تعارض دین و مدرنیته در اندیشه روشنفکران غیردینی عصر مشروطه: مقایسه آخوندزاده و ملکم‌خان

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

سعید گازرانی ¹ , رضا امینی ²

1 - عضو هیات علمی و استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
2 - دانش آموخته دوره کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

تاریخ دریافت : 1398/04/14 تاریخ پذیرش : 1398/04/14 تاریخ انتشار : 1389/06/01

کلید واژه: مدرنیته, سنت, مذهب, مشروطه, تجدد, روشنفکر, نقد اجتماعی,

چکیده مقاله :

در دوره قاجار و در آستانه انقلاب مشروطه، از یک سو شاهد برقراری ارتباطات گسترده میان ایران و غرب و از سوی دیگر نظاره گر شکل گیری نیروی اجتماعی نوظهوری هستیم که به تدریج با نیروهای سنت گرا به چالش برمی خیزد. این گروه که روشنفکر نوگرا بودند، نقش مهمی در پیدایش افکار اصلاحی در جامعه و وقوع انقلاب مشروطه داشتند. بدین‌سبب در نوشته حاضر ابتدا مدرنیته و پیشینه تاریخی آن در ایران بررسی می‌شود، و آنگاه مواضع دو تن از مهمترین روشنفکران غیردینی یعنی میرزافتحعلی آخوندزاده و میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله نسبت به مدرنیته و مذهب مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

In Qajar era and on the eve of the constitutional revolution, we see extensive communications between Iran and the West on the one hand, and emergence of a new social group challenging the clergy, on the other hand. This group consisted of intellectuals who had an important role in introduction of reform thoughts and promoting constitutional revolution in Iranian society. In this article, modernity and its historical background will be reviewed firstly, and then, the standpoints of two prominent secular intellectuals of the time - Mirza FathAli Akhoundzadeh and Mirza Malkam khan Nazemoldowleh - towards modernity and religion will be analyzed.