الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی: بر پایه نظریه داده بنیاد

محورهای موضوعی : مدیریت آموزشی

مارال مسعودی ¹ (دانشجوی دکتری گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی واحد تهران مرکزی. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران ایران)
فاطمه حمیدی فر ² (دانشیار گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران . (نویسنده مسئول)[e-mail])
عباس خورشیدی ³ (استاد گروه مدیریت آموزشی واحد اسلامشهر دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. ایران.)
یلدا دلگشایی ⁴ (هیات علمی گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/03/31 تاریخ پذیرش : 1402/07/16 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: مربیگری, الگوی رهبری مربیگری, ارتقاء رهبری,

چکیده مقاله :

موضوع این پژوهش الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی: بر پایه نظریه داده بنیاد بود. جامعه ی آماری شامل افراد متخصص ومسئولین صاحب نظر در زمینه ی آموزش و پرورش و اعضای هیأت علمی رشته ی مدیریت آموزشی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری، مصاحبه هایی نیمه ساختار-یافته با 15 نفر انجام شد. جهت اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیرشرکت کننده در پژوهش استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها در طی سه مرحله کدگذاری باز،کدگذاری نظری و کدگذاری انتخابی حاکی از 5 مقوله کلی و 18 مقوله فرعی است که در چارچوب مدلی پارادایمی شامل پدیده محوری: کارایی و ارتباطات، دیدگاه تخصصی و هوش هیجانی؛ شرایط علی: تاثیر گذاری و خلاقیت ، نفوذ و مسئولیت پذیری و مشارکت و همکاری؛ شرایط زمینه ای: بافتار عمومی جامعه, چشم‌انداز توسعه‌ای رشد ، بافتار تخصصی؛ راهکارها: توسعه حرفه‌ای مدیران , شبکه سازی. حمایت های سازمانی و برون سازمانی؛ شرایط مداخله‌گر: توانایی مدیریتی مدیران برخود، توانایی مدیریتی مدیران بر دیگران ، توانایی مدیریت در محیط سازمان؛ پیامدها: ایجاد احساس احترام ، ایجاد اعتماد متقابل ، الگو و الهام بخش تحلیل شده است.

چکیده انگلیسی:

The subject of this research is the coaching leadership model for elementary school managers based on Grand theory. The statistical population included experts and stakeholders in the field of education, as well as members of the educational management faculty, and semi-structured interviews were conducted with 15 individuals using purposive sampling and the saturation criterion. To ensure the validity and reliability of the data, two methods of participant review and non-participant expert review were used. The results of the data analysis in three stages of open coding, theoretical coding, and selective coding indicate five general and 18 sub-themes that are framed within a paradigmatic model, including the phenomenological axis of efficiency and communication, specialized perspective, and emotional intelligence; Ali conditions of influence and creativity, penetration and accountability, and participation and collaboration; contextual conditions of general social behavior, growth-oriented vision, and specialized behavior; strategies of managerial professional development, networking, organizational and extraneous support; interventionist conditions of managerial self-management ability, managerial ability to manage others, and managerial ability to manage in the organizational environment; and consequences of creating a sense of respect, mutual trust, and analyzed inspiring model.

متن کامل:



الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی: بر پایه نظریه داده بنیاد

 

چکیده:

موضوع این پژوهش الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی: بر پایه نظریه داده بنیاد بود. جامعه ی آماری شامل افراد متخصص ومسئولین صاحب نظر در زمینه ی آموزش و پرورش و اعضای هیأت علمی رشته ی مدیریت آموزشی بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و به کارگیری معیار اشباع نظری، مصاحبه هایی نیمه ساختار-یافته با 15 نفر انجام شد. جهت اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیرشرکت کننده در پژوهش استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها در طی سه مرحله کدگذاری باز،کدگذاری نظری و کدگذاری انتخابی حاکی از 5 مقوله کلی و 18 مقوله فرعی است که در چارچوب مدلی پارادایمی شامل پدیده محوری: کارایی و ارتباطات، دیدگاه تخصصی و هوش هیجانی؛ شرایط علی: تاثیر گذاری و خلاقیت ، نفوذ و مسئولیت پذیری و مشارکت و همکاری؛ شرایط زمینه ای:  بافتار عمومی جامعه, چشم‌انداز توسعه‌ای رشد ، بافتار تخصصی؛ راهکارها: توسعه حرفه‌ای مديران , شبكه سازي. حمایت های سازمانی و برون سازمانی؛  شرایط مداخله­گر: توانایی مدیریتی مديران برخود، توانایی مدیریتی مديران بر دیگران ، توانایی مدیریت در محیط سازمان؛  پیامدها: ایجاد احساس احترام  ، ایجاد  اعتماد متقابل ، الگو و الهام بخش تحلیل شده است.

