بطلان شرط ضمان در قرارداد مضاربه بانکی در بانکداری اسلامی

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

صادق الهام ¹ (امام صادق تهران)
حسینعلی سعدی ² (امام صادق تهران)
حمید اسدی ³ (امام صادق تهران)

تاریخ دریافت : 1396/02/12 تاریخ پذیرش : 1396/02/12 تاریخ انتشار : 1396/02/12

کلید واژه: ضمان, مضاربه, عملیات بانکی, شرط فعل, شرط نتیجه,

چکیده مقاله :

یکی از عقود بانکی که هم در ناحیه تخصیص و هم تجهیز منابع بسیار مورد توجه قرار گرفته است، عقد مضاربه می‌باشد و از آنجا که عاملامین بوده و ادعایا و مبنی بر نابودی سرمایه بدون افراط و تفریط، پذیرفته شده و در سود و زیان شریک عامل است، در نتیجه این عقد از نظر اقتصادی در عملیات بانکی توجیه اقتصادی نخواهد داشت.به همین دلیل محققین اسلامی برای حل این معضل که هم بتوانند عقد مضاربه را در عقود بانکی در بانکداری اسلامی حفظ کرده و هم عامل را ضامن به حفظ سرمایه نمایند، راهکارهایی همچون شرط ضمان در ضمن عقد لازم خارجی را پیشنهاد کرده‌اند. حال آنکه برای صحت شرط ضمان باید به دو جنبه توجه داشت. ابتدا عدم مخالفت با مقتضای عقد ضمان و دیگری عدم مخالفت با روایات و کتاب. هر چند که برخی برای بطلان شرط ضمان، مخالفت آن را با مقتضای عقد بحث می‌نماید لیکن ما در این مقاله در پی آن هستیم تا با بررسی آراء فقها و برخی از حقوق‌دانان و روایات واصله، نظریه مخالفت با مقتضای عقد را مورد نقد قرار داده و نظریه جدید مخالفت شرط ضمان با کتاب را در عقد مضاربه مطرح نماییم.

چکیده انگلیسی:

One of the bank contracts which is significant in both allocation and equipping of sources is limited partnership contract. The agent in this contract is considered as trustee and his claim on termination of stock without being excess or negligent is accepted. He would be agent‘s associate in both benefits and losses. Therefore this contract won’t have an economic justification in banking operations, so in order to keep limited partnership contract in banking contracts and also put the liability of stock on the agent, the Islamic researchers have suggested some solutions like condition of liability to be brought as an implicit alternative contract. However, two aspects are to be considered for validity of condition of liability first, it should not be against the exigency of the contract of liability and second it should not be opposing with Quran and narrations. Although some are arguing about the nullity of condition of liability if it is against the exigency of contract, we will try to review and discuss about that theory based on narrations and approaches of lawyers and Islamic scholars and finally we would suggest a new theory which is called “disaccord of condition of liability with Quran in limited partnership contract”.