بررسى و تحلیل غزلى از مولانا با رویکرد نشانه‌شناسى
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
یدالله محمدی
1
(
دانشجوی دوره دکتری دانشگاه پیام نور مرکز تهران
)
مصطفی گرجی
2
(
دانشیار دانشگاه پیام نور
)
سید احمد پارسا
3
(
استاد دانشگاه کردستان
)
کلید واژه: غزلیات مولوی, تحلیل نشانه‌شناختی, نشانه ادبی, نشانه عرفانی, Semiotics Analysis, literary Sign, Mystical Sign, Mawlavi Sonnets,
چکیده مقاله :
نشانه‌شناسى به عنوان رویکردى جدید در نقد ادبى، براى تحلیل آثار مختلف به کار می‌رود و در پنجاه سال گذشته (1964) براى تحلیل متون گوناگون محل رجوع منتقدان ادبی بوده است. این نوع تحلیل با توجه به گستره آن در دانش های مختلف و متون گوناگون به کار رفته که در این میان شعر و متون خلاقه به دلیل بهره گیری از نشانه های ویژه بیشتر محل تامل بوده است. با این توجه باید گفت که تحلیل نشانه‌شناختى شعر (شعر نو و کلاسیک) زمینه‌ساز خوانشى نو از آن می‌شود و درک بهتر متون ادبى را در پی دارد. در پژوهش حاضر سعی می شود یکی از غزل‌هاى مولانا جلال الدین محمد بلخى انتخاب و نشانه‌هاى ادبى و عرفانی موجود در آن تحلیل و رابطه‌ی میان دال‌ها و مدلول‌ها (دلالت) نشان داده شود. برای این منظور ابتدا نشانه‌شناسی ادبی معرفى گردیده و سپس غزلى از کلیات شمس، براساس این رویکرد تجزیه و تحلیل شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلى است و داده‌ها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تحلیل شده‌است. بررسی تحلیلی این غزل‌ها با توجه به دانش نشانه‌شناسی نشان می دهد که مولانا، واژه‌ها (نشانه‌ها) را در معنای قراردادی آنها به کار نمی‌گیرد؛ بلکه برخی را در معنای عرفانی و برخی را در معنای ادبى به کار می‌برد. در این غزل ده بیتی، بیست و یک نشانه ادبى و یازده نشانه عرفانی شناسایی و تحلیل شده است.
Semiology as a new approach in literary criticism is used to analyze different works and in the past 50 years i.e since 1964 literary experts have used it so as to analyze various texts. This kind of analysis regarding its range has been used in different scinces and texts. It should be said that creative texts due to using specific signs have been emphasized much more. Semiotic poetry analysis (classic and modern poems) can be a ground for it, and the literary texts can be realized best. This study aims to select the sonnet no. 1 from "Kolliyate Shams" of the Jalala-din-balkhi (edited by forozanfar) and to analyze the signs of literary and mystical as well as the relationship between the signifier and the signified will be clarified. To do it, at first literary semiotics was developed, then a sonnet from "Kolliyate Shams" based on this approach was analyzed. The study method is descriptive – analytical. The sonnet analysis shows that Mowlana didn’t mention the connotation meaning of words or signs, but he used the spiritual meaning and literary meaning in his works. In this sonnet, 21 literary signs and 11 mystical signs were analyzed.
_||_
