مشروعیت شرط بنایی در عقد نکاح از منظر فقه و قانون

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

عبدالکریم نجف دخت ¹ (گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده حقوق دانشگاه آزاد تبریز)
سعید حسن زاده دلگشا ² (استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
یعقوب پورجمال ³ (فقه،حقوق،دانشگاه ازاد تبریز،ایران)

تاریخ دریافت : 1401/09/20 تاریخ پذیرش : 1401/11/29 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: شرط بنایی, فسخ, خیار, عقد,

چکیده مقاله :

در صحت اعتبار و مشروعیت شرطِ توافق شده قبل از عقد که آن را شرط تبانی یا بِنائی نامیده اند اختلاف است. شرط بنایی عبارت است از شرطی که به صورت لفظی در ضمن عقد بیان نمی‌شود ولی توافق پیشین بر آن وجود دارد و هنگام عقد ملحوظ نظر متعاقدین است. فقها در مورد شرطی که در ضمن عقد ذکر نشده ولی عقد متبانیاً بر آن واقع شده، اختلاف نظر دارند که آیا کشف خلاف شرط بعد از عقد موجب حق فسخ میشود؟ مشهور قریب به اتفاق فقها در باب نکاح، اینگونه شروط را بی اعتبار می‌دانند؛ به طوری که حتی ادعای اجماع بر بطلان شروط پیشین در عقد نکاح شده است. در مقابل نظریه مشهور، برخی از فقیهان وقوع عقد نکاح متبانیاً بر شرطی بدون ذکر صریح آن در عقد را موجب حق فسخ دانسته اند. در حقوق ایران، قانونگذار از نظر مشهور فقیهان متابعت ننمودهاست و شرط بنایی را در عقد نکاح قبول کرده و آن را معتبر دانسته است و با وضع مواد ۱۱۱۳ و ۱۱۲۸ قانون مدنی، شرط بنایی را نافذ و مشروع دانسته است و در صورت تخلف برای مشروط له حق فسخ قرارداده است. لذا مستند به مادهی ۱۱۲۸ قانون مدنی و دلایلی دیگر همچون دلالت التزامی، قید معنوی بودن شرط تبانی و کاشفیت لفظ، تردیدی در اعتبار و الزام آور بودن شرط بنایی باقی نمیگذارند و اثبات میگردد که؛ شرط تبانی حکم شرط مذکور در عقد را دارد .

چکیده انگلیسی:

There is a difference in the validity and legitimacy of the condition agreed upon before the contract, which is called collusive or construction condition. A constructive condition is a condition that is not stated verbally in the contract, but there is a prior agreement on it, and the opinion of the contracting parties is taken into account during the contract. Jurists disagree about a condition that is not mentioned in the contract, but the contract was concluded based on it, whether the discovery of a violation of the condition after the contract gives rise to the right of rescission. The jurists almost unanimously consider such conditions invalid; So that there is even a claim of consensus on the invalidity of the previous conditions in the marriage contract. On the other hand, some jurists have considered the occurrence of a marriage contract based on a condition without its explicit mention in the contract as a reason for annulment.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬In Iran's law, the legislator has not followed the jurists' point of view and has accepted the building condition in the marriage contract and considered it valid, and by establishing articles 1113 and 1128 of the Civil Code, it has considered the building condition to be valid and legitimate, and in case of violation, it is subject to probation. Leh has the right of termination.