واکاوی عوامل مؤثر بر کاهش جمعیت در بستر فرهنگی استان لرستان بر اساس دیدگاه خبرگان علمی (مطالعه‌ای دلفی)

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

مرجان زرندی خالدی ¹ , حسن اسماعیل زاده ²

1 - دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، استادیار دانشگاه فرهنگیان
2 - دکتری جامعه‌شناسی بررسی مسائل اجتماعی، استادیار دانشگاه فرهنگیان لرستان ( نویسنده مسئول) [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/06/29 تاریخ پذیرش : 1402/08/30 تاریخ انتشار : 1403/03/31

کلید واژه: عوامل اقتصادی, عوامل اجتماعی, عوامل فرهنگی و مدرنیته, عوامل محیطی و اقلیمی. سیاست‌گذاری‌های جمعیتی,

چکیده مقاله :

هدف: تحقیق حاضر باهدف دلایل پایین‌بودن رشد جمعیت در استان لرستان انجام شده است. نظریه تعاملی جمعیت به‌عنوان رویکرد نظری غالب در تحقیق حاضر است.روش: روش پژوهش کیفی و از نوع دلفی است. جامعۀ آماری پژوهش کلیۀکارشناسان رسانه‌ای، متخصصان روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، جمعیت‌شناسی و کارشناسان مذهبی استان لرستان هستند. از این تعداد در 20 نفر به شیوۀ هدفمند انتخاب شدند. جهت جمع‌آوری اطلاعات از تکنیک مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بهره گرفته شد. مدت مصاحبه‌ها 30 دقیقه و تحلیل آنها به روش کلایزی انجام پذیرفت.یافته‌ها: فردگرایی منفی، رواج مدرنیته غربی مبتنی بر مصرف و تنوع‌طلبی، تغییرات هویتی زنان، مشکلات مسکن، مشکلات مربوط به ازدواج، مهاجرت جوانان، بیکاری، تحصیلات، گسترش طلاق، تغییر نگرش به ازدواج، گسترش رسانه‌های مجازی، عدم امنیت شغلی، ضعف اقتصادی، بالابودن هزینه‌های فرزند، تغییرات ارزشی، تعدد فرزندان به‌مثابه امری ناپسند، نگرش به فرزند به‌عنوان کالای لوکس، عدم اعتماد، ابهام در آینده کشور، عدم صراحت برنامه‌ریزان، خلأ پژوهش علمی و تئوریک و اهمیت شرایط اقلیمی، از دلایل کاهش جمعیت در استان لرستان است که در قالب عوامل اقتصادی در رتبه اول، عوامل فرهنگی و عوامل اجتماعی، عوامل محیطی و اقلیمی طبقه‌بندی ‌شده‌اند. وضعیت حاضر در دو بعد ازدواج جوانان و تحدید موالید قابل‌تبیین است.نتایج: در مجموع می‌توان نتیجه گرفت چنانچه بسترهای اجتماعی و اقتصادی و تسهیل ساز در زمینه تغییر نگرش جامعه نسبت به فرزندآوری محقق شود، با کمک رسانه‌ها همسو با سیاست‌گذاری‌های کلان می‌توان مسئله کاهش جمعیت استان را تا حدودی برطرف نمود.

چکیده انگلیسی:

The current research was conducted with the aim of finding the reasons for low population growth in Lorestan province. The interactive theory of the population as a theoretical approach is the template in the present research.Method: The research method is qualitative and Delphi type. The statistical population of the research is all media experts, psychology, sociology, demography and religious experts of Lorestan province. Out of this number, 20 people were selected in a targeted manner. A semi-structured interview technique was used to collect information. The duration of the interviews was 30 minutes and their analysis was done using the Claysey method.Findings: Negative individualism, the prevalence of western modernity based on consumption and diversity, women's identity changes, housing problems, marriage problems, youth migration, unemployment, education, the spread of divorce, changing attitudes towards marriage, the spread of virtual media, lack of security. Job, economic weakness, high cost of children, value changes, multiple children as a bad thing, attitude towards children as a luxury item, lack of trust, uncertainty in the future of the country, lack of openness of planners, lack of scientific and theoretical research and the importance of climatic conditions. One of the reasons for population decline in Lorestan province is that they are classified in the form of economic factors in the first place, cultural and social factors, environmental and climatic factors. The current situation can be explained in terms of youth marriage and birth control.Results: In general, it can be concluded that if social and economic platforms and facilitators are realized in the field of changing the society's attitude towards childbearing, with the help of the media in line with macro policies, the problem of decreasing the population of the province can be solved to some extent.

منابع و مأخذ:

1. اجاق، سیده زهرا و عباسی شوازی، محمدجلال (1397). تحلیل گفتمان سیاست های رسانه ای شده افزایش جمعیت: ارائه یک راهبرد ترویجی. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران, 13(25 ), 133-164. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=531833


2. اشتراوس،انسلم ال، کروبین،جولیت(1391)، مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.


3. پرسا، رولان (۱۳۹5). جمعیت شناسی اجتماعی، (منوچهر محسنی، مترجم)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


4. پوریانی،محمدحسین،سبحانی،محمد(1400)افزایش جمعیت،نگرش ها و راهبردها، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.


