت، فاطمه؛ ثابتی، علیرضا و  رضوانی، سمانه(1389). بررسی سبک‌های فرزند پروری و طرحواره‌های ناسازگار اولیه.مطالعاتتربیتیوروان‌شناسی، (11)2، 254-239.

شیخ‌پور، نورالله ( 1385).  تأثیرمشاورهگروهیبهشیوهمعنادرمانیدرافزایشامیدبهزندگیمعلولین نخاعیناشیاززلزلهبم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره، تهران: دانشگاه خاتم الانبیا.

طهماسیان، کارینه و اناری آسیه (1388). رابطه بین خودکارآمدی و افسردگی. مجله روان‌شناسی کاربردی، 1 (9)، 93-83.

عبدالهیان، علی (1380). افسردگی در کودکان سن مدرسه در مشهد. مجله پزشکی دانشگاه مشهد، 1(62)، 1- 7.

فتحی آشتیانی، علی (1398). آزمون‌های روان‌شناختی، ارزشیابی شخصیت و سلامت‌روان. تهران: انتشارات بعثت.

کار، آلن (1393). روان‌شناسیمثبت. ترجمه: حسن  پاشاشریفی و  جعفر نجفی‌زند). تهران: انتشارات سخن.

کاکاوند، علیرضا (1396). اثربخشی ذهن‌آگاهی بر نگرش‌های ناکارآمد و نشانه‌های افسردگی در زنان سالمند مبتلا به اختلال افسردگی. مجله روان‌شناسی پیری، 2(2)، 91-101.

گنجی، حمزه (1399). آسیب‌شناسی روانی. جلد1. تهران: انتشارات ساوالان.

مارنات، گری گراث (1396). راهنمای سنجش روانی: برای روانشناسان بالینی،مشاوران و روان پزشکان (جلد دوم). (ترجمه: حسن پاشا شریفی، و  محمدرضا نیکخو). تهران: انتشارات رشد.

نصیری، حبیب االله و جوکار، بهرام (1387). معناداری زندگی، امید، رضایت از زندگی و سلامت روان در زنان. پژوهش زنان، 6 (2)،157- 176.

یانگ، جفری (1389). شناختدرمانیاختلالات شخصیت،رویکردطرح‌واره‌محور.ترجمه: علی صاحبی وحسنحمیدپور). چاپ اول،تهران:انتشارات ارجمند.

Abdolahiyan, A. (2001). Depression in school-age children in Mashhad. Journal of Mashhad University of Medical Sciences, 1(62):1-7 [In Persian].

Ahi, Q. (2006). Normative short version of Yang Schema Questionnaire. Master Thesis in General Psychology, Allameh Tabatabai University, Faculty of Psychology and Educational Sciences [In Persian].

Amirtahmaseb, G., Bagheri, F., & Abolmaali, K. (2018). Effectiveness of positive parenting method on affective-behavioral difficulties of primary school children with learning disorders (disability). Journal of Psychological Science, 17(69): 601-609 [In Persian].

Beck, AT. (1987). Cognitive models of depression. Journal of Cognitive Psychotherapy, 1(1): 5-37.

Beck, A. T., Steer, R., & Brown, G.K. (2000). Beck Depression inventor‌, (2nded). San Antonio, TX: The Psychological Corporation.

Burns, W. (2010). Happiness, Healing, Enhancement. Published by John Wiley & sons. Hobken, New Jersey.

Changizi, F., & Azmoudeh, M. (2017). The effectiveness of group narrative therapy on the level of social anxiety in adolescents in Tabriz. Journal of Educational Psychology. (3)8: 13-24 [In Persian].

Cook, K. (2013). The effect of Narrative Therapy on depression in Yong girls. Journal of Clinical Psychology,56 (1): 13-20.

Cormier, A., Jourda, B., Laros, C., Walburg, V., & Callahan, S. (2010). Influence between early maladaptive schemas and depression. L'Encéphale, Article in Press, Corrected Proof.

Fathi Ashtiani, A. (2019). Psychological tests, personality assessment and mental health. Tehran: Besat Publications [In Persian].

Ganji, H. (2020). Psychopathology. Volume 1. Tehran: Savalan Publications [In Persian].

Grossman, P., Niemann, L., Schmidt, S., & Walach, H. (2011). Mindfulness based Stress reduction and health benefits: A meta-analysis. Journal of psychosomatic research, 57(1): 35-43.

Hatami, H., Razavi, M., & Ardabili, H. (2005). Text Books of public health. Tehran: Arjmand [In Persian].

Jahangesht, K., Asiri, S., Pakseresht, S., & Kazemnejad Lily, E. (2014). Frequency of depressive symptoms and related factors in students. Comprehensive Journal of Nursing and Midwifery, 26(81): 15-8.

