تبارشناسی مبانی هویت ملی در تاریخ‌نگاری ملی گرایانه دوران قاجار و مشروطه

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

محمدعلی علی زاده ¹ (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود)
علی محمد طرفداری ² (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)

تاریخ دریافت : 1398/04/14 تاریخ پذیرش : 1398/04/14 تاریخ انتشار : 1389/03/01

کلید واژه: هویت ملی, قاجاریه, مشروطیت, تاریخ‌نگاری, ملی گرایی, گذشته گرایی,

چکیده مقاله :

ظهور تاریخ‌نگاری ملی گرایانه در دوران قاجاریه و مشروطه یکی از مهم‌ترین محورهای شکل‌گیری هویت ملی نوین در ایران معاصر به‌شمار می رود. از زمان ورود ناسیونالیسم به‌عنوان یک ایدئولوژی مدرن به ایران در سدة نوزدهم میلادی، بسیاری از مسائل فرهنگی ایران، از جمله تاریخ‌نگاری و نحوة نگاه به گذشته تحت تأثیر این ایدئولوژی قرار گرفت و به تدریج نوع جدیدی از تاریخ‌نگاری و بازنمود وقایع گذشته در میان منورالفکرهای دوران قاجار و مشروطیت پدید آمد که طی آن تاریخ نویسان ایرانی با محور قرار دادن ملی‌گرایی، به بازنویسی تاریخ ایران در قرون گذشته پرداختند و در این میان، به‌ویژه با برجسته کردن تاریخ ایران باستان و قرار دادن این دوره به‌عنوان دوران حیات ملی ایران و ایرانیان، بنیان‌های هویت ملی ایران نوین بر اساس هویت باستانی ایرانیان را پی ریزی کردند. در این مقاله کوشش شده است تا با مبنا قرار دادن اصلی‌ترین معاصرنویسی های دوران مورد بحث، میزان تأثیر تاریخ‌نگاری های ملی‌گرایانه بر توسعة نگاه‌های ناسیونالیستی به تاریخ ایران و جست جوی بنیان‌های هویت ملی در تاریخ ایران باستان در میان روشنفکران و رجال سیاسی و فرهنگی معاصر ایرانی شناسایی و مشخص شود.

چکیده انگلیسی:

The rise of nationalistic historiography in Qajar and Constitutional Periods is one of the most important factors in formatting modern national identity in contemporary Iran. History and historiography are undoubtedly two of the most important manifestations of the presence and appearance of cultural nationalism. From the time when nationalism, as a modern ideology was introduced in Iran in the 19th century, the bulk of Iranian cultural questions, including historiography and the kind of approach to the past, were influenced by this ideology. Therefore, a new type of historiography and rewriting of the past appeared among the intellectuals of the Qajar and Constitutional periods, on the bases of which Iranian historiographers began to rethinking history of Iran from a nationalistic view, and especially, they tried to revive and to glorify Iran's greatness and magnificence in ancient times to revival national pride in the hearts of the Iranian nation. As a consequence of the emergence of this view-point, history and historiography were gradually turned into means to lay the foundation of a type of national identity among Iranian people on the basis of ancient times. This tendency was greatly intensified among Iranian intellectuals after victory of Constitutional Revolution. The historiographers of this period were, in particular, greatly affected by nationalistic attitudes in the study of the activities of Iran’s ancient kings to reinforcement Iranians’ ancient identity. This process, which now is called Archaism, had a great effect in introducing the ancient times of Iran as the main basic for Iranians’ real and national identity. The aim of the present paper is to investigate and scrutinized the extent of the effects of the ideology of nationalism on historiography and historiographers' attitude of this period on the bases of the main historical and literal sources of the same era, and the role of nationalistic historiographies on the development of nationalist views in Iranian history writing among Iranian intellectuals and the contemporary political and cultural men of this period.