 

 

 

 

 

 

 

کلید واژه: الگوی رهبری مربیگری،ارتقاء رهبری، مربیگری

مقدمه:

رهبری و مربیگری دو مفهوم مهم در حوزه مدیریت و آموزش هستند. رهبری به عنوان فرایندی است که شامل تعیین اهداف، تدوین راهبردها، هدایت گروه و ارزیابی عملکرد آنها می‌شود(بوند و یاکی موسکی¹ (2015). در مقابل، مربیگری به عنوان فرایندی است که به ارائه راهنمایی‌ها، توجیه‌ها و بازخوردهای لازم جهت بهبود عملکرد فردی و گروهی می‌پردازد. در زمینه مدیریت مدارس ابتدایی، مدیران نقش مهمی در برنامه‌ریزی و هدایت فرایند آموزش و پرورش دارند. به عنوان رهبران و مربیان، آنها باید قادر باشند تا با استفاده از الگوهای مناسب، گروه‌های خود را به بهترین شکل ممکن هدایت کنند( هارگریوز و کونر²، 2021).

در حوزه مدیریت مدارس ابتدایی، رهبری موثر و مؤثر برای تحقق اهداف آموزشی و پرورشی بسیار حائز اهمیت است. رهبری موثر مدیران مدارس ابتدایی باید به گونه‌ای باشد که از یک سو اعضای هیئت مدیره را با هم هماهنگ کرده، از سوی دیگر با استفاده از مهارت‌های مدیریتی مناسب، اعضای هیئت آموزشی و دانش‌آموزان را به سوی رسیدن به اهداف مشترک هدایت کند( هریسون و کیلون³، 2017).

در این راستا، الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی می‌تواند یک راه حل مؤثر باشد. این الگو بر پایه ارتقای توانمندی‌های مدیران مدارس ابتدایی در حوزه‌های مختلف مدیریتی، ارتقای سطح دانش و اطلاعات آنان در حوزه آموزش و پرورش، فراهم کردن فرصت‌های آموزشی و توسعه حرفه‌ای، ایجاد فضایی برای تقویت و توسعه مهارت‌های ارتباطی و هماهنگی با اعضای هیئت مدیره و همچنین توسعه فرهنگ سازمانی مدرسه بر پایه احترام، ارزش‌های اجتماعی و توجه به نیازهای دانش‌آموزان و اعضای هیئت آموزشی ساخته می‌شود(جانسون و دونالدسون⁴، 2020).

با توجه به مهم بودن رهبری مؤثر در مدارس ابتدایی، اجرای الگوی رهبری مربیگری به عنوان یکی از راهکارهای موثر در این حوزه می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و پرورش در این مقطع تحصیلی کمک شایانی کند(نایت⁵، 2018). استفاده از الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی، از مزایای بسیاری برخوردار است. این الگو بر پایه اصولی مانند ارتقای توانمندی‌ها، پشتیبانی و راهنمایی، تحلیل و بررسی مسائل و تعهد مدیریتی ساخته شده است(فولال و کونین⁶، 2021). با استفاده از این الگو، مدیران مدارس ابتدایی می‌توانند به صورت مربیگرانه به اعضای هیئت آموزشی خود کمک کنند تا توانمندی‌هایشان را توسعه دهند و در نتیجه بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدرسه را تحقق بخشند(اوسترمان و کوتکامپ⁷، 2019).

استفاده از الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی، به منظور تحقق اهداف آموزشی و پرورشی نیز بسیار مؤثر است. با استفاده از این الگو، مدیران مدارس ابتدایی می‌توانند به اعضای هیئت آموزشی خود در تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی و پرورشی کمک کنند و در نتیجه بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدرسه را تحقق بخشند.

استفاده از الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی، به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر در حوزه مدیریت مدارس ابتدایی، مزایای بسیاری دارد. در ادامه به برخی از این مزایا اشاره خواهیم کرد:

1. ارتقای توانمندی‌های مدیران: با استفاده از الگوی رهبری مربیگری، مدیران مدارس ابتدایی می‌توانند به صورت پویا و مداوم به ارتقای توانمندی‌های خود بپردازند و در نتیجه بهبود کیفیت مدیریت مدرسه را تحقق بخشند.

2. ارتقای کیفیت آموزش و پرورش: با استفاده از الگوی رهبری مربیگری، مدیران مدارس ابتدایی می‌توانند به صورت مؤثر به ارتقای کیفیت آموزش و پرورش در مدرسه خود کمک کنند، زیرا این الگو بر پایه اصولی مانند پشتیبانی و راهنمایی، تحلیل و بررسی مسائل و تعهد مدیریتی ساخته شده است.