Kakavand, A. (2017). The effectiveness of mindfulness on dysfunctional attitudes and depressive symptoms in elderly women with depressive disorder. Journal of Aging Psychology, 2(2): 91-101 [In Persian].

Kar, A. (2014). Positive psychology. Translation: Pasha Sharifi, Hassan and Najafizand, Jafar. Tehran: Sokhan Publications [In Persian].

Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion

Lang, M., & Tisher, M. (1978). The children depression scale. Melbourne: Australia council for Edu Res.

Lofkowitz, M. M., & Burton, N. (1978). Childhood depression: A critique of the concept. Psychological Bulletin, 85:716-726.

Marnat, G. (2017). Psychological Assessment Guide: For Clinical Psychologists, Counselors, and Psychiatrists (Vol. II). Translated by Pasha Sharifi, Hassan and Nikkhoo, Mohammad Reza. Tehran: Roshd Publications [In Persian].

Nasiri, H., & Jokar, B. (2008). Significance of life, hope, life satisfaction and mental health in women. Women's Researc, 6(2): 176 -157. [In Persian].

Peterson, C. (2000). The future of optimism.American Psychologist, 55(1): 44–55.

Prochaska, J., & Norcross, J. (2019). Theories of psychotherapy. Translation (Psychotherapy Systems): Interdisciplinary Analysis: Translated by Yahya Seyed Mohammadi. Tehran: Ravan Publications, 22nd edition [In Persian].

Rodríguez Vega, B., Bayón Pérez, C., PalaoTarrero, A., & Fernández Liria, A. (2014). Mindfulness-based Narrative Therapy for Depression in Cancer Patients, Clin. Psychol. Psychother, 21(5): 411 –419.

Seligman, Martin. (2013). Learned optimism. Translation: Qurban Ali, God. Tehran: Chenar Publications [In Persian].

Shahamat, F., Sabeti, A., & Rezvani, S. (2010). Investigating parenting styles and early maladaptive schemas. Educational and psychological studies, (11)2: 254-239 [In Persian].

Sheikhpour, N. (2006). The effect of group counseling in the sense of therapy in increasing the life expectancy of spinal cord disabled people caused by the Bam earthquake. Master Thesis in Counseling, Tehran: Khatam Al-Anbia University [In Persian].

Snyder, C. R. (2000). Handbook of hope. San Diego: Academic Press.

Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon,  S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: development and validation of an individual-differences measure of Hope. Journal personality social psychology, 60(4): 570-585.

Snyder, C. R., & Lopez, S. G. (2007). Positive Psychology, New York Published by Oxford University Press, Inc.

Tahmasyan, K., & Anari, A. (2010). The relationship between selfefficacy and depression in adolescents. Journal of Applied Psychology, 1(9): 93-83 [In Persian].

Thimm, J. C. (2010). Personality and early maladaptive schemas: A five-factor model perspective. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41(4): 373-380.

Waller, G., Meyer, C., & Ohanian, V. (2001). Psychometric properties of the long & short versions of the young schema question native. Cognitive therapy and research, 25(6):137-147.

White, M., & Epston, D. (2007). Narrative means to therapeutic. New York:  Norton

Young, J. E. (1998). Young Schema Questionnaire Short Form. New York: Cognitive Therapy Center.

Young, J. E. (2010). Cognitive therapy of personality disorders, schema-based approach. Translation: Ali Sahebi and Hassan Hamidpour. First Edition, Tehran: Arjmand Publications [In Persian].

Zarae, e m. (2002). Prevalence of psychopathology in the case of high school students in Rasht. Journal of Guilan University of Medical Sciences, 1(39): 24-36 [ In Persian].

Abdolahiyan, A. (2001). Depression in school-age children in Mashhad. Journal of Mashhad University of Medical Sciences, 1(62):1-7 [In Persian].

Ahi, Q. (2006). Normative short version of Yang Schema Questionnaire. Master Thesis in General Psychology, Allameh Tabatabai University, Faculty of Psychology and Educational Sciences [In Persian].

Amirtahmaseb, G., Bagheri, F., & Abolmaali, K. (2018). Effectiveness of positive parenting method on affective-behavioral difficulties of primary school children with learning disorders (disability). Journal of Psychological Science, 17(69): 601-609 [In Persian].

Beck, AT. (1987). Cognitive models of depression. Journal of Cognitive Psychotherapy, 1(1): 5-37.

Beck, A. T., Steer, R., & Brown, G.K. (2000). Beck Depression inventor‌, (2nded). San Antonio, TX: The Psychological Corporation.

Burns, W. (2010). Happiness, Healing, Enhancement. Published by John Wiley & sons. Hobken, New Jersey.

Changizi, F., & Azmoudeh, M. (2017). The effectiveness of group narrative therapy on the level of social anxiety in adolescents in Tabriz. Journal of Educational Psychology. (3)8: 13-24 [In Persian].

