تحلیل جامعه‌شناختی روند شکل‌گیری و تحول جریان موج نو سینمای ایران (1357– 1348)

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

علی صادقی ¹ (کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه علوم اجتماعی؛ تبریز- ایران.)
فیروز راد ² (استادیا‌ر گروه ‌علوم ‌اجتماعی، ‌دانشگاه‌ پیام نور- صندوق ‌پستی 193953697، تهران- ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/04/06 تاریخ پذیرش : 1395/04/06 تاریخ انتشار : 1393/08/01

کلید واژه: سینمای ایران, موج نو, رویکرد بازتاب و تحلیل نشانه‌شناختی,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر با اتخاذ رویکرد بازتاب درپی این است که مشخص کند بین شرایط و زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نیز جریان روشنفکری ایران بعد از اصلاحات ارضی از یک سو و از سویی دیگر فیلم‌های موج نو سینمای ایران چه رابطه‌ای وجود دارد. این تحقیق کیفی با به کارگیری تکنیک تحلیل نشانه شناختی به مطالعه این فیلم ها پرداخته است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌ دهدکه تحولاتی که در عرصه‌های ذکر شده جامعه ایران را تحت تاثیر قرار داده بود به طور مثبت یا منفی در فیلم‌های مورد مطالعه انعکاس داشته است. از جمله این تحولات می توان به موارد زیر اشاره کرد: تغییر ساختار اجتماعی در نتیجه مهاجرت به شهر ها، تغییر نقش اجتماعی زنان و حضور اجتماعی آن ها، تقابل سنت و مدرنیته، تغییر نظام اقتصادی بعد از اصلاحات ارضی، اقتصاد تک محصولی و وابستگی به نفت، رواج مناسبات سرمایه دارانه، رشد مصرف گرایی، فساد و ناکارآمدی حاکم بر حکومت، جو نارضایتی و بی اعتمادی عمومی، بوجود آمدن حرکات چریکی، غرب گرایی یا غربزدگی، ورود عناصر فرهنگی جدید، فقر فرهنگی، نقش اجتماعی مذهب، نفی غرب گرایی، بازگشت به خویشتن، تعریف جدید از دین، نقش اجتماعی روشنفکران، تقدیس مبارزه، انتقاد از روشنفکران به خاطر بی عملی و تسلیم شدگی و ... .

چکیده انگلیسی:

The present study using reflection approach seeks to determine the relationship between social, economic, political and cultural conditions and Iranian intellectual movement after Land Reform from one hand and the new wave in Iran Cinematography from other hand.This qualitative research using semiotic analysis,studies these films.The findings showed that, the changes accrued in so-called grounds of Iran’s society had been reflected in studied movies positively or negatively. These changes are as follow:Changing in social structure resulted from migration to cities, changing in women’s social role and their social presence, the conflict between tradition and modernity, single-product economy and dependence on oil, the spread of capitalist relations and the growth of consumerism,changing in economic system after the Land reform, corruption and inefficiency of the government, public dissatisfaction and distrust, the emergence of guerrilla movements,  the advent of elements of a new culture ,social role of religion, new definition of religion, the social role of intellectuals, sanctification of fight, criticism of intellectuals for inaction and yielding,… .

منابع و مأخذ:

آبراهامیان، ی. (1392). تاریخ ایران مدرن. ترجمه: م، فتاحی. تهران: نشر نی.

بهارلو، ع. (1379). تاریخ تحلیلی صد سال سینمای ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

پوینده، م. (1390). درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. تهران: نقش جهان مهر.

توکل، م. (1388). جامعه‌شناسی معرفت. تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.

توکل، م. (1388). جامعه‌شناسی معرفت و علم. تهران: انتشارات سمت.

رامین، ع. (1391). مبانی جامعه‌شناسی هنر. تهران: نشر نی.

راودراد، ا. (1392). جامعه‌شناسی سینما و سینمای ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

راودراد، ا. (1390). نظریه‌های جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

صدر، ح. (1381). تاریخ سیاسی سینمای ایران. تهران: نشر نی.

فرج­پور، ا. (1380). تاریخ تحلیلی سینمای سیاسی در ایران. تهران: نامجو فرد.

کاتوزیان، م. (1392). اقتصاد سیاسی ایران؛ از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه: م، نفیسی و دیگری. تهران: نشر مرکز.

کالکر، ر. (1384). فیلم، فرم و فرهنگ. ترجمه: ب، تبرایی. تهران: انتشارات فارابی.

موناکو، ج. (1385). چگونگی درک فیلم. ترجمه: ح، احمدی لاری. تهران: انتشارات فارابی.

مهرابی، م. (1363). تاریخ سینمای ایران. تهران: انتشارات فیلم.

هواکو، ج. (1361). جامعه‌شناسی سینما. ترجمه: ب، تورانی. تهران: نشر آینه.