3. توسعه فرهنگ سازمانی: استفاده از الگوی رهبری مربیگری، به مدیران مدارس ابتدایی کمک می‌کند تا فرهنگ سازمانی مناسبی را در مدرسه خود ایجاد کنند و به ارتقای مهارت‌های اجتماعی و مدیریتی خود بپردازند.

4. افزایش هماهنگی: با استفاده از الگوی رهبری مربیگری، مدیران مدارس ابتدایی می‌توانند به هماهنگی بیشتر بین اعضای هیئت مدیره و هیئت آموزشی دست یابند و در نتیجه به بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدرسه کمک کنند.

5. افزایش تعامل: الگوی رهبری مربیگری به مدیران مدارس ابتدایی کمک می‌کند تا با اعضای هیئت آموزشی، دانش‌آموزان و والدین بهتر ارتباط برقرار کنند و در نتیجه بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدرسه را تحقق بخشند.

6. تقویت روحیه کاری: استفاده از الگوی رهبری مربیگری به مدیران مدارس ابتدایی کمک می‌کند تا به تقویت روحیه کاری اعضای هیئت آموزشی و دانش‌آموزان بپردازند و در نتیجه بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدرسه را تحقق بخشند(مارزانو⁸، 2017).

در کل، استفاده از الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی، به عنوان یکی از راهکارهای موثر در حوزه مدیریت مدارس ابتدایی، می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدرسه کمک کند و نقش مؤثری در پیشرفت و توسعه آموزش و پرورش در کشورمان ایفا کند. در این تحقیق، نظریه داده بنیاد به عنوان یک رویکرد نوین در حوزه مدیریت و آموزش، برای بررسی الگوهای رهبری و مربیگری در مدارس ابتدایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این رویکرد بر اساس ایده‌آل‌های نظریه اطلاعات، آمار و الگوریتم‌های ریاضی ساخته شده است و به دنبال بهبود فرایندهای تصمیم‌گیری و کنترل در سازمان‌ها می‌باشد. در این تحقیق، با استفاده از نظریه داده بنیاد، تلاش می‌شود تا الگوهای مناسبی برای رهبری و مربیگری در مدارس ابتدایی شناسایی شود. به علاوه، با تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده، ارتباط بین الگوهای مختلف رهبری و مربیگری با عملکرد آموزشی دانش‌آموزان بررسی می‌شود. بدین ترتیب، این تحقیق می‌تواند به عنوان یک راهنمای مفید برای مدیران مدارس ابتدایی در جهت بهبود روش‌های رهبری و مربیگری خود و همچنین بهبود عملکرد آموزشی دانش‌آموزان شان عمل کند. با توجه به اینکه مدیریت مدارس ابتدایی به‌صورت گسترده‌ترین حوزه در حوزه آموزش و پرورش در کشور ما است، استفاده از الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی، به نوعی می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و پرورش در کشور کمک کند. با توجه به اینکه این الگو بر پایه ارتقای توانمندی‌ها و توسعه مهارت‌های ارتباطی و هماهنگی ساخته شده است، می‌تواند به توسعه فرهنگ سازمانی مدرسه و ارتقای مهارت‌های اجتماعی و مدیریتی مدیران مدارس ابتدایی کمک کند. در نتیجه، این الگو بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدارس ابتدایی را تسهیل می‌کند و به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر در حوزه مدیریت مدارس ابتدایی مورد توجه قرار می‌گیرد.

روش شناسی پژوهش

در این تحقیق، از رویکرد گرندد تئوری به عنوان یک روش تحقیق کیفی استفاده شد. این روش تحقیق، بر اساس فرضیه‌هایی که از پیش در نظر گرفته شده‌اند، تلاش می‌کند تا با تحلیل داده‌های کیفی و شناسایی الگوهای موجود، نتایج قابل قبولی را به دست آورد. در این روش تحقیق، از مصاحبه با مدیران و معلمان مدارس ابتدایی استفاده گردید تا الگوهای مورد استفاده در رهبری و مربیگری در این مدارس شناسایی شود. مصاحبه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند (Purposeful Sampling)  انجام شد . همچنین، با استفاده از روش مشاهده مستقیم، رفتار و عملکرد مدیران و معلمان در مدارس ابتدایی بررسی و الگوهای رهبری و مربیگری مورد استفاده در این مدارس شناسایی شد. برای این منظور، پژوهشگر به صورت شخصی در محیط مدرسه حضور و رفتار و عملکرد مدیران و معلمان را مشاهده کرد.

