هنر صخره‌ای در زنجان: بررسی نقاشی‌های صخره‌ای آق‌داش ماه‌نشان
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخ
ابوالفضل عالی
1
(
کارشناس ارشد باستان‌شناسی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، ایران.
)
کلید واژه: مس‌سنگی, آق‌داش, پناهگاه صخره‌ای, رنگین نگاره, نقش‌مایه,
چکیده مقاله :
بخش شرقی شهرستان ماه نشان در استان زنجان، منطقه ای کوهستانی با کوه‌های نسبتاً بلند و دره های میان‌کوهی است. در دامنه یکی از بلندی‌های این ناحیه و در دیواره پناهگاه‌های صخره ای موجود در رشته صخره ای موسوم به آق داش، نگاره های جالب توجهی به تصویر درآمده است. نقاشی‌های آق داش که تنها رنگین نگاره های شناسایی شده در استان زنجان و احتمالاً شمال غرب ایران است، از لحاظ تنوع موضوعات نقش‌شده و تا حدودی تفاوت با سایر نقاشی‌های صخره ای ایران، اهمیت زیادی در مطالعه نگاره های صخره ای ایران دارد. موضوع بیشتر نقوش آق داش نقش‌مایه‌های هندسی است که در اشکال گوناگونی نقاشی شده اند. علاوه بر آن، نگاره های انسانی، جانوری و گیاهی از دیگر موضوعات به تصویر درآمده در پناهگاه‌های آق داش است. با توجه به شباهت بسیاری از نگاره های هندسی آق داش با نقش‌مایه‌های سفال‌های دوره مس‌سنگی غرب، شمال غرب و فلات مرکزی ایران، نیز وجود تعداد اندکی سفال‌های مربوط به این دوره پیرامون پناهگاه‌های آق داش، انتساب نقاشی‌های آق داش به این دوره پیش از تاریخی، بیش از هر دوره دیگری محتمل است.
Western part of the Zanjan province in North West of Iran, is mountainous region with a relatively high mountains and the valleys between them. On the slop of one height in this region, and on the wall surfaces of rock shelters that called Agh Dash, Interesting designs is painted. The Agh Dash paintings which are the only Identified pictographs in North West of Iran, from the view point of variety of subject matters and Somewhat difference from the other rock paintings of Iran, has great importance in the study of rock arts. Subject of most designs are geometric motifs which are painted in a variety of shapes. Also human, animal, and botanical designs are the other subjects in the Agh Dash complexes. Because of the similarity between geometric painting of Agh dash and geometric patterns of chalcolithic period potteries in central, west and north of Iran, it is likely that the paintings of Agh dash date back to chalcolithic times.
_||_
