وزارت خواجه قوام الدین نظام الملک خوافی (836-903ق) در عهد سلطان حسین میرزا بایقرای تیموری (875-911ق)

محورهای موضوعی : علوم تربیتی

دکتر امیر تیمور رفیعی ¹

1 - استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات

تاریخ دریافت : 1394/10/14 تاریخ پذیرش : 1394/10/14 تاریخ انتشار : 1387/10/01

کلید واژه: حسین میرزا بایقرا, دیوان اعلی, هرات, شاهرخ تیموری, نظام الملک خوافی, امیرعلی شیر نوائی,

چکیده مقاله :

خواجه قوام‌الدین نظام‌الملک خوافی، فرزند مولانا شهاب‌الدین اسماعیل، یکی از وزیران سلطان حسین میرزا بایقرای تیموری (842 – 911ق) بود که نزدیک به سی سال از عمر خود را در دیوان تیموریان به کارهای مالی و ملکی سپری کرد. فعالیت‌های دیوانی وی از دوران ابوالقاسم بابر میرزا فرمانروای هرات (853-861 ق)، آغاز شد و پس از آن در سلک خدمت گذاران سلطان ابوسعید گورکانی (855-873ق) وارد شد. وی از سال 855ق که سلطان حسین میرزا بایقرا بر تخت هرات نشست به عنوان وزیر فعالیت خود را آغاز کرد و تا سال 903 ق. که به دستور سلطان تیموری به قتل رسید، پیوسته یکی از وزیران دیوان اعلاء در هرات بوده است. دوران نسبتاً طولانی وزارت وی منجر به بروز کشمکش‌ها و دسته‌بندی‌های سیاسی در ساختار حکومتی تیموریان گردید. در واقع مرگ وی نتیجه شدت اختلافات سیاسی – مذهبی عناصر ترک و تاجیک بود. سلطان حسین میرزا بایقرا نیز نتوانست اوضاع متشنج داخلی را تحت نظم و کنترل در آورد. شورش‌های داخلی زبانه کشید و به دنبال آن یورش‌های ازبکان و دخالت آنان در اختلافات خانوادگی شاهزادگان تیموری، اوضاع را وخیم‌تر کرد، در نهایت با مرگ سلطان حسین بایقرا در 911ق. جانشین لایقی در میان خاندان تیموری باقی نماند تا از سقوط هرات به دست ازبکان در سال 913 جلوگیری به عمل آورد.

چکیده انگلیسی:

KHajeh Qavam –AL-Din Nezam –Al-Molk KHafi ,the son of Molana SHahab AL –Din Ismaeel ,was one of Soltan Hussein Mirza Bayqara the Timurid vizier who spend about thirty years of his life in financial and governmental affairs. His administerative activities bgan at the time of Abolghasem Babur Mirza the governor of Heart (853 -861 A.H),and after that he became one of the servants of Sultan Abu Saeed Gurcani(855 -873 A.H). He began his activity as a vizier in 855 a.m when Sultan Hussain Mirza came to the throne of Heart . he was murdered by the order of Timurid Sultan,was one of the viziers of A,Ala Divan in Heart in 903AH. His long Visarat cause political disputes and grounings in the Timurid governmental structure. Infact,his death was the result of political and religious disputes between Turks and Tajics. Sultan Hossein Mirza Bayghara couldnot control the disorganized internalsitution.internal rebels and then Uzbek invaders. Their interference family disputes between Timurid princes worsened the situation. With the death of Sultan Hossein in 911 AH no competent successor was left in Timurid family to prevent the fall of Heart to Uzbaks in 913 AM.