در این روش تحقیق، داده‌های کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمونی (Thematic Analysis) تحلیل و الگوهای موجود در رهبری و مربیگری در مدارس ابتدایی شناسایی شدند. در این روش تحلیل، داده‌های جمع‌آوری شده به صورت متنی مورد بررسی قرار گرفت و به دسته‌بندی‌های مختلف تقسیم شدند.

با تحلیل داده‌های کیفی و شناسایی الگوهای رهبری و مربیگری در مدارس ابتدایی، این تحقیق می‌تواند به عنوان یک راهنمای مفید برای مدیران مدارس ابتدایی عمل کند تا با بهره‌گیری از الگوهای مناسب، به بهترین شکل ممکن فرایند آموزش و پرورش را هدایت کنند.

در این پژوهش، با توجه به مبانی نظری و پیشینه پژوهش و نیز استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، مصاحبه نیمه ساختاریافته با تعداد 15 نفر که شامل 7 نفر از مسئولین و مدیران ارشد آموزش و پرورش که در پستهایی مثل مدیر کل ، معاونت متوسطه اداره کل و رؤسای ادارات آموزش و پرورش استان تهران فعالیت داشته اند یا دارند و 8 نفر از اعضای هیأت علمی رشته مدیریت آموزشی که دارای سابقه مدیریت یا معاونت در سطح دانشگاه یا دانشکده بودند، انجام شد. زمان هر مصاحبه بین 45 تا 60 دقیقه بود. به منظور رعایت ملاحظات اخلاقی در اجرای پژوهش، همراه با سؤالات مصاحبه، نام ها با امضای پژوهشگر مبنی بر تعهد اخلاقی در نگهداری مفاد مصاحبه و مشخصات مشارکت کنندگان و انتشار نکردن آن ارسال شد. همچنین، با اطلاع مشارکت کنندگان تمام مصاحبه ها ضبط و برای استخراج نکات کلیدی بررسی شد. پس از اعلام موافقت، مصاحبه با محوریت سوالاتی مانند مهمترین ابعاد « الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی » کدامند؟ مهمترین مولفه های« الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی » کدامند؟ مهمترین شرایط علی « الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی » کدامند؟مهمترین شرایط زمینه ساز « الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی » کدامند؟مهمترین مداخله گرهای « الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی » کدامند؟ استراتژیهای لازم جهت اجرایی سازی « الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی » کدامند؟مهمترین پیامدهای « الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی » کدامند؟ شاخصهای مورد نظر برای رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی چیست؟ عوامل مؤثر بر رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی  از نظر شما چیست؟ چه اقداماتی برای ارتقای رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی الزام است؟ پیامدهای رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی  چیست؟و... برگزار شد. داده های به دست آمده از مصاحبه ها به دقت مورد بررسی قرارگرفته و شاخص های اصلی و فرعی مربوط به آنها مشخص گردید. برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از مصاحبه های انجام شده، از روش تجزیه و تحلیل داده های کیفی (تحلیل محتوای کیفی و فرایند کدگذاری) استفاده شد. فرایند تحلیل در چهار مرحله ، کدگذاری صورت گرفته است: انجام مصاحبه، تحلیل مصاحبه های انجام گرفته، کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی. سپس جهت تکمیل و تأیید روایی و پایایی داده ها از دو روش بازبینی به وسیله مشارکت کنندگان و مرور به وسیله خبرگان غیرشرکت کننده در پژوهش استفاده و پس از دریافت نظرات اصلاحی ویرایش لازم انجام و مدل نهایی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس ابتدایی  طراحی و ارائه شد.

یافته های پژوهش

در خصوص دستیابی و اکتشاف مقوله اصلی که محور شکل‌گیری مدل پارادایمی و ساماندهی سایر عناصر در ارتباط با آن است باید گفت محقق برای دستیابی به نظریه برخاسته از داده‌ها در خصوص ویژگی‌های واقعی پدیده اصلی یعنی طراحی­الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی (مورد مطالعه: آموزش و پرورش شهر تهران) با مطلعین کلیدی که تجارب ارزشمندی در ارتباط با موضوع مورد پژوهش داشتند مصاحبه کرده و تجارب و نگرش‌های آنها را در این خصوص جویا ‌شد. در فرآیند گردآوری اطلاعات، کم‌کم مفاهیم و گزاره‌ها در این خصوص انباشته می‌شدند تا اینکه از مصاحبه دهم جمع‌بندی و بررسی گزاره‌ها ما را به مقوله اصلی طراحی الگوی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی (مورد مطالعه: آموزش و پرورش شهر تهران) رهنمون شد. بعد از آن نیز سعی شد تا سؤالات بعدی در حول و حوش آن تنظیم و ادامه یابند که در مصاحبه‌ سیزدهم اشباع نظری داده‌ها تا حدودی محرز شده بود، ولی جهت اطمینان از این موضوع و پرکردن حفره‌های مفهومی مدل، مصاحبه‌ها تا مصاحبه شانزدهم هم تداوم یافت.