5. تاج بخش غلامرضا، نصیری محمد.(1400) رابطه متغیرهای اقتصادی و افزایش سن ازدواج با رویکرد سیاست های کلی جمعیت. سیاست های راهبردی و کلان. 1400 [9(1 (پیاپی 33) ):82-103.


6. جانی،ابوالفضل(1399) عوامل و آثار کاهش رشد جمعیت و تاثیر آن بر سبک زندگی ایرانی – اسلامی،تهران: حکیم روز.
   
   
   
   118. حسینی جبلی، میرصالح (1400). نقش مساجد در پیشگیری از کاهش جمعیت. اسلام و مطالعات اجتماعی, 8(4 (پیاپی 32) ), 89-118.
   
   
   
   


7. حسینی، حاتم(۱۳99)، درآمدی بر جمعیت شناسی اقتصادی و جمعیت و تنظیم خانواده، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا


8. دلالی اصفهانی، رحیم و اسمعیل زاده، رضا (۱۳9۰). نظریه جمعیت: با نگرش نهادی محدود، پژوهشنامهی اقتصادی، شماره ۲۲، ۷۱-۹۹


9. رضائی, مهدی, پرتوی, لطیف, & محمدپور, احمد. (1394). مدرنیزاسیون، خانواده و تجربه گذار جمعیت شناختی در کردستان. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران, 8(16), 139-167.


10. زارع،بیژن،زارع،مرضیه(1392) سالمند شدن جمعیت و ضرورت سیاستگذاری و برنامه ریزی، ماهنامه کتاب ماه علوم اجتماعی، سال شانزدهم شماره ۵۸ (پیاپی ۱۶۰، دی ۱۳۹۱)


11. سرایی،حسین(1398) جمعیت شناسی : مبانی و زمینه ها،انتشارات سمت


12. قاسمی،علی،راد،فیروز(1393) بررسی تغییرات باروری زنان بر حسب موقعیت های اجتماعی- اقتصادی زوجین، مطالعات راهبردی زنان، سال شانزدهم، شماره 64


13. محمدی, میثم, رستگارخالد, امیر. (1396). تغییرات فرهنگی و اُفت باروری در ایران (برپایه‏ تحلیل ثانوی داده‏های پیمایش ارزش‏ها و نگرش‏های ایرانیان). جامعه شناسی کاربردی, 26(2), 159-180.


14. مرکز آمار ایران.(۱400). گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن


15. میرزائی، محمد و همکاران (۱398). گزارش کشوری جمعیت و توسعه در ایران طرح مشترک انجمن جمعیت شناسی ایران با پروژه صندوق جمعیت در دانشگاه تهران


16. هودفر، هما (2000). "اهداف و برنامه ها : نقش زنان در سیاست های جمعیتی ایران ". (ترجمه سید رضا اسدپور)، فصلنامه مطالعات راهبردی. شماره 5 و 6، صص: ۲۱۹-۲۰۱.


17. Abbasi-Shavazi, M.J, P. McDonald, and M. Hosseini-Chavoshi (2009). The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction, New York: Springer.


18. Abbasi-Shavazi, M.J, M. Hosseini-Chavoshi, and P. McDonald (2007). ‘The path to below replacement fertility in Iran’, Asia-Pacific Population Journal 22 (2): 91-112.


19. Abbasi-Shavazi, M.J and P. McDonald (2007). “Family change in Iran: Religion, Revolution, and the State”, in R.Jayakody, A. Thornton, and W. Axinn (eds.), International Family Change: Ideational Perspectives. Taylor & Francis Group.


20. Abbasi-Shavazi,(M.J.), and McDonald, (P.). (2005), National and rovincial-level fertility trends in Iran, 1972-2000, Working Paper in Demography No. 94, Australian National University


21. Skakkebæk, N. E., Lindahl-Jacobsen, R., Levine, H., Andersson, A. M., Jørgensen, N., Main, K. M., ... & Juul, A. (2022). Environmental factors in declining human fertility. Nature Reviews Endocrinology, 18(3), 139-157.‏

 

1. Abbasi-Shavazi, M.J, P. McDonald, and M. Hosseini-Chavoshi (2009). The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction, New York: Springer.


2. Abbasi-Shavazi, M.J, M. Hosseini-Chavoshi, and P. McDonald (2007). ‘The path to below replacement fertility in Iran’, Asia-Pacific Population Journal 22 (2),P.P: 91-112.


3. Abbasi-Shavazi, M.J and P. McDonald (2007). “Family change in Iran: Religion, Revolution, and the State”, in R.Jayakody, A. Thornton, and W. Axinn (eds.) , International Family Change: Ideational Perspectives. Taylor & Francis Group.


4. Abbasi-Shavazi, M.J., and McDonald, P. (2005), National and rovincial-level fertility trends in Iran, -2000-1972, Working Paper in Demography No. 94, Australian National University.


