بررسی آراء جامی در بارۀ «نبوت خاصه» در دیوان اشعار با رویکرد به مبانی علم کلام اسلامی

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

هاشم بهرامی نیا ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، نیشابور، ایران)
دکترفرزاد عباسی ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، نیشابور، ایران)
دکترمهدی نوروز ³ (گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، نیشابور، ایران.)
کتردمحبوبه ضیاءخدادادیان ⁴ (گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، نیشابور، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/05/11 تاریخ پذیرش : 1399/05/11 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: دیوان, جامی, کلام اسلامی, حضرت محمد(ص), نبوت خاصه,

چکیده مقاله :

نورالدین عبدالرحمن جامی یکی از شخصیت های برجستۀ حوزۀ علوم اسلامی در خراسان بزرگ است. از او آثار متنوعی در زمینه های گوناگون ادبی، عرفانی، دینی و ... برجای مانده است که این امر، نشان از گسترۀ آگاهی او دارد. از جملۀ این آثار، دیوان اشعار است که از ابعاد گوناگون به ویژه بازتاب مسائل کلامی قابل بازخوانی و تحلیل است. در این مقاله، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و منابع کتابخانه ای، آراء کلامی جامی دربارۀ مقولۀ نبوت خاصه در اثر مذکور بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که جامی پایبندی خاصی به هیچ مکتب کلامی نداشته و غالباً از مبانی نظری کلام شیعی (بیشتر) و اشعری و معتزلی (کمتر) در تشریح آراء خود استفاده کرده است. نزدیکی آراء جامی به موازین کلام شیعی، با توجه به گرایش های او به فقه شافعی -که نزدیک ترین گروه اهل سنت به تشیع هستند- قابل توجیه می باشد. مهم ترین دیدگاه های او دربارۀ مقولۀ نبوت خاصه عبارتند از: ارتباط بعثت پیامبر با هدایت و سعادت انسان ها؛ برتری محمد(ص) بر همۀ آفریده ها؛ محمد(ص)، غرض اصلی آفرینش؛ معراج؛ صفات پیامبر (شفاعت کردن، واسطۀ فیض الهی بودن، امی بودن)؛ معجزات (قرآن و معجزات دیگر)؛ خاتم الانبیا بودن و مقدم بودن در آفرینش.

چکیده انگلیسی:

  Nooruddin Abdul Rahman Jami is one of the prominent figures in the field of Islamic sciences in Greater Khorasan. He has left various works in various fields of literature, mysticism, religion, etc., which shows the extent of his awareness. Among these works is the Divan of Poetry, which can be read and analyzed from various dimensions, especially the reflection of theological issues. In this paper, relying on the descriptive-analytical method and library resources, Jami's theological views on the category of "special prophecy" in this work are examined. The results of the research show that Jami did not have a special commitment to any theological school and often used the theoretical foundations of Shia (more) and Ash'ari and Mu'tazilite (less) theology in explaining his views. The closeness of Jami's views to the standards of Shia theology can be justified by his inclinations toward Shafei jurisprudence, which is the closest Sunni group to Shiism. His most important views on the subject of "special prophecy" are: the relationship between the resurrection of the Prophet and the guidance and happiness of human beings; the superiority of Muhammad over all creatures; Muhammad, the main purpose of creation; Being a divine grace, being a trustworthy person; miracles (the Qur'an and other miracles); being the seal of the prophets and being in the forefront of creation.