در نهایت مقوله‌ها در قالب 14 مقوله اصلی در دل ابعاد 6 گانه مدل پارادایمی به صورت شرایط علی (3 مقوله)؛ پدیده اصلی (2 مقوله)؛ راهکارهای ارتقای رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی (3 مقوله)؛ زمینه های رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی (3 مقوله)؛ شرایط محیطی (3 مقوله)؛ پیامدهای رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی (3 مقوله) جای گرفتند که جزئیات آن را می‌توان در شکل 1یعنی کدگذاری داده‌ها و 2 یعنی مدل پارادایمی مشاهده نمود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

                                                                                                                                                                                                                

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار1: فرآیند مدیریت داده‌ها و تکامل مدل در سه مرحله کدگذاری

 

 

نمودار2: الگوی پارادایمی

 

شرایط زمینه ای  

زمینه های رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی به عوامل هم بافت و بی‌واسطه مؤثر در فرآیند رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی دلالت دارد. در واقع ایجاد هر نوع تغییر در زمینه های رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی تأثیر مستقیم خود را در پدیده‌ اصلی، راهکارهای ارتقای رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی و پیامدهای رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی نشان خواهد داد. در مطالعه حاضر زمینه های رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی در قالب سه مقوله اصلی بافتار عمومی جامعه ، بافتار تخصصی و چشم‌انداز توسعه‌ای ؛ شناسایی شدند:

1) بافتار عمومی جامعه ؛ به عنوان یکی از زمینه های رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی خود دارای این مقوله­های فرعی است: وجود فضای اعتماد مطلوب در جامعه، فرهنگ مشارکت و جمع گرایی و همکاری ، وجود وابستگی های قوی سازمانی و وجود منافع مشترک سازمانی .

 2) بافتار تخصصی ؛ ویژگی زمینه‌ای است که از درون رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی  ناشی می‌شود و خود دارای مقوله­های فرعی، سطح نگرش و بینش مدیران به خط مشی گذاری رهبری مربیگری،لزوم تغییر نگرش مدیران از کوتاه مدت به بلند مدت، درک، پذیرش و حمایت ذی نفعان و ابزارهای ارتباطی متنوع و ارتباطات ، است.

 3) چشم‌انداز توسعه‌ای: ویژگی زمینه‌ای دیگری است که از درون رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی  ناشی می‌شود و خود دارای مقوله­های فرعی است، مقوله هایی مانند: آینده‌نگری مديران،ایجاد امید در میان همکاران و دانش آموزان،خلق اهداف فردی و سازمانی و تعیین خط‌مشی و جهت‌گیری سازمانی مورد تایید و تاکید قرار گرفت .

شرایط علی :

شرایط علی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی شامل عواملی است که مستقیماً به پدیده اصلی رهبری مربیگری منجر می‌شوند. مطابق نمودار (4-1) شرایط علی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی خود از سه مقوله اصلی، 1- تأثیرگذاری  و خلاقیت  با مقوله های فرعی؛ ایفای نقش منتورينگ،خلاق و مبتکر بودن،خلق ارزش‌های نوین،قدرت قانع کردن دیگران و همدلی کردن با دانش‏آموزان، همکاران و معلمان ، 2- نفوذ و مسئولیت پذیری در شرایط علی رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی  با مقوله­های فرعی؛ داشتن شخصیت کاریزماتیک،داشتن قدرت برانگیزانندگی،مثبت اندیشی نسبت به مسائل و داشتن حس مسئولیت‌پذیری نسبت به مسائل و 3- مشاركت و همكاري با مولفه های فرعی: مشارکتی کردن فعالیت‏ها،ارتباط و تعامل سازنده،تیم سازی در میان همکاران و داشتن روحیه ی تیمی ؛ تشکیل یافته است.

