پهنه‌بندی خطر زلزله در شهرستان بستک با استفاده از مدل FUZZY-AHP

محورهای موضوعی : کاربرد GIS&RS در برنامه ریزی

وحید سهرابی ¹ , محمدابراهیم عفیفی ²

1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه آزاد اسلامی لارستان،ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا ، واحد لارستان ،دانشگاه آزاد اسلامی ، لارستان، فارس

تاریخ دریافت : 1401/07/12 تاریخ پذیرش : 1401/09/30 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: AHP, زلزله, فازی, شهرستان بستک,

چکیده مقاله :

ایران یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای دنیاست و شهرهای آن دررابطه‌با این مخاطره طبیعی آسیب‌های فراوان دیده‌اند.شناخت نواحی در معرض این مخاطرات یکی ازگام‌های اولیه در مدیریت مخاطرات و برنامه‌ریزی توسعه‌ای و عمرانی است.در این پژوهش هدف، پهنه‌بندی خطر زلزله در شهرستان بستک با استفاده از مدل FUZZY-AHP می‌باشد.روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بود. در بحث توصیفی با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی داده‌های موردنیاز گردآوری شدندو در بحث تحلیلی، اقدام به تهیه نقشه گسل، زمین‌لرزه، ارتفاع، نقشه شبکه آبراهه‌ای و مسیل‌ها،نقشه مقدار شیب و.. گردید و سپس باسیستم اطلاعات جغرافیائی (GIS) هریک ازعوامل لایه‌ها ارزش‌گذاری شده و نهایتاً نقشه نهائی حاصل از همپوشانی با مدل AHP به دست آمد.شهرستان بستک به مرکزیت شهر بستک یکی از شهرستان‌های تابعه استان هرمزگان بوده که در بین مختصات جغرافیائی ˝00 21 ° 54 تا ˝11 22 ° 54 طول جغرافیایی و ˝00 11 ° 27 تا ˝02 12 ° 27 عرض جغرافیایی قرار گرفته است. این نقشه براساس شرایط ژئومورفولوژیکی و کاربری اراضی ارزیابی و مناطق مستعد توسعة شهری پیشنهاد شد نتایج نشان داد که توسعه فیزیکی شهر در طی دهه های گذشته تابع شرایط توپوگرافی بوده و مخاطرات و محدویت های ژئومورفولوژیکی بسیار زیادی در محدودة مورد مطالعه وجود دارد؛ با توجه به نتایج تحقیق مکانیابی بهینه توسعه شهراز نظر کارشناسان پارامتر پمپ‌بنزین‌های مرکز شهر بالاترین وزن 0.195 و پارامتر زلزله کمترین وزن 0.01 را در مقایسه زوجی داشته است. نهایتاً نقشه نهائی حاصل از همپوشانی تمامی عوامل به دست آمد. باتوجه‌به نقشه‌های حاصله از همپوشانی مدل AHP و اعمال وزن‌ها در لایه‌های اطلاعاتی، کلاس‌های آسیب‌پذیری زلزله شامل خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد بود.مساحت کلاس‌ها به ترتیب 11.25، 9.53، 13.17، 15.69 و 9.58 به دست آمد. مساحت بالایی از محدوده مطالعه در معرض خطر زیاد قرار دارد؛ بنابراین می‌بایست راهکارهایی جهت مدیریت بحران در مواقع لزوم، اجرا نمود

چکیده انگلیسی:

Iran is one of the most earthquake-prone countries in the world and its cities have suffered a lot of damage due to this natural hazard. Knowing the areas exposed to these risks is one of the first steps in risk management and development and construction planning. In this research, the aim is the zoning of earthquake risk in Bestak city using the FUZZY-AHP model. The research method was descriptive-analytical. In the descriptive discussion, the necessary data were collected using library and documentary studies, and in the analytical discussion, fault maps, earthquakes, elevations, waterways and canals network maps, slope value maps, etc. were prepared, and then with the geographic information system ( GIS) each of the factors of the layers was valued and finally the final map was obtained by overlapping with the AHP model. Bestak city is one of the subordinate cities of Hormozgan province, located between the geographical coordinates of ˝00 21 ° 54 ° to ˝ 11 22 ° 54 longitude and ˝00 11 ° 27 to ˝02 12 ° 27 latitude is located. This map was proposed based on the geomorphological and land use conditions and the areas prone to urban development. The results showed that the physical development of the city during the past decades was subject to the topographical conditions and there are many geomorphological risks and limitations in the study area. According to the results of the research on the optimal location of city development, according to the experts, the parameter of gasoline pumps in the city center has the highest weight of 0.195 and the earthquake parameter has the lowest weight of 0.01 in a pairwise comparison. Finally, the final map resulting from the overlapping of all factors was obtained. According to the maps obtained by overlaying the AHP model and applying weights to the information layers, the earthquake vulnerability classes included very low, low, medium, high and very high. The area of the classes was 11.25, 9.53, 13.17, 15.69 and 9.58, respectively. A large area of the study area is at high risk; Therefore, solutions for crisis management should be implemented when necessary.