Cook, K. (2013). The effect of Narrative Therapy on depression in Yong girls. Journal of Clinical Psychology,56 (1): 13-20.

Cormier, A., Jourda, B., Laros, C., Walburg, V., & Callahan, S. (2010). Influence between early maladaptive schemas and depression. L'Encéphale, Article in Press, Corrected Proof.

Fathi Ashtiani, A. (2019). Psychological tests, personality assessment and mental health. Tehran: Besat Publications [In Persian].

Ganji, H. (2020). Psychopathology. Volume 1. Tehran: Savalan Publications [In Persian].

Grossman, P., Niemann, L., Schmidt, S., & Walach, H. (2011). Mindfulness based Stress reduction and health benefits: A meta-analysis. Journal of psychosomatic research, 57(1): 35-43.

Hatami, H., Razavi, M., & Ardabili, H. (2005). Text Books of public health. Tehran: Arjmand [In Persian].

Jahangesht, K., Asiri, S., Pakseresht, S., & Kazemnejad Lily, E. (2014). Frequency of depressive symptoms and related factors in students. Comprehensive Journal of Nursing and Midwifery, 26(81): 15-8.

Kakavand, A. (2017). The effectiveness of mindfulness on dysfunctional attitudes and depressive symptoms in elderly women with depressive disorder. Journal of Aging Psychology, 2(2): 91-101 [In Persian].

Kar, A. (2014). Positive psychology. Translation: Pasha Sharifi, Hassan and Najafizand, Jafar. Tehran: Sokhan Publications [In Persian].

Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion

Lang, M., & Tisher, M. (1978). The children depression scale. Melbourne: Australia council for Edu Res.

Lofkowitz, M. M., & Burton, N. (1978). Childhood depression: A critique of the concept. Psychological Bulletin, 85:716-726.

Marnat, G. (2017). Psychological Assessment Guide: For Clinical Psychologists, Counselors, and Psychiatrists (Vol. II). Translated by Pasha Sharifi, Hassan and Nikkhoo, Mohammad Reza. Tehran: Roshd Publications [In Persian].

Nasiri, H., & Jokar, B. (2008). Significance of life, hope, life satisfaction and mental health in women. Women's Researc, 6(2): 176 -157. [In Persian].

Peterson, C. (2000). The future of optimism.American Psychologist, 55(1): 44–55.

Prochaska, J., & Norcross, J. (2019). Theories of psychotherapy. Translation (Psychotherapy Systems): Interdisciplinary Analysis: Translated by Yahya Seyed Mohammadi. Tehran: Ravan Publications, 22nd edition [In Persian].

Rodríguez Vega, B., Bayón Pérez, C., PalaoTarrero, A., & Fernández Liria, A. (2014). Mindfulness-based Narrative Therapy for Depression in Cancer Patients, Clin. Psychol. Psychother, 21(5): 411 –419.

Seligman, Martin. (2013). Learned optimism. Translation: Qurban Ali, God. Tehran: Chenar Publications [In Persian].

Shahamat, F., Sabeti, A., & Rezvani, S. (2010). Investigating parenting styles and early maladaptive schemas. Educational and psychological studies, (11)2: 254-239 [In Persian].

Sheikhpour, N. (2006). The effect of group counseling in the sense of therapy in increasing the life expectancy of spinal cord disabled people caused by the Bam earthquake. Master Thesis in Counseling, Tehran: Khatam Al-Anbia University [In Persian].

Snyder, C. R. (2000). Handbook of hope. San Diego: Academic Press.

Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon,  S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: development and validation of an individual-differences measure of Hope. Journal personality social psychology, 60(4): 570-585.

Snyder, C. R., & Lopez, S. G. (2007). Positive Psychology, New York Published by Oxford University Press, Inc.

Tahmasyan, K., & Anari, A. (2010). The relationship between selfefficacy and depression in adolescents. Journal of Applied Psychology, 1(9): 93-83 [In Persian].

Thimm, J. C. (2010). Personality and early maladaptive schemas: A five-factor model perspective. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41(4): 373-380.

Waller, G., Meyer, C., & Ohanian, V. (2001). Psychometric properties of the long & short versions of the young schema question native. Cognitive therapy and research, 25(6):137-147.

White, M., & Epston, D. (2007). Narrative means to therapeutic. New York:  Norton

Young, J. E. (1998). Young Schema Questionnaire Short Form. New York: Cognitive Therapy Center.

Young, J. E. (2010). Cognitive therapy of personality disorders, schema-based approach. Translation: Ali Sahebi and Hassan Hamidpour. First Edition, Tehran: Arjmand Publications [In Persian].

Zarae, e m. (2002). Prevalence of psychopathology in the case of high school students in Rasht. Journal of Guilan University of Medical Sciences, 1(39): 24-36 [ In Persian].