پدیده­اصلی:

از مؤلفه­های مورد بررسی در جهت تدوین خط­مشی توجه به ابعاد الگوی  رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی می باشد، در این زمینه براي بعد اول. 1- کارایی و ارتباطات مولفه های فرعی: ارتقای عملکرد زیر دستان،کمک یه کارکنان در شناخت نقاط قوت، ضعف و علایق خود،تأثیرگذاری بر نتیجه سازمان و ایجاد روابط با طیف گسترده ای از افراد مهم استخراج شد . برای بعد دوم 2- دیدگاه تخصصی، موفه های فرعی: روشن کردن نقاط کور و بهبود عادات کوچک ، تشخیص الگوهای انتقادی و تسریع کننده عملکرد زیردستان ؛ استخراج شد. ودر نهایت برای بعد سوم 3- هوش هیجانی، نولفه های فرعی: درک بهتر موقعیت ها از طریق خودآگاهی، دارابودن مهارت های آگاهی اجتماعی در تعمیق همدلی و داشتن مهارت شناسایی ارزش ها و باورهای اصلی؛ تعیین شد.

شرایط مداخله گر:

پدیده  رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی در شرایط محیطی­خاص حاصل می‌آید و برخلاف زمینه های رهبری مربیگری، شرایط محیطی تأثیر با واسطه­ای بر پدیده اصلی از طریق راهکارهای ارتقای رهبری مربیگری دارد. در مطالعه حاضر شرایط­محیطی از سو مقوله اصلی 1) توانایی مدیریتی مديران برخود با مقوله­های فرعی « مدیریت خویشتن،داشتن روحیه ی خودپرورشی و داشتن روحیه ی خود انتقادی » می باشد. 2) توانایی مدیریتی مديران بر دیگران شامل مقوله­های فرعی« برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی فعالیت‌های مدارس،مدیریت کلاس درس  و مدرسه،شناسایی و حل مسائل مدارس و توانایی تصمیم‌گیری در امور سازمانی » و 3) توایایی مدیریت در محیط سازمان، شامل گزاره های مفهومی« توجه به خواسته ها و انتظارات مختلف جامعه، به هم مرتبط بودن، چندرشته ای و فرابخشی بودن مسائل در حوزه مربیگری رهبری و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات » است.

راهکارها:   

بر اساس یافته‌ها هرچند پدیده اصلی تحت تأثیر عوامل­زمینه‌ای و شرایط­­محیطی است ولی در این میان نمی‌توان نقش راهکارهای ارتقای رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی را نادیده گرفت آنها با مداخلات خود فرآیند منجر شدن پدیده اصلی به پیامدهای رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی را تسهیل می‌نمایند. در این پژوهش نیز سه دسته راهبرد اساسی برای انجام مداخله شناسایی شد: 1. رشد و توسعه حرفه‌ای مديران با مقوله های فرعی« استقلال و آزادی عمل بیشتر برای مديران، ایجاد محیط مثبت و حرفه‌ای سازمانی،ایجاد محیطی انتقادپذیر و منتقد، حمایت مدیریتی از برنامه‌های بهبود و ایجاد یک بستر مناسب برای توسعه مديران » 2. شبكه سازي با مقوله های « به اشتراک‌گذاری تجربیات،قدرت ایجاد شبکه‌‏سازی در میان همکاران، معلمان ، قدرت ایجاد شبکه‌‏سازی در میان   دانش آموزان و ایجاد شبکه¬ی ارتباطی با خیریه¬ها » و 3- حمایت های سازمانی و برون سازمانی با مقوله های فرعی«تدوین قوانین و مقررات پشتیبان و بازنگری در قوانین و مقررات گذشته،ایجاد هنجارهای نحوه تصمیم گیری مبتنی بر اجماع حداکثری،ایجاد هماهنگی و جلب مشارکت دستگاه ها و نهادهای اثرگذار و استفاده از تجارب یکدیگر با هدف پیشبرد کار» است.

 پیامدها:  

اگر عوامل و شرایط ذکر شده در مدل به خوبی عمل نماید انتظار می­رود که دستاوردها و نتایجی حاصل شود که این پیامدهای رهبری مربیگری برای مدیران دوره ابتدایی در پژوهش حاضر به سه دسته کلی 1- ایجاد احساس احترام  (احساس احترام و مفید بودن،تشویق و تکریم دیگران،احترام متقابل و قدردانی کافی از سایر اعضا و همکاران)، 2- ایجاد  اعتماد متقابل (داشتن صداقت، ایجاد اعتماد و ایجاد احساس باارزش بودن در همکاران ) 3- الگو و الهام بخش(الگو بودن مديران،صمیمیت و تواضع در رفتار،مورد قبول دیگران قرار گرفتن و داشتن شخصیت کاریزماتیک) طبقه‌بندی شده است.