5. Ajaq، Sayeda Zahra ، Abbasi Shawazi, ،Mohammad Jalal (2017). Discourse Analysis of Mediated Population Growth Policies: Presenting a Promotional Strategy. Journal of Iranian Demographic Society, 13(25),P.P: 133-164.


6. Atif Awad, Ishak Yussof, (2017)Factors Affecting Fertility – New Evidence from Malaysia Newsletters of Geography. Socio–economic Series ,15(5)P.P: 36 7–20.


7. Dalali Esfahani, Rahim and Esmailzadeh, Reza (2013). Population theory: with a limited institutional perspective, Economic Research Journal, No. 22(8),P.P: 71-99.


8. Ghasemi, Ali, Rad, Firouz (2013) Investigation of changes in women's fertility according to the socio-economic status of couples, Strategic Studies of Women, Year 16, Number 64.


9. Hosseini Jabali, Mirsaleh (2021). The role of mosques in preventing population decline. Islam and Social Studies, 8(4(P: 89-118.


10. Hosseini, Hatem (2019), An Introduction to Economic Demography and Population and Family Planning, Hamedan: Bo Ali Sina University Publications.


11. Hudfer, Huma (2000). "Goals and programs: the role of women in population policies of Iran". (Translated by Seyyed Reza Asadpour), Strategic Studies Quarterly. No. 5 and 6, pp.: 201-219.


12. Jani, Abolfazl (2019) Factors and effects of population growth reduction and its impact on Iranian-Islamic lifestyle, Tehran: Hakim Rooz.


13. Jokar, beloved. (2013). Modernity, lifestyle change and population decline in Iran. Islamic Journal of Women and Family, 2(2),P.P: 39-69.


14. Ketabi, Ahmed (2014) An introduction to the ideas and theories of demography (with a general revision), Research Institute of Humanities and Cultural Studies, 6th edition


15. Khaja Nouri, Bijan (2022) Theories of International Migration, Tehran: New Design Publications.


16. Klarnr S. (2009)."Social networks related to fertility, composition, structure and meaning of personal relationships to the desires fertility", Population and Development Review 12,p.p 456- 457.


17. Lesthaeghe, R. (2010). The Unfolding Story of the Second Demographic Transition. Population and Development Review,4(36),P.P: 211–251.


18. Lucas, David and Paul Meyer. (2014). An introduction to population studies. Translated by Hossein Mahmoudian. Tehran: Tehran Printing and Publishing Institute.


19. Mai, John F. (2018) Population policies of the world, translated by Froutan, Tehran: Institute of Comprehensive and Specialized Population Studies and Management.


20. Mirzaei, Mohammad and colleagues (2018). National report on population and development in Iran, a joint project of the Iranian Demographic Association with the Population Fund project at the University of Tehran.


21. Mirzaei, Khalili (2015) Qualitative research, Tehran: Navavaran publishing house, first volume.


22. Mohammadi, Maitham, Rostgarkhaled, Amir. (2016). Cultural changes and fertility decline in Iran (based on secondary analysis of Iranian values and attitudes survey data). Applied Sociology, 26(2),P.P: 159-180.


23. Persa, Rolan (2015). Social Demography, (Manochehr Mohseni, translator), Tehran: Tehran University Press.


24. Pouriani, Mohammad Hossein, Sobhani, Mohammad (1400) population growth, attitudes and strategies, Qom: Office of Islamic Propaganda of Qom Seminary.2021


25. Rezaei, Mehdi, Partovi, Latif, Mohammadpour, Ahmed. (2014). Modernization, family and experience of demographic transition in Kurdistan. Journal of Iranian Demographic Association, 8(16)P.P: 139-167.


26. Robertson, F. (2008). Investigate the causes of reduced fertility among young couples. Quarterly population.vol 17p.p 64-70.


27. Saraei, Hossein (2018) Demography: Basics and Fields, Samt Publications.


28. Skakkebæk, N. E., Lindahl-Jacobsen, R., Levine, H., Andersson, A. M., Jørgensen, N., Main, K. M.,... & Juul, A. (2022). Environmental factors in declining human fertility. Nature Reviews Endocrinology, 18(3)P.P: 157-139.‏


29. Strauss, Anselm L., Kerobin, Juliet (2013), Fundamentals of Qualitative Research: Techniques and Stages of Grounded Theory Production, translated by Ebrahim Afshar, Tehran: Nei Publishing.


30. Taj Bakhsh Gholamreza, Nasiri Mohammad. (1400) The relationship between economic variables and increasing the age of marriage with the approach of general population policies. Strategic and macro policies. 2022 ,9(1) (series 33),P.P:82-103.


31. Thaler, Richard H. ، Cass R. Sunstein, Sakameh (2017), Improving Decisions About Health, Wealth and Happiness, translated by Mehri Madabadi, Tehran: Nashhormazd. .


32. Williamson, D. (2009). Investigate the causes of reduced fertility in women and men's motives, Quarterly population,20(2) , P.P:321.340.


33. Zare, Bijan, Zare, Marzieh (2012) Population aging and the need for policy and planning, Monthly Book of Social Sciences, Year 16, 58 (160).P.P:41-72.