وزارت خواجه قوام الدین نظام الملک خوافی (836-903ق) در عهد سلطان حسین میرزا بایقرای تیموری (875-911ق)

الموضوعات :

دکتر امیر تیمور رفیعی ¹

1 - استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات

تاريخ الإرسال : 24 الإثنين , ربيع الأول, 1437 تاريخ التأكيد : 24 الإثنين , ربيع الأول, 1437 تاريخ الإصدار : 23 الأحد , ذو الحجة, 1429

الکلمات المفتاحية: حسین میرزا بایقرا, دیوان اعلی, هرات, شاهرخ تیموری, نظام الملک خوافی, امیرعلی شیر نوائی,

ملخص المقالة :

خواجه قوام‌الدین نظام‌الملک خوافی، فرزند مولانا شهاب‌الدین اسماعیل، یکی از وزیران سلطان حسین میرزا بایقرای تیموری (842 – 911ق) بود که نزدیک به سی سال از عمر خود را در دیوان تیموریان به کارهای مالی و ملکی سپری کرد. فعالیت‌های دیوانی وی از دوران ابوالقاسم بابر میرزا فرمانروای هرات (853-861 ق)، آغاز شد و پس از آن در سلک خدمت گذاران سلطان ابوسعید گورکانی (855-873ق) وارد شد. وی از سال 855ق که سلطان حسین میرزا بایقرا بر تخت هرات نشست به عنوان وزیر فعالیت خود را آغاز کرد و تا سال 903 ق. که به دستور سلطان تیموری به قتل رسید، پیوسته یکی از وزیران دیوان اعلاء در هرات بوده است. دوران نسبتاً طولانی وزارت وی منجر به بروز کشمکش‌ها و دسته‌بندی‌های سیاسی در ساختار حکومتی تیموریان گردید. در واقع مرگ وی نتیجه شدت اختلافات سیاسی – مذهبی عناصر ترک و تاجیک بود. سلطان حسین میرزا بایقرا نیز نتوانست اوضاع متشنج داخلی را تحت نظم و کنترل در آورد. شورش‌های داخلی زبانه کشید و به دنبال آن یورش‌های ازبکان و دخالت آنان در اختلافات خانوادگی شاهزادگان تیموری، اوضاع را وخیم‌تر کرد، در نهایت با مرگ سلطان حسین بایقرا در 911ق. جانشین لایقی در میان خاندان تیموری باقی نماند تا از سقوط هرات به دست ازبکان در سال 913 جلوگیری به عمل آورد.