 

بحث و نتیجه گیری

در چارچوب پدیده اصلی مدلی پارادایمی، مولفه‌های کارایی و ارتباطات، دیدگاه تخصصی و هوش هیجانی در الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس استخراج گردید که می توان گفت مولفه‌هایی کلیدی در بهبود کیفیت آموزش و پرورش، در حوزه مدیریت مدارس و سازمان‌های آموزشی مورد توجه قرار می‌گیرند. در این الگوی رهبری مربیگری، مولفه کارایی، به عنوان یکی از مولفه‌های کلیدی مدیریت مدارس، شامل ارزیابی و ارایه بازخورد برای بهبود عملکرد معلمان و دانش‌آموزان است. مدیران مدارس باید با ارزیابی و ارایه بازخورد، عملکرد دانش‌آموزان و معلمان را بهبود دهند و به ارتقای کیفیت آموزش و پرورش در مدارس کمک کنند. مولفه ارتباطات، در این الگوی رهبری مربیگری، به عنوان یکی از مولفه‌های کلیدی مدیریت مدارس، شامل برقراری ارتباط با دانش‌آموزان، معلمان و والدین است. مدیران مدارس باید با برقراری ارتباط موثر با این گروه‌ها، بهبود کیفیت آموزش و پرورش در مدارس را تسهیل کنند. دیدگاه تخصصی، به عنوان یکی از مولفه‌های کلیدی مدیریت مدارس، شامل توانایی‌های تخصصی و فنی مدیران مدارس است. مدیران مدارس با داشتن توانایی‌های تخصصی و فنی، به بهترین شکل ممکن، فرایند آموزش و پرورش را هدایت کرده و بهبود کیفیت آن را تسهیل می‌کنند. هوش هیجانی، به عنوان یکی از مولفه‌های کلیدی مدیریت مدارس، شامل توانایی‌های شخصیتی و اجتماعی مدیران مدارس است. مدیران مدارس با داشتن هوش هیجانی مناسب، می‌توانند با ایجاد محیطی صمیمی و پایدار، فرایند آموزش و پرورش را بهبود دهند و به دانش‌آموزان کمک کنند تا به بهترین شکل ممکن در محیط آموزشی خود پیشرفت کنند. با توجه به مولفه‌های کارایی و ارتباطات، دیدگاه تخصصی و هوش هیجانی در الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس، می‌توان گفت که برای بهبود کیفیت آموزش و پرورش، مدیران مدارس باید با توجه به توانایی‌های تخصصی و فنی خود، با برقراری ارتباط موثر با دانش‌آموزان، معلمان و والدین، با ارزیابی و ارایه بازخورد، به بهترین شکل ممکن، فرایند آموزش و پرورش را هدایت کرده و با داشتن هوش هیجانی مناسب، محیطی صمیمی و پایدار برای دانش‌آموزان فراهم کنند.

با توجه به موضوع تحقیق الگوی رهبری مربیگری برای مدیران مدارس و مولفه‌های کارایی و ارتباطات، دیدگاه تخصصی و هوش هیجانی در آن، پیشنهادات زیر می‌تواند مفید باشد:

1. برای بهبود کیفیت آموزش و پرورش، مدیران مدارس نیاز دارند تا توانایی‌های تخصصی و فنی خود را بهبود بخشند. برای این منظور، آن‌ها می‌توانند با شرکت در دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی، خود را به روز کنند و با استفاده از این توانایی‌ها، به بهترین شکل ممکن، فرایند آموزش و پرورش را هدایت کنند.

2. برای برقراری ارتباط موثر با دانش‌آموزان، معلمان و والدین، مدیران مدارس باید از روش‌های مختلف ارتباطی استفاده کنند. این شامل برگزاری جلسات و نشست‌های مدیریتی، ارسال خبرنامه‌ها و ایمیل‌ها، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و غیره می‌شود.

3. برای بهبود عملکرد معلمان و دانش‌آموزان، مدیران مدارس بهتر است از روش‌های ارزیابی و بازخورد استفاده کنند. بازخورد مثبت و منفی به دانش‌آموزان و معلمان، به آن‌ها کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را بشناسند و بهبود عملکرد خود را تسریع کنند.

4. برای ایجاد محیطی صمیمی و پایدار برای دانش‌آموزان، مدیران مدارس باید با داشتن هوش هیجانی مناسب، به شناخت و درک احساسات و نیازهای دانش‌آموزان پرداخته و سعی کنند تا با ایجاد روابط ثابت و مؤثر، به پیشرفت آن‌ها کمک کنند.

5. برای بهبود کیفیت آموزش و پرورش، مدیران مدارس باید با توجه به نیازهای روزمره و متنوع دانش‌آموزان، برنامه‌های آموزشی مناسبی را طراحی کنند. این برنامه‌ها باید به صورت جامع و هماهنگ با سایر بخش‌های آموزش و پرورش و با توجه به شرایط محیطی و اجتماعی محل زندگی دانش‌آموزان، طراحی شوند.

6. برای افزایش مشارکت دانش‌آموزان در فرایند آموزش و پرورش، مدیران مدارس باید فرصت‌های متنوعی را برای شرکت دانش‌آموزان در فعالیت‌های مختلف ارائه کنند. این شامل برگزاری کلاس‌های غیرفرمال و فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی، ایجاد فضاهای رفاهی و تفریحی، ساختن کتابخانه و آزمایشگاه‌های علمی و غیره می‌شود.

7. برای توسعه الگوی رهبری مربیگری در مدارس، مدیران باید با توجه به توانایی‌های خود و نیز نیازهای مدرسه، به دنبال جستجوی منابع و مراجع موثر برای آموزش و پرورش کادر مدرسه باشند. این شامل کتاب‌ها، مقالات، سایت‌های تخصصی و غیره می‌شود.

8. برای تحقق الگوی رهبری مربیگری در مدارس، مدیران باید به طور مداوم با اعضای هیئت مدیره و معلمان مدرسه در ارتباط باشند و با ایجاد فضایی باز و آمیزشی، آن‌ها را به همکاری و مشارکت دعوت کنند.

9. برای تحقق الگوی رهبری مربیگری، مدیران مدارس باید از رویکردی مبتنی بر توسعه‌یافتگی استفاده کنند. این رویکرد بر پایه‌ی این فرضیه استوار است که هر فردی می‌تواند با توجه به شرایط موجود و تلاش خود، به شکلی بهبود یابد و بهترین خود را بیشتر کند.

10. برای تحقق الگوی رهبری مربیگری، مدیران مدارس باید به دنبال ایجاد فضایی باز و آمیزشی برای مشارکت، همکاری و تعامل بین اعضای هیئت مدیره و معلمان باشند. این فضاها باید به گونه‌ای طراحی شوند که اعضای آن‌ها با توجه به نیازهای خود، بتوانند به بهترین شکل ممکن، در فرایند آموزش و پرورش شرکت کنند.

 

منابع

Bond, N., & Yakimowski, M. E. (2015). The Power of Teacher Leadership: Their Roles, Influence, and Impact. Rowman & Littlefield.

Fullan, M., & Quinn, J. (2021). Coherence: Putting the Right Drivers in Action for School System Success. Corwin Press.

 Hargreaves, A., & O'Connor, M. (2021). Collaborative Professionalism: When Teaching Together Means Learning for All. Corwin Press.

Harrison, C., & Killion, J. (2017). Taking the Lead: New Roles for Teachers and School-Based Coaches. Learning Forward.

 Johnson, G. M., & Donaldson, M. L. (2020). Leadership for Curriculum and Instruction: Empowering a Vision for Learning. Routledge.

Knight, J. (2018). The Impact Cycle: What Instructional Coaches Should Do to Foster Powerful Improvements in Teaching. Corwin Press.

Marzano, R. J. (2017). The New Art and Science of Teaching. Solution Tree Press.

 Osterman, K. F., & Kottkamp, R. B. (2019). Reflective Practice for Renewing Schools: An Action Guide for Educators. Rowman & Littlefield.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Coaching Leadership Model for Elementary School Managers: Based on Grand theory

 

Abstract:

The subject of this research is the coaching leadership model for elementary school managers based on Grand theory. The statistical population included experts and stakeholders in the field of education, as well as members of the educational management faculty, and semi-structured interviews were conducted with 15 individuals using purposive sampling and the saturation criterion. To ensure the validity and reliability of the data, two methods of participant review and non-participant expert review were used. The results of the data analysis in three stages of open coding, theoretical coding, and selective coding indicate five general and 18 sub-themes that are framed within a paradigmatic model, including the phenomenological axis of efficiency and communication, specialized perspective, and emotional intelligence; Ali conditions of influence and creativity, penetration and accountability, and participation and collaboration; contextual conditions of general social behavior, growth-oriented vision, and specialized behavior; strategies of managerial professional development, networking, organizational and extraneous support; interventionist conditions of managerial self-management ability, managerial ability to manage others, and managerial ability to manage in the organizational environment; and consequences of creating a sense of respect, mutual trust, and analyzed inspiring model.

 

Keywords: Coaching leadership model, leadership promotion, coaching.

---

[1]  Bond, N., & Yakimowski, M. E.

[2]  Hargreaves, A., & O'Connor, M

[3]  Harrison, C., & Killion, J.

[4]  Johnson, G. M., & Donaldson, M. L

[5]  Knight, J

[6]  Fullan, M., & Quinn, J

[7]  Osterman, K. F., & Kottkamp, R. B.

[8]  Marzano, R. J

---